Etvâr-ı Seb‘a Geleneği ve Vâhib Ümmî’de Etvâr-ı Seb‘a

Çalışmamızın konusu etvâr-ı seb’a’nın incelenmesi, yazılan mensur ve manzum eserlerin tespit edilmesi, genel çerçevesinin çizilmesi ve Vâhib Ümmî’nin Dîvân-ı İlâhiyyat’ından hareketle nefsin yedi tavrının tespitidir. Arşiv araştırması yöntemiyle hazırlanan bu çalışma neticesinde etvâr-ı seb’a konusunda yazılmış 56 adet manzum ve mensur eser tespit edilerek, kütüphanedeki yerleri gösterilmiştir. İlk tespitlere göre, eserler büyük oranda akademik olarak incelemeye tabi tutulmamıştır. Etvâr-ı seb’a hakkındaki tespit edilen 56 eserin çoğunun Halvetiyye tarikati mensuplarınca yazıldığı görülmüştür. Etvâr-ı Seb’a: nefs-i emmâre, nefs-i levvâme, nefs-i mülhime, nefs-i mutmainne, nefs-i raziyye, nefs-i marziyye ve nefs-i kâmile olarak yedi mertebenin adıdır. Her mertebenin bir makamı, her makamın da bir zikri bulunmaktadır. Emmârenin makamı sadr, levvâmenin makamı kalp, mülhimenin makamı ruh, mutmainnenin makamı sır, raziyenin makamı hafî, marziyyenin makamı kürsî, kâmilenin makamı ise ahfâ’dır. Bu mertebelerin aşılması seyr ü sülük olarak bilinir ki her bir mertebede Allah’ın bir ismi zikredilir. Emmârede Lâ ilâhe illallah, levvâmede Allah, mülhimede Hû, mutmainnede Hak, râziyede Hay, marziyyede Kayyûm ve kâmilede ise Kahhâr ismi zikredilerek günlük virdler yapılır. Bu çalışmada bunlar ortaya konulduktan sonra Vâhib Ümmî’nin Dîvân-ı İlâhiyyât’ında bunların tespiti yapılmıştır. Dîvân’dan hareketle Vâhib Ümmî’nin etvâr-ı seb‘ayı insan-ı kâmil olma yolunda seyr ü sülûkun bir parçası olarak ele aldığı görülmüştür. Etvâr-ı seb‘a ile ilgili manzumeler tespit edililerek kısa tanıtımları yapılmıştır.

Atwar-ı Sab‘a Tradition and Atwar-ı Sab‘a in the Collection of Vahib Ummi

The subject of our study is to examine atwar-ı saba, to determine prose and verse works written in this subject, to draw the general framework and to determine the seven manners of the self by means of Vahib Ummi's collection (Divan-ı İlahiyyat). 56 verses and prose works written on atwar-ı saba were identified and their places in the library were shown as a result of this study designed with archival research method. According to the initial findings, most of the works were not subject to academic examination. It was observed that 56 works found about atwar-ı saba were mainly written by members of the Khalwatiyyah dervish order. Atwar-ı saba refers to the seven manners of self, consisting of commanding self (emmare), accusing self (levvame), inspiring self (mülhime), serene self self (mutmainne), pleased self (raziye), fulfilling self (marziyye) and purified & complete self (kamile). Each stage has a place and each place has an invocation. The place of commanding selfis head, place of accusing self is heart, place of inspiring self is soul, place of serene is secret, place of pleased self is hint, place of fulfilling self is holy wisdom and place of purified &complete self is the most hidden secret (ahfa). Exceeding these levels is known as sayr-u suluk and in each stage, a name of Allah is mentioned. By mentioning La ilahe illallah (There is no God but Allah) in commanding self, Allah (God) in accusing self, Hu in inspiring self, Haqq in serene self, Hayy in pleased self, Qayyoom in fulfiling self and Qahhar in purified &complete self, daily invocations are made. In this study, after these issues were revealed, they were determined in the collection (Divan-ı İlahiyyât) of Vahib Ummi. Based on Divan, it is seen that Vahib Ummi considered atwar-ı saba as a part of the course on the way to become a perfect human being. The poets about atwar-ı saba were revealed and their short introductions were made.

___

  • 1.Alıcı, L. (2010). Halili-i Mar’aşî Divançe ve Etvar-ı Seba, Kahramanmaraş: Ülke Kitaplığı.
  • 2.Almaz, H. (2007). Bakü’den Anadolu’ya Yansıyan Işık Halvetî Pir Seyyid Yahya Şirvânî Hayatı ve Eserleri, Ankara.
  • 3.Abdülgaffar b. Ramazan, Etvâr-ı Seb’a Risâlesi, Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmut Ef., nr. 2478/2, vr. 28a-33a.
  • 4.Abdülkerim el-Cîlî, Risâle fî Etvâr-ı Seb’a, Süleymaniye Ktp., Yazma Bağışlar, nr. 2998/14, vr. 92b- 93a (182-183).
  • 5.Abdulkerim Kuşeyrî, er-Risâletü’l-Kuşeyriye, Tasavvuf İlmine Dair: Kuşeyrî Risâlesi, Çev. Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul 1978.
  • 6.Abdüllatif Makdîsî, et-Tuhfetu’l-Vâhibü’l-Mevâhib, Süleymaniye Ktp., Cârullah, nr. 2061/49, vr. 187b-193a.
  • 7.Ahmed Müsellim Efendi, Şerh-i Kasîde-i Şümûun Lâmî‘ fî Beyân-ı Atvâr-ı Seb‘a, Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Efendi, no: 3673, vr. 1-83.
  • 8.Ali Hüsâmeddin Bitlisî, Etvâru’s-Seb’a, Beyazıt Devlet Ktp., Beyazıd-Veliyuddin Ef., nr. 1795/3 vr. 137b-182a.
  • 9.Aclûnî, İ. (1988). Keşfü’l-Hafâ, I-II, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
  • 10.Afîfî, (2006). Füsûsu’l-Hikem Okumaları İçin Anahtar, Çev. Ekrem Demirli, İstanbul: İz Yayınları.
  • 11.Ağarı, M. (2006). “İslam Coğrafyacılığında Yedi İklim Anlayışı”, AÜİFD, sy. II, ss. 195-214.
  • 12.Edirnevî, A. (1314). Şerh-i Kaside-i Şumûu’l-lâmî fi Beyân-ı Etvâr-ı Seb’a, İstanbul.
  • 13.Ahterî, M. (1283/1867). Ahterî-yi Kebîr, I-II, İstanbul: Matbaa-i Sultâniye. Akşemseddin, Ahvâlu’s-Sülûk, Süleymaniye Ktp., Tahir Ağa Tekkesi, nr. 334 vr. 84a-85a.
  • 14.Altıntaş, H. (t.y). Tasavvuf Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • 15.Alıcı, L. (2010). Halili-i Mar’aşî Divançe ve Etvar-ı Seba, Kahramanmaraş: Ülke Kitaplığı.
  • 16.Aşkar, M. (2004). Niyâzî-i Mısrî Hayatı, Eserleri, Görüşleri, II. Baskı, İstanbul: İnsan Yayınları.
  • 17.Aydın, M. S. (2000). “İnsan-ı Kâmil”, DİA, XXII, 330-1.
  • 18.Ayiş, M. Ş. (2017). "Sünbül Sinan ve Atvâr-ı Seb’a Risalesi Bağlamında Nefis Mertebeleri", Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7/13, (2017]: 119-138.
  • 19.Aynî, M. A. (1985). İslam Tasavvuf Tarihi, sad. H.R.Yananlı, İstanbul: Akabe Yayınları.
  • 20.Azîz Mahmud Hüdâyî, Risâle der Beyân-ı Etvâr-ı Seb‘a, Süleymaniye Ktp., H. Şemsi Güneren, nr. 61/12, vr. 101b-103b.
  • 21.Bâlî Efendî Sofyavî, Risâle-i Etvâr-ı Seb’a, Süleymaniye Ktp., Uşşaki Tekkesi, nr. 258/2, vr. 45b-78a.
  • 22………………., Vâridât, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud, nu. 2338, vr. 31a.
  • 23………………., Atvâr-ı Seb‘a, vr. 1b-2a.
  • 24.Bostancı, A. H. (1996). Tasavvufta Etvâr-ı Seb'a ve Sofyalı Bâlî Efendi’nin Etvâr-ı Seb'ası, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • 25.Bostancı, E. (1993). Bali Efendi’nin Etvar-ı Seb'a Risalesi ve Etvari-Seb'a'nın Tasavvuftaki Yeri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • 26.Cebecioğlu, E. (1987). “Prof. Dr. Nicholson’ın Kronolojik Esaslı Tasavvuf Tarifleri”, AÜİFD, Ankara, XXIX, ss. 387-406.
  • 27……………..(2014). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara: OTTO Yayınları, 6. Baskı.
  • 28.Cemâleddin Aksarayî (Çelebi Halife), Etvâru’l-Kulûb (Etvâr-ı Seb’a), Süleymaniye Ktp., Hekimoğlu, nr. 438/2, vr. 41a-45b.
  • 29………………, Etvâr-ı Kulûb, Süleymaniye Kütüphanesi, Hekimoğlu, nr. 438/2, vr. 42a.
  • 30………………., Risâletü’l-Etvâr, Ankara Adnan Ötüken İl Halk Ktp., nr. 4754, vr. 199b-202a
  • 31.Cemâleddin Edirnevî, Etvâr-ı Sülûk Hülasası, Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmut Ef., nr. 2713/1, vr. 1b-10a.
  • 32.Cemâleddin İshak Karamanî, Risâle fî Etvâris’s-seb‘a, vr. 27a. Sağır, C. (2017). Şah Velî Ayntâbî'nin Atvâr-ı Seb'a Risalesi (Metin-tahlil), Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi.
  • 33.Çağbayır, Y. (2007). Ötüken Türkçe Sözlük (1-5), İstanbul: Ötüken Yayınları, c. 2. s. 1512.
  • 34.Çakmak, M. (2016). "Niyazî-i Mısrî’nin Etvâr-ı Seb’a Adlı Risâlesi’nde Seyr ü Sülûkün Evrelerinde Görülen Rüyâ/Vâkıât", Turkish Studies, 11/5, (2016]: 137-158.
  • 35.Çelik, İ.-Yıldırım, B. (2018). Halvetiyye Geleneğinde Etvâr-ıSeb‘a/Nefsin Mertebeleri, Türk Kültür ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları, Yaz 2018, Sayı 86, s. 33-34.
  • 36.Demirli, E. (2009). İnsan Metafiziğinde Tanrı ve İnsan, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
  • 37……………….(2008). Füsûsu’l-Hikem Çeviri ve Şerhi, II. Baskı, Kabalcı Yay., İstanbul 2008.
  • 38………………. (2009). “Sûret”, DİA, XXXVIII, 540-541.
  • 39………………. (2013). “Yaratma”, DİA, XLIII, 329-331.
  • 40.Ebû Nuaym İsfehânî (1394/1974). Hilyetü’l-Evliyâ, Mısır: Matbaatü’s-saâde. Ebû Tâlib el-Mekkî (2009). Kûtü’l-Kulûb, Çev. Muharrem Tan, İstanbul: İz Yayınları, I/195,175.
  • 41.E.E. Calverley. (1988)., “Nefis” , MEB İslam Ansiklopedisi, İstanbul. el-Firûzâbâdî, el-Kâmûsu’l-Muhît, (terc. Asım Efendi) ts. II, s. 501-502.
  • 42.Eraydın, S. (2001). Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul: MÜİFAV Yayınları. Erdoğan, K. (1993). “Niyazi-i Mısri hayatı, edebi kişiliği, eserleri ve divanının tenkitli metni”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Ünviversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • 43.Erginli, Z. (2006). Metinlerle Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kalem Yayınları.
  • 44.Ergül, N. (2002). “Kaşânî ve Hakâiku’t-Te’vîl fî Dekâiki’t-Tenzîl Adlı eserinin I. Cildinin tahkik ve tahrici”, I-II, Basılmamış Doktora Tezi, Harran Üniv. Sosyal Bilimler Ens., Şanlıurfa.
  • 45.Evliya Çelebi Seyahatnamesi, (Haz. S. Ali Kahraman vd.), YKP Yayınları, İstanbul 2011, s. 143.
  • 46.Gülaboğlu Mehmed Kütahyalı Askerî, Divan, İBB. Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler Ktp., Osman Ergin Yazmaları, nr. 337.
  • 47.Habib Ömer el-Halvetî, Manzume fî Etvari’s-Seb’a, Süleymaniye Ktp., Esad Ef., nr. 1321, vr. 1b- 51a.
  • 48.Halilî-i Maraşî, Etvâr-ı Seb’a, Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr. 1121/1, vr. 10a-13a.
  • 49.Hasan Ünsî, Sırr-ı Ahadiyet, İBB. Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler Ktp., Osman Ergin Yazmaları, nr. 1508/01, vr. 1a-7a.
  • 50.Hasan Ünsî, Etvâr-ı Seb’a, İBB. Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler Ktp., Osman Ergin Yazmaları, nr. 1508/02, vr. 7b-11a.
  • 51.Hilmi b. Muhammet Tahir, Tasavvufa Dair Bir Risale, Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmut Ef., nr. 3088/4, vr. 34b-36a.
  • 52.Hulvî-zade Cemaleddin, Lemazât-ı Hulviyye, Süleymaniye Ktp. Hacı Mahmud Bl. Nu. 430, vr. 118a- 151b.
  • 53.Hüseyin Kazım Kadri. (1943). Türk Lügati Türk Dillerinin İştikakı ve Edebî Lügatları I-IV, İstanbul 1943, s. 532.
  • 54.Hüseyin Ayvansarayî, Tezkire-i Meşâyıh, Süleymaniye Ktp., Uşşâkî Tekkesi Bl. Yz. Nu: 365, vr. 41b.
  • 55.İbn Manzur. (1985). Lisânu’l-Arab, Beyrut 1985, IV, s. 507-508.
  • 56.İbrahim, Risâle-i Etvâr-ı Seb’a, Süleymaniye Ktp., Uşşaki Tekkesi, nr. 36/7, vr. 37b-41b.
  • 57.İbrahim Hakkı Erzurûmî, Atvâr-ı Seb‘a, Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, no: 1438, vr. 159-186.
  • 58.İbrahim Gülşenî, Etvâr-ı Seb’a, Millî Ktp., Yazmalar, nr. 2482/6, vr. 88b-99b.
  • 59.İbrahim Kırımî Nidâî, Etvâr Manzumesi, Süleymaniye Ktp., Tahir Ağa Tekkesi, nr. 334-3, vr. 85b- 87b.
  • 60.İbnü’l-Arabî, Risale fi Etvâri’t-Tasavvuf (et-Tasavvufu’t-tüsâî), Süleymaniye Ktp., Bağdatlı Vehbi, nr. 704/2, vr. 40b-66a.
  • 61.Işıtan, İ. (2017). "Cemal Halveti (ö. 899/1494]’nin Etvâr-ı Seb'a Anlayışının Sûfî Psikolojisi Açısından Tahlili", Journal ofHistory Culture and Art Research, 6/4, (2017]: 680-696.
  • 62………….(2011). “Halvetiyye Geleneğine ve Bir Halvetiyye Şeyhi Olan Sofyalı Bâlî Efendi'ye Göre Sülûkün Yedi Evresi (Atvâr-ı Scb'a)", Hikmet Yurdu, 4/7, (2011]: 89-113.
  • 63.Kara, M. 2010). Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, VIII. Baskı, İstanbul: Dergah Yayınları.
  • 64.Kaşânî, A. (1413/1992). Mu’cemu ıstılâhâti’s-sûfiyye, Thk. Abdülâl Şahin, I. Baskı, Kâhire: Dâru’l- Menâr.
  • 65.Kaymak, O. (1992). Abdüllatif el-Makdisi’nin Hayatı ve Tuhfetü Vâhibi’l-Mevahib fî Beyâni’l- Makamât ve’l-Merâtib adlı eserinin tahkiki, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Ünviversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • 66.Kemalpaşazâde, Risâle-i Nefs, Süleymaniye Ktp., İbrahim Ef., nr. 871/11, vr. 240b-242a.
  • 67.Kemâleddin el-Harîrî, Risâle-i Ta’bîr-i Vakı’ât, İBB. Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler Ktp., Osman Ergin Yazmaları, nr. 59/7, vr. 93a-95a.
  • 68.Kur’ân-ı Kerîm Meâli, çev. Halil Altuntaş & Muzaffer Şahin, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2009.
  • 69.Kuloğlu Mustafa, Manzum Etvâr-ı Seb‘a, Süleymaniye Ktp., nr. 1003/22, vr. 346b-388b.
  • 70.Kuyumcu, F. (t.s.). Evliyânın Dilinden, Ankara: Nur Yayınları, s. 371.
  • 71.Küçüktiryaki, F. (2017). XVI ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlı Toplumunda Yazılan Atvâr-ı Seb'a Eserlerinin Mukayeseli Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi.
  • 72.Konur, H. (2000). İbrahim Gülşenî, Hayatı, Eserleri, Tarikati, İstanbul: İnsan Yayınları.
  • 73.Lâ Mekânî Hüseyin Efendi, Risâle fî atvâri’s-seb‘a fi’s-sülûk, İzmir Milli Ktp. Yazmalar Kataloğu, no: 1123/3, vr. 13-17.
  • 74.La’lî el-Fenâyî el-Gülşenî, Etvar-ı Seb‘a, Süleymaniye Ktp., Bağdatlı Vehbi, nr. 2089/2, vr. 4b-11b.
  • 75.Mehmed Şâkir Efendi, Etvâr-ı Seb‘a Risâlesi, Süleymaniye Ktp., Yazma Bağışlar, nr. 6671/5, vr. 89b-102b.
  • 76.Mehmet Emin Tokadî, Etvâr-ı Makāmât-ı Hazret-i Ali, İBB. Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler Ktp., Osman Ergin Yazmaları, nr. 1160/04.
  • 77.Muhammed Emin Ayntâbî, Ezvakü’l-Hâlidî ve Etvarü’n-Nakşibendi, Süleymaniye Ktp., H. Hüsnü Paşa, nr. 778, vr. 1b-46b.
  • 78.Muhammed b. Ali el-Malatî (Niyazi Mısrî), Etvar-ı Seb‘a, Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmut Ef., nr. 2923/4, vr. 78a-85b.
  • 79.Mustafa Karahisârî Ahterî, Ahterî-i Kebîr, İstanbul 1283, Matbaa-i Sultâniyye, c. II, s. 15.
  • 80.Muslu, R. (2007). "Halvetiler’de Atvâr-ı Seb'a Yazma Geleneği ve Sofyalı Bâlî’nin Atvâr-ı Seb'a Risalesi”, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 18, (2007]: 43-63.
  • 81.Müstakimzâde Süleyman Sadettin. (2000). "Mecelletü'n-Nisâb, Ankara: Tıpkıbasım, Vr. 433.
  • 82.Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî, (Haz. M. Tatcı-C. Kurnaz), C. II, Ankara 2001, s. 1149.
  • 83.Ögke, A. (2001). Ahmed Şemseddin-i Marmaravî, Hayatı-Eserleri-Görüşleri, İstanbul: İnsan Yayınları.
  • 84.Ömer Fuâdî, Beyân-ı Etvâr-ı Seb‘a, İBB. Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler Ktp., Belediye Yazmaları, nr. 981/05, vr. 27b-37a.
  • 85.Öngören, R. (2011). “Tasavvuf”, TDVİA, XL, 119-126.
  • 86.Öztürk, A. (2003). “XVI. Yüzyıl Halvetî Siirinde Din ve Tasavvuf”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • 87.…………. (2013). “Halvetîliğin Manzum Etvâr-ı Seb’a Geleneğinde Üç Müellif Bir Eser", Uluslararası Seyyid Yahya Şirvânîve Halvetilik Sempozyumu Bildiri Kitabı, Eskişehir 2013]: 59-68.
  • 88.Rıhtım, M. (2007). Seyyid Yahya Şirvânî el-Bakuvî, Şifâel Esrâr-Sufiliyin Sırları, Bakü.
  • 89.Sâdık Vicdânî, Tomar-ı Turuk-ı Aliyye, Tarikatler ve Silsileleri, (Haz. İrfan Gündüz), İstanbul 1995.
  • 90.Sarıoğlu, L. A. (2017). "Yedi Tavır Hakkında Yazılmış Bir Risale Tercümesi: Tercüme-i Risâle-i Etvâr-ı Seb'a", Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 4/1, (2017]: 143-158.
  • 91.Seccâdî, S. C. (2007). Tasavvuf ve İrfân Tarimleri Sözlüğü, Çev. Hakkı Uygur, İstanbul:Ensar Neşriyat.
  • 92.Serin, R. (1984). İslam Tasavvufunda Halvetîlik ve Halvetîler, İstanbul: Petek Yayınları.
  • 93.Seyyid Şerif Cürcânî, Kitâbu’t-Târifât, ts ve baskı yeri yok, s. 243.
  • 94.Seyyid İbrahim Efendi, Atvâr-ı Seb‘a, Süleymaniye Ktp., Tâhir Ağa, no: 334, vr. 3.
  • 95.Seyyid İsmail Bedreddin, Risâle-i Tarîkat, İBB. Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler Ktp., Osman Ergin Yazmaları, nr. 1244/2, vr. 30a-34a.
  • 96.Seyyid Nizamoğlu Seyfullah (1288). Etvâr-ı Seb’a, İstanbul: Yahya Efendi Matbaası.
  • 97.Süleyman Fikri. (1338-1345). Antalya Livası Tarihi, I, İstanbul.
  • 98.Seyyid M. Emin b. Mehmed Kâsım Halvetî, Dîvân-ı Seyyid, Millî Ktp. FB. Nu: 269, vr. 30a-30b.
  • 99.Selahaddin Abdullah b. Abdülaziz el-Uşşâkî, Etvâr-ı Seb‘a, Süleymaniye Ktp., Tahir Ağa Tekkesi, nr. 503/2, vr. 10a-13a.
  • 100.Sünbül Sinan, Risaletü’l-Etvari’s-Seb‘a, İBB. Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler Ktp., Osman Ergin Yazmaları, nr. 341/02, vr. 23b-24a.
  • 101.Seyfullah Kâsım b. Nizâmeddin, el-Atvâru’s-seb‘a fî tarîki’s-sûfiyye, İstanbul Belediye Ktp., Osman Ergin Yazma, no: 65, vr. 13-30.
  • 102.Şah Veli b. Muhammed b. Kaya Nâib el-Aksarayî, Risale fi Etvari’s-Seb’a, Süleymaniye Ktp., Halet Efendi, nr. 827/8, vr. 56b-68a.
  • 103.Şengül, F. (2009). Uşşakilerde Etvâr-ı Seb'a, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • 104.Şimşek, A. (2014). "Ümmî Sinanzâde Ced Haşan Efendi ve Kendisine Nisbet Edilen Etvâr-ı Seb’a Risalesi", Şırnak Üniversitesi I. F. Dergisi, 5/10, (2014]: 125-130.
  • 105. Şimşek, S. (2012). "Kastamonulu Bir Gülşenîve Şa’bânî Şeyhi La'lî Muhammed Fenâyî’nin Terceme-i Atvâr-ı Seb’a Risalesi”, I. Uluslararası Şeyh Şabân-ı Velî Sempozyumu, Kastamonu: 4-6 Mayıs 2012: 239-253.
  • 106.Şengün, N. (2013). Kuloğlu Şeyh İlyas Etvar-ı Seb'a (Nefsin Yedi Mertebesi), Ankara: İlahiyat Yayınları.
  • 107.Şücaeddin İlyas b. İsa Akhisârî, Risale-i Etvar-ı Seb’a, Süleymaniye Ktp., Halet Efendi, nr. 820/3, vr. 19a-25a.
  • 108.Şapolyo, E. B. (2006). Mezhepler ve Tarikatler Tarihi, İstanbul: Elif Kitabevi. Tatcı, M.-Ögke A. (2018). Elmalılı Vâhib Ümmî Halvetî Dîvân-ı İlâhiyât, İstanbul: H Yayınları.
  • 109.Toprak, M. S. (2013). Cemâli el-Karamânî, Risalef î Etvâr'is-Sülûk (Seyr ü Sülük Makamları), İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
  • 110.Torun, A. (1989). "16. Asır Mutasavvıf Halk Şairlerinden Vâhib Ümmî'nin Hayatı, Mahlası ve Tarikatı", Adımlar, 1 (Ocak 1989), 14-17.
  • 111.Türer, O. (2003). “Letâif-i Hamse”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara 2003, c. 27, s. 143.
  • 112.Tosun, N. (2009). “Sır”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, c. 37, s. 115-116.
  • 113.Uludağ, S. (1991). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yayınları. Usta, M. (2015). “Tasavvuf Eğitiminde Etvâr-ı Seb’a Metodu”, Yayınlanmamış Doktora Tezi,
  • 114.İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • 115.Yılmaz, H. K. (2004). Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul: Ensar Neşriyat.
  • 116.Yiğitbaşı Ahmed Marmaravî, Risâle-i Tevhîd, Millet Ktp., Ali Emirî, Şer'iyye Bl. Nu: 1343/3, vr. 44a.
  • 117.Yiğitbaşı Ahmed Marmaravî, Silsile-i Ehl-i Tarîkat, Süleymaniye Ktp. Hacı Mahmud Ef. Bl. 2745/1, 4b.
  • 118.Yusuf Sinan b. Ali, Risâletü’l-Etvâri’s-Seb‘a, İstanbul Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler Kütüphanesi, Osman Ergin Yazmaları, nr. 341/02, vr. 23b, 24a.