Arzu UZUNER, Şule ARABACI, Ata İsmail YÜCEEL, Ali Cem KOCATÜRK, Ebru KAYNAR, Abdulhakeem KHAN

Erişkinlerin Erişkin Aşıları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışları

Yenidoğan ve çocukluk dönemi aşıları hakkında tüm dünyada farkındalık ve uygulamalar varken, erişkin aşılamaları yaygın uygulama alanına sahip değildir. Bundan dolayı erişkin dönemde aşıyla önlenebilen hastalıklardan dolayı ölümler dünya çapında yılda 30.000 kişiyi bulmaktadır. Ülkemizde de erişkinlerin rutin bağışıklaması eksik kabul edilmektedir. Bu araştırmanın amacı Maltepe ilçesindeki erişkinlerin erişkin aşıları hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarını değerlendirmektir. Gereç ve Yöntem: Araştırma İstanbul Maltepe ilçesinde 20.03-06.05.2016 tarihlerinde gözlemsel ve tanımlayıcı olarak gerçekleştirildi. Maltepe ilçesinin 16 mahallesinin her birinden randomizasyonla belirlenen toplam 16 Aile Sağlık Merkezi (ASM)’nde yürütüldü. Sosyodemografik özellikleri ve erişkin aşıları hakkında bilgi, tutum ve davranışları sorgulayan bir anket formu belirlenen tarihler arasında başvuran 18 yaş üzerindeki bireylere yüz yüze görüşme yöntemiyle uygulandı. Bulgular: Araştırmaya toplam 318 kişi dahil edildi. Katılımcıların 222’si (%69,8) kadın, 96’sı (%30,2) erkekti. Katılımcıların yaş ortalaması 43,4± 15,8 yıl (minimum 18- maksimum 87), %55’inin eğitim düzeyi lise ve üzeriydi. En çok bilinen aşı grip aşısı (%89,3), en az bilinen aşı zona aşısıydı (%32,3). Erişkin dönemde katılımcıların en çok yaptırdığı aşı tetanoz (%42,1), grip (%23,9), Hepatit B (%18,2)aşısı iken en az yaptırılan aşıysa HPV (%0,3) aşısı olarak saptandı. Aşıların koruyuculuğuna güvenme oranı en yüksek sıklıkta Hepatit B (%60,4) aşısında, en düşük oranda grip (%40,9) aşısı için belirtildi. Erişkin aşıları hakkında en çok bilgi edinilen kaynak medyaydı (%27,7). Kronik hastalığı olan/olmayan ve düzenli ilaç kullanan ya da kullanmayanlar arasında grip, tetanoz ve pnömokok aşılarını yaptırma açısından anlamlı düzeyde fark saptanmadı (p>0.05). Aşıları yaptırmayanların en çok belirttiği gerekçeler aşı hakkında bilgilendirilmemiş olma (%42,5) ve aşıyı kişisel olarak gerekli görmemiş (%41,2) olmalarıydı. Sonuçlar: Araştırma, katılımcıların erişkin aşıları hakkında yeterli düzeyde bilgi sahibi olmadıklarını ve aşılanma oranlarının düşük olduğunu ortaya koymuştur. Buna göre halkın erişkin aşıları hakkında bilgi düzeyinin arttırılması hedeflenebilir. Bu amaçla etkili bilgi kaynağı olarak medya ve birinci basamak sağlık kurumları kullanabilir.

Anahtar Kelimeler:

Erişkin aşıları, bağışıklama

Knowledge, Attitude and Behaviors of Adults About Adulthood Immunization

Background and Objective: While newborn and childhood vaccination is widely known and utilized worldwide, adult immunization is not applied widely. Therefore, about 30,000 adults die yearly from preventable diseases. The routine vaccination of adults are considered unsatisfactory also in our country. The aim of this research is to evaluate the knowledge, attitude and behaviors of adults about adulthood immunization in Maltepe, Istanbul. Methods: An observational and descriptive study was carried out in Maltepe, Istanbul between March 20th and May 6th, 2016 in a total of 16 family health centers which were randomly selected from each neighbourhood. A questionnaire form inquiring the socio-demographic characteristics, knowledge, attitude and behaviors about adult immunization was applied with face-to-face interviews to participants who were over the age of eighteen. Results: A total of 318 participants were included in the study. Of the participants, 222 females (69,8%) and 96 were males (30,2%). Mean age was 43,4±15,8 years (min. 18, max. 87). Education level was high school and above in 55% of the subjects. The most commonly known vaccine was the influenza vaccine (89,3%), the least known vaccine was the shingles vaccine (32,3%). While tetanus vaccine was the most commonly used (42,1%) followed by, the 23,9% for influenza (23,9%), and hepatitis B (18,2%) , 0,3% (n=1) had been vaccinated for HPV. The confidence for the effectiveness of the vaccines was the highest for hepatitis B (60,4%), and the lowest for influenza (40,9%) and HPV (48,1%). Media was the most commonly used source of knowledge about adult vaccination (27,7%). A statistically significant difference was not detected between the patients who had/did not have a chronic disease or the patients who were using medications regularly or not with regard to vaccination against influenza, pneumococcus and tetanus (p>0.05). The most common reasons for not getting vaccinated were “having insufficient knowledge about the vaccine” (42,5%) and “deeming it unnecessary” (41,2%). Conclusion: The results of the study have revealed that the participants did not have sufficient knowledge about adult vaccination and vaccination rates were low. So it may be targeted to improve the knowledge level of the community through using media and primary care institutions as effective sources of knowledge.Giriş ve Amaç: Yenidoğan ve çocukluk dönemi aşıları hakkında tüm dünyada farkındalık ve uygulamalar varken, erişkin aşılamaları yaygın uygulama alanına sahip değildir. Bundan dolayı erişkin dönemde aşıyla önlenebilen hastalıklardan dolayı ölümler dünya çapında yılda 30.000 kişiyi bulmaktadır. Ülkemizde de erişkinlerin rutin bağışıklaması eksik kabul edilmektedir. Bu araştırmanın amacı Maltepe ilçesindeki erişkinlerin erişkin aşıları hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarını değerlendirmektir. Gereç ve Yöntem: Araştırma İstanbul Maltepe ilçesinde 20.03-06.05.2016 tarihlerinde gözlemsel ve tanımlayıcı olarak gerçekleştirildi. Maltepe ilçesinin 16 mahallesinin her birinden randomizasyonla belirlenen toplam 16 Aile Sağlık Merkezi (ASM)’nde yürütüldü. Sosyodemografik özellikleri ve erişkin aşıları hakkında bilgi, tutum ve davranışları sorgulayan bir anket formu belirlenen tarihler arasında başvuran 18 yaş üzerindeki bireylere yüz yüze görüşme yöntemiyle uygulandı. Bulgular: Araştırmaya toplam 318 kişi dahil edildi. Katılımcıların 222’si (%69,8) kadın, 96’sı (%30,2) erkekti. Katılımcıların yaş ortalaması 43,4± 15,8 yıl (minimum 18- maksimum 87), %55’inin eğitim düzeyi lise ve üzeriydi. En çok bilinen aşı grip aşısı (%89,3), en az bilinen aşı zona aşısıydı (%32,3). Erişkin dönemde katılımcıların en çok yaptırdığı aşı tetanoz (%42,1), grip (%23,9), Hepatit B (%18,2)aşısı iken en az yaptırılan aşıysa HPV (%0,3) aşısı olarak saptandı. Aşıların koruyuculuğuna güvenme oranı en yüksek sıklıkta Hepatit B (%60,4) aşısında, en düşük oranda grip (%40,9) aşısı için belirtildi. Erişkin aşıları hakkında en çok bilgi edinilen kaynak medyaydı (%27,7). Kronik hastalığı olan/olmayan ve düzenli ilaç kullanan ya da kullanmayanlar arasında grip, tetanoz ve pnömokok aşılarını yaptırma açısından anlamlı düzeyde fark saptanmadı (p>0.05). Aşıları yaptırmayanların en çok belirttiği gerekçeler aşı hakkında bilgilendirilmemiş olma (%42,5) ve aşıyı kişisel olarak gerekli görmemiş (%41,2) olmalarıydı. Sonuçlar: Araştırma, katılımcıların erişkin aşıları hakkında yeterli düzeyde bilgi sahibi olmadıklarını ve aşılanma oranlarının düşük olduğunu ortaya koymuştur. Buna göre halkın erişkin aşıları hakkında bilgi düzeyinin arttırılması hedeflenebilir. Bu amaçla etkili bilgi kaynağı olarak medya ve birinci basamak sağlık kurumları kullanabilir.

Keywords:

Adult vaccines, immunization,

PDF

___

1. CDC (2014) Benefits from Immunization During the Vaccines for Children Program Era-United States, 1994–2013. MMWR 63: 352–355.
2. Sutter RW, Tangermann RH, Aylward RB, Cochi SL. Poliomyelitis eradication:progress, challenges for the end game, and preparation for the post-eradicationera. Infect Dis Clin North Am. 2001 Mar;15(1):41-64. Review. PubMed PMID:11301822.
3. Swanson K. A., Schmitt H. J., Jansen K. U., Anderson A. S.: Adult Vaccination. Human Vaccines&Immunotherapy, 2015 Jan; 11(1): 150–155.
4. Meites E., Kempe A., Markowitz L.E. Use of a 2-Dose Schedule for Human Papillomavirus Vaccination-Updated Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices. Am J Transplant. 2017 Mar;17(3):834-837.
5. Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). General Best Practice Guidelines for Immunization. https://www.cdc.gov/vaccines/hcp/acip-recs/index.html. Erişim tarihi: 20.01.2018
6. The 2009 Ageing Report: economic and budgetary projections for the EU-27 Member States (2008-2060). http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/pages/publication14992_en.pdf Erişim tarihi: 26.06.2018
7. Bureau UC. Population by Age and Sex for the United States: 1900 to 2000. PartA Census 2000 Special Reports, Series CENSR-4: US Administration on Aging., 2002, (p. 58-59)
8. US Census Bureau PD. Projections of the Population by Age and Sex for the United States: 2010 to 2050. US Census Bureau, Population Division, 2008, (p. 4)
9. Mangili A, Gendreau M. A. Transmission of infectious diseases during commercial air travel. Lancet. 2005 Mar 12-18;365(9463):989-96. Review.
10. Annunziata K, Rak A, Buono H. D., DiBonaventura M, Krishnarajah G. Vaccination Rates among the General Adult Population and High-Risk Groups in the United States., Journal of Public Library of Science Medicine 2012; (p. 4).
11. Bechini A, et al. Acellular pertussis vaccine use in risk groups (adolescents, pregnant women, newborns and health care workers): a review of evidences and recommen-dations. Vaccine 2012;30(35):5179–90.
12. Lavine J, et al. Imperfect vaccine-induced immunity and whooping cough transmis-sion to infants. Vaccine 2010;29(1):11–6.
13. Rozenbaum MH, et al. Modelling the impact of extended vaccination strategies on the epidemiology of pertussis. Epidemiol Infect 2012;140(8):1503–14.
14. Erişkin Bağışıklama Rehberi 2006. http://meramtip.com.tr/kalite/dosyalar/rehberler/eriskin-bagisiklama/EriskinBagisiklamaRehberi.pdf 21.02.2018 tarihinde erişilmiştir.
15. Fact sheet: Hepatitis A[Internet]:World Health Organization; 2013 July. Available from: http://www. who.int/mediacentre/factsheets/fs328/en/ [accessed on 27 September 2013].
16. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Hastanelerde Yatan Hastaların Seçilmiş 150 Hastalık Nedenine Göre Dağılımı. Erişim: http://www. tuik.gov.tr/ VeriBilgi.do?alt_id=6 Erişim Tarihi: 13.06.2012
17. Aşık Z., Çakmak T., Bilgili P.: Erişkinlerin Erişkinlik Dönemi Aşıları Hakkındaki Bilgi, Tutum Ve Davranışları. Türk Aile Hekimliği Dergisi 2013;17(3):113-118.
18. Ozisik L, Tanriover M.D, Rigby S, Unal S: ADVICE for a healthier life: Adult Vaccination Campaign in Europe. European Journal of Internal Medicine 33 (2016) 14–20.
19. Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği Erişkin Bağışıklama Rehberi Çalışma Grubu, Erişkin Bağışıklama Rehberi 2. Güncelleme- 2016, s. 85-87
20. Peng-jun L, O’Halloran A, Kennedy ED. Awareness among adults of vaccine-preventable diseases and recommended vaccinations, United States, 2015. Vaccine 2017;35:3104–15.
21. Köksal I, Usluer G. Erişkinlerde aşılama. ANKEM Dergisi 2006;20:239-45.
22. Oncel S, Turhan O, Huseyin PH, Yalcin AN. Status of influenza vaccination in patients presenting to two neighborhood primary health care clinics inAntalya. Infez Med 2008;16:74–9.
23. Akan H, Yavuz E, Yayla M.E, Külbay H, Kaspar E.Ç, Zahmacıoğlu O, Badur S. Factors affecting uptake of influenza vaccination among family physicians, Vaccine 34 (2016) 1712–1718.
24. T.C Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2015, SB-SAGEM-2016/1, s.27
25. Ganczak M., Dmytrzyk-Daniło´w G., Korzen´ M., Drozd-Da˛browska M., Szych Z. Prevalence of HBV Infection and Knowledge of Hepatitis B Among Patients Attending Primary Care Clinics in Poland. J Community Health (2016) 41:635–644.
26. Mehta B., Chawla S., Kumar V., Jindal H., Bhatt B.: Adult Immunization, The need to adress. Human Vaccines & Immunotherapeutics c 2014 Landes Bioscience February 2014; 10:2, 306–309
27. Centers for Disease Control and Prevention, Use of 13-Valent Pneumococcal Conjugate Vaccine and 23-Valent Pneumococcal Polysaccharide Vaccine Among Adults Aged ≥65 Years: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Morb Mort Wkly Rep, 63 (2014), pp. 822-825
28. Fact Sheet. Human Papillomavirus (HPV) and Cervical Cancer[Internet]:World Health Organization;2016 June. Available from: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs380/en/ Erişim tarihi: 07.08.2017
29. Yaseman JG, Koutsky LA. The epidemiology of human papillomavirus infections. J Clin Virol 2005;32(Suppl 1):s. 16–24
30. Karahasan A, Dündar O.H, Öztürk E.N, Soyiç K, Hediye A, Gül U. Marmara Üniversitesi öğrencilerinin cinsel sağlık yönünden bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. 16. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrenci Kongresi Bildiri Kitapçığı 2016, (s. 23).
31. Ulusal Aşı Çalıştayı Raporu, Ankara, Mart 2014, s. 45-48 http://www.geriatri.org.tr/pdf/Ulusal_Asi_Calistayi_Rapor_2014.pdf Erişim tarihi: 20.11.2017
32. Yanru Z., Ying W., Li L.: Awareness and knowledge about human papillomavirus vaccination and its acceptance in China: a meta-analysis of 58 observational studies: Zhang et al. BMC Public Health (2016) 16:216 DOI 10.1186/s12889-016-2873-8.
33. Centers for Disease Control and Prevention: Update on adult immunization: recommendations of the Immunization Practices Advisory Committee (ACIP), MMWR 1991;40(RR-12):1-94
34. Fedson D: Adult immunization: summary of the National Vaccine Advisory Committee report, JAMA 1994;272(14):1133-7.
35. İşler A, Esenay F.I, Kurugöl Z, Koturoğlu G. Annelerin aşılar konusundaki bilgi ve davranışları, Ege Pediatri Bülteni 2007,14(1):1-6.
36. Morisco F., Stroffolini T., Lombardo F.L., Guarino M., Camera S., Cossiga V., Donnarumma L., Loperto I., Caporaso N. Prevalence of and risk factors for HBV infection in a metropolitan Southern Italian area: Evidence for the effectiveness of universal Hepatitis B vaccination. Digestive and Liver Disease, Volume 49, Issue 11, November 2017, Pages 1257-1261.
37. McBride KR, Singh S. Predictors of Adults' Knowledge and Awareness of HPV, HPV-Associated Cancers, and the HPV Vaccine: Implications for Health Education. Health Educ Behav. 2018 Feb;45(1):68-76.
38. La E.M., Trantham L., Kurosky S.K., Odom D., Aris E., Hogea C. An analysis of factors associated with influenza, pneumoccocal, Tdap, and herpes zoster vaccine uptake in the US adult population and corresponding inter-state variability. HUMAN VACCINES & IMMUNOTHERAPEUTICS 2018, VOL. 14, NO. 2, 430–441.
39. Jain A., van Hoek A.J., Boccia D., Thomas S.L. Lower vaccine uptake amongst older individuals living alone: A systematic review and meta-analysis of social determinants of vaccine uptake. Vaccine 35 (2017) 2315–2328.
40. Öztürk Z, Atilla E.A, Koç E. Aile sağlığı merkezlerine başvuran hastaların demografik özellikleri ve sağlık okur yazarlıkları arasındaki ilişkinin belirlenmesi, Turkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi; 8/1/2015, Vol. 19 Issue 2, p. 263-284.
41. Williams WW, Lu PJ, O’Halloran A, Bridges CB, Pilishvili T, Hales CM, Markowitz LE; Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Noninfluenza vaccination coverage among adults - United States, 2012. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2014; 63:95-102; PMID:24500288
42. Sandhofer M.J., Robak O., Frank H., Kulnig J. Vaccine hesitancy in Austria, A cross-sectional survey. Wien Klin Wochenschr (2017) 129:59–64.
43. Wheelock A., Parand A., Rigole B., Thomson A., Miraldo M., Vincent C., Sevdalis N.: Socio-Psychological Factors Driving Adult Vaccination: A Qualitative Study. PLoS One. 2014; 9(12): e113503.
44. Hellfritzsch M., Thomsen R.W., Baggesen L.M., Larsen F.B., Sørensen H.T., Christiansen C.F. Lifestyle, socioeconomic characteristics, and medical history of elderly persons who receive seasonal influenza vaccination in a tax-supported healthcare system. Vaccine 35 (2017) 2396–2403.
45. Erişkin Bağışıklama Rehberi: EKMUD, Mayıs 2016, s. 25 http://meramtip.com.tr/kalite/dosyalar/rehberler/eriskin-bagisiklama/EriskinBagisiklamaRehberi.pdf Erişim tarihi: 25.11.2017