Çiğdem Tekin, Burak Mete, Erkay Nacar, Erkan Pehlivan, Deniz Bektaş

Pratisyen Hekimlerin Akılcı İlaç Kullanımı Uygulaması Konusunda Tutumları ve İlaç Yazımlarını Şekillendiren Faktörler

Giriş: Bu araştırmanın amacı farklı birimlerde ve sektörlerde çalışan pratisyen hekimlerin akılcı ilaç kullanımı (AİK) konusunda tutumları ve reçete yazımında etkili olan faktörlerin saptanmasıdır. Yöntem: Çalışma Malatya il merkezinde aile sağlığı merkezleri ve hastanelerde çalışan hekimler ile yüz yüze görüşülerek yapılmıştır. Anket formları 132 hekim tarafından doldurulmuştur. Ankette sosyo-demografik özellikler, hekimlerin AİK ve reçete yazmasını etkileyen faktörleri belirlemeyi amaçlayan 12 soru sorulmuştur. Bulgular: Çalışmaya katılan pratisyen hekimlerin % 66,7'si 10 yıl ve üzerinde mesleki tecrübeye sahipti. Hekimlere en çok reçete ettikleri ilaçlar sorulduğunda; %89,4’ü ağrı kesici ve türevlerini, %8,3 antibiyotik gruplarını reçete ettiklerini ifade etmişlerdir. Hekimlerin yarısından fazlası mezuniyet sonrası okuma ve ilaç firma tanıtımlarının reçete yazımını şekillendirdiğini ifade etmişlerdir. Sonuç: Hekimlerin ilaç yazımlarının, ilaç firma tanıtımlarından etkilediği ve ilaç seçiminde akılcı ilaç kriterlerinin hepsine aynı önemde dikkat edilmediği sonucuna ulaşılmıştır.

Attitudes Towards the Practice of Rational Drug Use by Practitioners and Factors Influencing Drug Writing

Introduction: The purpose of this research is to investigate the attitudes of practitioners working in different departments and sectorson rational drug use (RDU) and the factors influencing prescribing. Method: The study was conducted with the physicians working infamily health centers and hospitals in Malatya province center with face-to-face interviews. The questionnaire was implemented to132 practitioners.The questionnaire was composed of 12 questions inquiring socio-demographic features, rational use of drugs andfactors influencing prescription. Results: Of the participants 66,7% had 10 years or more of professional experience and 89,4% statedthat they prescribed analgesics and derivatives, 8,3% antibiotics. More than half of the physicians stated that post-graduate educationand promotions of drug companies influence their prescribing drugs. Conclusion: It has been reached that physicians' writing ofmedicines is influenced by the presentation of pharmaceutical companies and in drugs election all of the rational drug selection criteiraare not given the same importance by physicians. Physicians were detected to be influenced from the promotions of drug companiesbut all criteria of rational drug use were not cared equally.

PDF

___

1. World Health Organization “How to Develop and Implement a National Drug Policy”, Geneva,2001. http://apps.who.int/medicinedocs/pdf/s2283e/s 2283e.pdf (Erişim Tarihi: 08.05.2018).
2. Eşkazan E. Akılcı ilaç kullanımı. İstanbul: İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Yayınları 1999 Ocak;9-20.
3. Lu Y, Hernandez P, Abegunde D, Edejer T. Medicine expenditures. In: The world medicines situation 2011.Geneva:World Health Organization; 2011.p.6. http://apps.who.int/medicinedocs/documents/s1 8767en/s18767en.pdf. accessed January 2015.
4. TUİK. Sağlık Harcamaları İstatistikleri Veri Tabanı, 2014 Kaynak: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?i d=18853 (Erişim Tarihi: 15 Şubat 2017).
5. TC Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2015. p.168-170. Kaynak: http://www.saglikistatistikleri.gov.tr/dosyalar/S IY_2015.pdf (Erişim Tarihi: 20 Şubat 2017).
6. World Health Organization. WHO Policy perspectives on medicines. Promoting rational use of medicines: core components. Geneva: 2002.p.1.
7. ATO (2006). İlaçta israf raporu. 2006; http://www.atonet.org.tr/turkce/bulten/bulten.p hp3?sira=4388. (Erişim Tarihi: 08.05. 2018).
8. Göçgeldi E, Uçar M, Açıkel CH, Türker T, Hasde M, Ataç A. Evlerde artık ilaç bulunma sıklığı ve ilişkili faktörlerin araştırılması. TAF Prev Med Bull 2009; 8(2):113-18.
9. Ersöz F. Türkiye ile OECD ülkelerinin sağlık düzeyleri ve sağlık harcamalarının analizi. İstatistikçiler Dergisi 2008; 2: 95-104.
10. Özata M, Aslan Ş, Mete M. Rasyonel ilaç kullanımının hasta güvenliğine etkileri: hekimlerin rasyonel ilaç kullanımına etki eden faktörlerin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2008; 20: 529-42.
11. Akıcı A, Uğurlu M.Ü, Gönüllü N, Oktay Ş, Kalaça S. Pratisyen hekimlerin akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Sted 2002; 11 (7): 253.
12. Windermeijer F, Laat E, Douven R. Pharmaceutical promotion and GP behavior. Health Econ 2006; 15 (5):5-18.
13. Mollahaliloğlu S, Tezcan S. Ankara il merkezinde bulunan sağlık ocaklarından sağlık hizmeti alan hastaların akılcı ilaç kullanımı açısından değerlendirilmesi. 8.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Kitabı 23-28 Eylül 2002, Diyarbakır, s.499-501. http://www.dicle.edu.tr/~halks/kongrecdsi.html.
14. Tuncal AN, Köroğlu G, Atasoylu G, Sertel M, Tay Z. Manisa ilinde aile hekimlerinin 2011 yılındaki iş yükü ve insan gücünün değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 2014; 18(1): 5-15.
15. Vançelik S, Çalıkoğlu O, Güraksın A, Beyhan E. Pratisyen hekimlerin reçete yazımın şekillendiren faktörler ve akılcı ilaç kullanım kriterlerini önemseme durumları. H.Ü. Eczacılık Fakültesi Dergisi 2006; 26 (2): 65- 75.
16. TUİK. Hekim sayısı, hekim başına düşen kişi sayısı ve hekim başına hasta müracat sayısı, 2009-2015. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=109 5 (Erişim Tarihi: 15 Mart 2017).
17. TC Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2014. 2002-2015 Sağlık Bakanlığı- Kişibaşı müracat ve muayene sayıları. Kaynak: http://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/5119,yillikt rpdf.pdf (Erişim Tarihi: 20 Aralık 2016).
18. Northouse P.G, Northouse L.L. Health communication. Strategies for health professionals. Appleton & Lange, 2th Edition, Washington: 1992. p: 286.
19. Top M, Tarcan M. Türkiye ilaç ekonomisi ve ilaç harcamaları: 1998-2003 dönemi değerlendirmesi. Liberal Düşünce Dergisi 2004; 9(35): 177-200.
20. Pınar N. Drug expenditures in our country. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2012; 19 (1): 59-65.
21. Memiş S. A. Son dönemdeki sağlık harcamalarının analizi. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Yayın (201283) 2012.p2.
22. Akıcı A, Kılboz M.M, Mollahaliloğlu S, Özgülcü Ş, Alkan A. Hekimlerin ilaç tanıtım faaliyetlerine yönelik bakışlarının incelenmesi. Clin Exp Health Sci 2016; 6: 166-172.
23. Şemin S. Sosyal ve ekonomik yönleri ile ilaç. Ankara: TTB Yayınları; 1998. p:45.
24. Heaton A, Webb D.J, Maxwell S.R. Undergraduate preparation for prescribing: the views of 2413 UK medical students and recent graduates. British Journal of Clinical Pharmacology 2008; 66: 128-134.
25. Demirkıran M, Şahin B. Pratisyen hekimlerin ilaç seçimlerini etkileyen faktörlere ilişkin değerlendirmeleri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2010; 13: 1-28.
26. Ben Abdelaziz A, Harrabi I, Rahmani S, Gaha R, Ghannem H. Attitudes of GPs to pharmaceutical sales representatives in Sousse, in Tunusia. East Mediter Health 2003; 6: 1077.
27. Prosser H, Almond S, Walley T. Influences on GP’s decision to prescribe new drugs: the importance of who says what. Fam Pract 2003; 1: 61.
28. Bıyık A, Özgür G, Özsoy SA, Erefe İ, EmeçUysal A, Özer M, ark. Physical health problems and drug using behaviors related to chronical diseases of the residents living in nursing home. Türk Geriatri Dergisi 2002; 5(2): 68-74.
29. Akıcı A, Kalaça S, Uğurlu ÜM, Çalı Ş, Oktay Ş. Evaluation of rational drug use of general practitioners' in management of elderly patients. Türk Geriatri Dergisi 2001; 4(3): 100- 5.
30. Esengen Ş, Seçkin Ü, Borman P, Bodur H, Kutsal-Gökçe Y, Yücel M. The assessment of functional cognitive impairment and drug consumption in a group of elderly residents of a nursing home. Türk Geriatri Dergisi 2000; 3(1): 6-10.
31. Arıoğul S. Geriatri ve Gerontoloji. 1.Basım. Ankara: MN Medikal / Nobel Basım Yayın; 2006. p.393-400.
32. Arslan Ş, Atalay A, Gökçe KY. Drug use in elderly. Türk Geriatri Dergisi 2000; 3(2): 56- 60.
33. Gökçe KY. Aging world. Türk Fiz Tıp Rehabilitasyon Dergisi 2006; 52: Özel Ek: A6- A11.