Bir Müfessir Olarak Ahmed Mustafa el-Merâğî ve “Tefsîru’l-Merâğî” İsimli Eseri*
Bir Müfessir Olarak Ahmed Mustafa el-Merâğî ve “Tefsîru’l-Merâğî” İsimli Eseri*
Kur’an’ın mana ve maksatlarını anlama çabası, Kur’an’la olan irtibatın en önemli göstergelerindendir. Ayetlerini doğru bir şekilde açıklamak, Kur’an’ı doğru anlamaya dayanır. Çünkü Kur’an, her Müslümanın en temel hidayet rehberidir. Onun ayetlerini anlamaya dönük her türlü çaba, bu ilâhî kitabın bizlere sunmak istediği bilgiyi elde etme yolunda atılmış önemli bir adımdır. Nüzul sürecinde ilk olarak Hz Peygamber (s.a.v.) döneminde, müşkil lafızların açıklanmasını amaç edinen bu çabalar, tefsir ameliyesini oluşturan önemli adımlar olarak çağdaş döneme kadar muhtelif ekol ve anlayışlar şeklinde varlığını günümüze kadar sürdürmüştür.İslâm tefsir geleneği, toplumsal birçok anlayış ve yaklaşımı bünyesinde barındırmıştır. Özellikle son yüzyılda Kur’ân mesajının, Müslümanların yaşadığı soysal ve ekonomik problemlere çözüm olacak şekilde yeniden yorumlanmasını öngören İctimâî Tefsir anlayışı bunlardan sadece biridir. Bu ekol, fikri alt yapısı bakımından Cemâleddin Efgânî’nin oluşturduğu İslâmî yenileşme hareketiyle revaç bulmuş ve günümüze kadar etkinliğini sürdürmüş bir tefsir ekolüdür. Hatta son asırda telif edilen birçok tefsir eserlerinin ictimâî yaklaşımla kaleme alınması, bu ekolün 20. Yüzyıl tefsir akımı şeklinde isimlendirilmesine de yol açmıştır. Bu makalenin konusu, İctimâî tefsir ekolünün 20. asırdaki önemli temsilcilerinden biri olan Ahmed Mustafa el-Merâğî’nin hayatı, ilmî kişiliği, eserleri ve “Tefsîru’l-Merâğî” isimli tefsiridir. Makalede Merâğî’nin hayatı genel hatlarıyla ele alınarak ilmî kişiliği anlatılmıştır. Ayrıca müellifin, İctimâî tefsir yaklaşımıyla kaleme alınmış kapsamlı çalışması olan “Tefsîru’l-Merâğî” isimli eserinin genel özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Eserin, tefsir alanındaki yeri ve konumuna ilişkin değerlendirme yapılmış; özellikle ictimâî tefsirin temel ilkeleri açısından eserin önemine vurgu yapılmıştır.
___
- Abbas, E. M. F. H., (2008). el-Müfessirûn medârisühüm ve menâhicühüm. Dâru’n-Nefâis.
- Abdülgelil, T. (2010, Ekim) “Ezher’de Arapça Öğretimi”. Modern dönemde İlahiyat Eğitimi Müfredatı ve Yöntem Tartışmaları Uluslararası Çalıştayı. 77-94.
- Abdülkadir, M. S. (2003). et-Tefsir ve’l-müfessirûn, fi’l-‘asri’l-hadîs. Dârü’l-Marife.
- Abdülkerim, A. İ. (1938). Târîhu’t-ta’lim fî asri Muhammed Ali. Mektebetü’n-Nahda.
- Adıvar, A., vd. (1980) “Mısır” (Tarih). İslâm Ansiklopedisi.(C. 8, ss. 217-269). MEB Yayınları.
- Alûbe, M. A. (1942). Mebâdi’ fi’s-siyâseti’l-Mısriyyeti. Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye.
- Âşûr, S. A. (1995). “Ezher”. (Eğitim) Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (C. 12, ss.59-63). TDV Yayınları.
- Ata, R. (2011). Mısır Meselesi ve Osmanlı Devletinde Paradigma Değişmesi. FÜİFD. (16/2): 307- 322.
- Cum’a, A. (2004). “Muhammed Mustafa el-Merâğî” (Şahıs). Türkiye Diyânet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (C. 29, ss.164-165). TDV Yayınları.
- Domazeti, R. (2019): Mısır’da Eğitim: İdeolojik Yönetimlerin Eğitim Mücadelesi. İHH İnsanî ve Sosyal Araştırmalar Merkezi. (1). 1-14.
- Gölcük, Ş., (1990). Mısır’da Dinî ve İçtimâî Hayat. SÜİF. Dergisi, (3). 5-20.
- Görgün, H. (2000). Mısır’da 19. Yüzyıl Sonunda Pan-İslâmîst Osmanlı Târih Yazıcılığı: Muhammed Ferid ve Mustafa Kamil. İslâmî Araştırmalar Dergisi, (4), 105-131.
- Görgün, H. (2004). “Mısır” (Tarih). Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (C.19, ss.555- 557). TDV Yayınları.
- el-Haffâcî, M. A. & Subhî, A. (2010). el-Ezher fî elfi ‘âm, el-Mektebetü’l-Ezheriyye.
- el-Hâzimî, İ. b. A. (1998). Mevsûatü ‘alâmi’l-karni’r-râbii âşir ve’l-hâmisi âşir. Dâru’ş-şerîf.
- Hüseyin, M. M. (1987). el-İtticâhâtü’l-vataniyye fi’l-edebi’l-muâsır. Dâru’n-nahda el-Arabiyye.
- Hüseyin, M. M. (2014). Modernizmin İslâm Dünyasına Girişi, Çeviri Sezai Özel, İnsan Yayınları.
- el-Kevserî, M. Z. (2009). Ezher’de Hadis İlimlerinin İhyası. Çeviri Harun Reşit Demirel, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16), 129-141.
- Kırkız, M. (2013). Medrese ve İlahiyat Kavşağında İslâmî İlimler. Uluslararası Sempozyum, 65-78. Bingöl Üniversitesi Yayınları.
- Kutub, M. (1997). Vâkiune’l-muâsır. Dâru’ş-Şurûk.
- el-Merâğî, A. M. (1947). el-Fethu’l-mübîn fî tabakâti’l-usûliyyîn. Matbaatü Ensâri’s-sünne.
- el-Merâğî, A. b. M. (1921). Tehzibü’t-tavzîh. Matbaatü’s-Saâde.
- el-Merâğî, A. b. M. (1946). Tefsîru’l-Merâğî. (C. I-XXX) Şerkiketü Mustafa el-Bâbâ.
- el-Merâğî, A. b. M. (1993). Târîhu ulûmi’l-belâğa. Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye.
- el-Merâğî, A. b. M. (2017). Hidâyetü’t-tâlib. Dâru’z-Zâhiriyye.
- el-Merâğî, A. b. M. (2018). el-Vecîz fî usûli’l-fıkh. Ervika li’d-dirâsât ve’n-neşr.
- el-Merâğî, A. b. M. (2020). el-Mûcez fî târîhi’l-edebi’l-Arabî. Dâru’z-Zâhiriyye.
- Mugâravî, A. (2000). el-Müfessirûn beyne’t te’vili ve’l-isbât fi âyâti’s-sıfât. Mektebetü’r-Risâle.
- M. Ali. B. (1988). eş-Şeyh Ahmed Mustafa el-Merâğî ve menhecühü fi’t-tefsir fî dav’i menâhici’lmüfessirine’s- sâbikîn. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kâhire Üniversitesi. Mutî‘î, L. (1997). Mevsûatü heze’r-racülü min Masr, Dâru’ş-Şurûk. en-Neccâr, T. (1983). On asır boyunca el-Ezher. Çeviri Ali Aslan Aydın, Diyânet İlmi Dergi. (19/2). 21-27.
- Özer, H. (1995). Mısır’daki Kur’ân Çalışmaları. I. Kur’ân Sempozyumu. Tertib heyeti: M. Bayrakdar, Mevlüt Uyanık, vd., 11-13. Fecr Yayınları.
- Özgüdenli, O. G. (2004) “Merâğa” (Tarih). Türkiye Diyânet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (C. 20, ss.162-163). TDV Yayınları.
- er-Rûmî, F. b. A. b. S. (1981). Menhecü’l-medraseti’l-akliyyeti fi’t-tefsir. Müessesetü’r-risâle.
- Sancar, C. (1991). Merâğî ve tefsirindeki metodu [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
- Serkîs, Y. İ. b. M. (ts.) el-Mu’cem, Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye.
- Şahrûrî, A. (1990). “eş-Şeyh Ahmed el-Merâğî ve menhecühü fi’t-tefsir” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ürdün Üniversitesi.
- Yaşaroğlu, M. K. (2004). “Ahmed Mustafa el-Merâğî”. (Şahıs) Türkiye Diyânet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (C.29, ss.163-164). TDV Yayınları.
- Zehebî, M. H. (1976). et-Tefsir ve’l-müfessirûn. Mektebetü Vehbe.
- ISSN: 2667-5544
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2006
- Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ