Yönetim Alanındaki Gelişmelerin Değişen Dünya Bağlamında İncelenmesi: Fordist ve PostFordist Sistem Özelinde Bir Değerlendirme

İnsanların yaşam biçimleri ve oluşturdukları kültürler, dünya üzerinde varoluşlarından itibaren değişimler göstermiştir. Bu değişimler çeşitli faktörlerin etkileri ile farklı evrelerden geçerek günümüze ulaşmıştır. Yaşanılan değişikliklerin her bir aşaması, döneme özgü koşullar altında ayrı ayrı değerlendirilebilecektir. Ancak sanayi devrimine kadar, yaşam biçimleri ve kültürel değişimde yaşanan evreler çok uzun dönemlere yayılmaktaydı. Gelenekler, kişilerarası ilişkiler, sosyal normlar, iş yapma yöntemleri ve hatta devletlerin işleyiş sistemleri uzun süreler boyunca belirli seyirlerde devam etmekteydi. Sanayi devrimi ve daha sonraki dönemde gerçekleşmiş olan yoğun sanayileşme, ortaya çıkan yeni bilimsel yaklaşımlar, bunları takiben fordist üretim sistemiyle gelişen seri üretim ve son olarak da küreselleşme ile birlikte yönetim alanındaki üretkenlik önceki dönemlerle karşılaştırılamayacak düzeylerde ivmeler göstermiştir. Dolayısıyla endüstrileşmenin yayılması, işletmelerin güçlenmesi ve yönetim tekniklerinin daha etkili sonuçlar verecek şekilde gelişmesi, insanların, toplumların ve dünyanın değişiminde oldukça belirleyici faktörler olarak öne çıkmış durumdadır. Bir anlamda, işletmecilik ve yönetim alanındaki değişiklikler de sosyal değişimlere zemin hazırlamış olduğu söylenebilmektedir. Bu çalışmada, literatür taraması yapılarak, işletmelerin ve onların yönetim biçimlerinin dünyadaki sosyal değişimler üzerinde nasıl roller oynadığının, fordist üretim biçimi özelinde ayrıntılı olarak değerlendirmesi yapılmıştır. Yapılan bu değerlendirmeler neticesinde öne çıkan sosyal değişimler; dehümanizasyon, akıl-zaman-mekân standardizasyonu, belirli yaşam kalıplarının dayatılması, yeni tüketim alışkanlıklarının oluşturulması ve kitle kültürünün yaygınlaştırılması başlıkları halinde sonuç bölümünde aktarılmıştır

The Examination of Developments in the Field of Management within the Context of the Changing World: An Evaluation on Specific to Fordist And Post-Fordist System

People's lifestyles and cultures have changed since their existence on the world. These changes havesurvived through different phases with the effects of various factors. Each phase of these changes will be ableto be evaluated separately under conditions specific to the period. However, until the industrial revolution, thestages of life styles and culture were spreading to very long periods. Traditions, interpersonal relations, socialnorms, methods of doing business and even the functioning systems of the states have been going on for a longtime. With the industrial revolution, the intense industrialization that emerged in the next period, theproductivity increases in the field of management along with the scientific approaches, the mass productionwith the fordist production system, and finally these globalizations, together with the globalization, have startedto show accelerations that cannot be compared with the previous periods. Therefore, the spread ofindustrialization, the strengthening of enterprises and the development of management techniques with moreeffective results have become prominent factors in the change of people, societies and the world. In a sense,changes in the field of business and management have also paved the way for social changes. In this study, adetailed literature review has been made in specific to fordist system on how businesses and their managementstyles play a role in social changes in the world. Social changes that come forward as a result of theseevaluations; dehumanization, mind-time-space standardization, the imposition of certain life patterns, thecreation of new consumption habits, and the dissemination of mass culture.

___

  • Alp, S, (2009), Refah Devleti Düşüncesinin Gelişimi ve Bir Liberal Alternatif Olarak Üçüncü Sektör, Maliye Dergisi, 156 (Ocak-Haziran), 265-279.
  • Argın, Ş, (1992), Kapitalist Toplumda İşin ve İşgücünün Kaderi: Post-Fordizm, Birikim Dergisi, 41(Eylül), 16-29.
  • Aydınlı, H. İ. (2004). Sosyo-Ekonomik Dönüşüm Süreci (Post-Fordizm) ve Sanayi Ötesi Yaklaşımlar, Kamu-iş Hukuku ve İktisat Dergisi, 7(4), 79-98.
  • Belek, İ. (1999). Postkapitalist Paradigmalar, Sorun Yayınları
  • Buğra, A. ve Keyder, Ç. (2008). Sosyal Politika Yazıları, İletişim Yayınları
  • Dikmen, A. A. (2015). Makine, İş, Kapitalizm ve İnsan, Nota Bene Yayınları
  • Ertek, T. 2009). Makro İktisat, Beta Yayınevi.
  • Habermas, J. (2001). İletişimsel Eylemlilik Kuramı, (Çev: Mustafa Tüzel), Kabalcı Yayınevi
  • Harvey, D. (2003). Postmodernliğin Durumu. (Çev. Sungur Savran). Metis Yayınları
  • İçke, M. A., Engin, C. ve Kızılkaya, E. (2012). Refah Devletinden Rekabet Devletine Dönüşüm Tartışmaları, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 46(Mart), 1-24
  • Köse, A. H. ve Öncü, A. (2000). Kapitalizm, İnsanlık ve Mühendislik, TMMOB
  • Oskay, Ü. (2000). Yıkanmak İstemeyen Çocuklar Olalım, YKY
  • Saklı, A. R. (2007). Kapitalist Gelişim Sürecinde Fordizm ve Post–Fordizm, http://2015.ses.org.tr/wp-content/uploads/fordizmpostfordizm.pdf, (Erişim Tarihi: 5.6.2016)
  • Şan, M. K,. ve Hira, İ. (2007). Frankfurt Okulu ve Kültür Endüstrisi Eleştirisi, Sosyoloji yazıları I, (Sakarya Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Ortak Çalışması) Kızılelma Yayınları, 324- 340.
  • Taymaz, E. (1993). Kriz ve Teknoloji, Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı: 56(61), 5-42.
  • Tunçer, P. (2012). Yönetin ve Organizasyon, Beta Yayınevi
  • Yentürk, N. (1993). Post-Fordist Gelişmeler ve Dünya İktisadî İşbölümünün Geleceği, Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı: 56, 42-58.
  • http://www.gutenberg.org/files/15776/15776-h/15776-h.htm (Erişim: 20.03.2020).
  • https://lean.org.tr/kitlesel-ve-yalin-uretim-sistemleri-arasinda-bir-karsilastirma/ (Erişim: 21.03.2020).