65 YAŞ VE ÜSTÜ EVDE SAĞLIK HASTALARINDA UYGUNSUZ İLAÇ KULLANIMININ VE GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Giriş: Çalışmamızda evde sağlık birimine kayıtlı 65 yaş ve üstü hastalarda uygunsuz ilaç kullanım durumunun belirlenmesini, uygunsuz ilaç kullanımı ile günlük yaşam aktiviteleri arasında ilişki olup olmadığının belirlenmesini amaçladık. Yöntem: Çalışmaya, Evde Sağlık Hizmetleri birimine başvuran 65 yaş ve üzeri 322 hasta dahil edilmiştir. Çalışmaya katılmayı kabul edenlerden onam alınmıştır. Hastalara araştırmacı tarafından hazırlanan demografik verileri, ilaç kullanım bilgilerini içeren anket formu ve Katz Günlük Yaşam Aktiviteleri ölçeği uygulanmıştır. Hastaların kullandığı ilaçlar 2015 Beers kriterlerine göre değerlendirilip uygunsuz etken maddeler saptanmıştır. Ortalama, yüzde, standart sapma, frekans gibi istatistiksel analizler ile veriler tanımlanmıştır. Analizde ki-kare ve students-t testi kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Hastaların yaş ortalaması 80,2±8,2 yıl olup, %63,4’ü (n=204) kadındır. Yaşlıların %70,5’inin (n=227) üç ve üzerinde kronik hastalığı vardır. En sık bildirilen kronik hastalıklar hipertansiyon (%56,2), diyabet (%30,0) ve kalp yetmezliğidir (%29,8). Grubun %79,2’si (n=255) dört ve üzerinde ilaç kullanmakta, %83,3’ü (n=260) ilaçları kullanmak için yardım almaktadır. Hastaların %51,6’sı (n=166) tam bağımlı, %3,4’ü (n=11) tam bağımsızdır. Yaşla birlikte bağımlılık düzeyi artmaktadır (p<0,05). Hastalarda uygunsuz ilaç kullanım oranı %61,5 saptanmıştır. Uygunsuz ilaç kullanımı daha fazla hastalığı olanlarda, daha çok ilaç kullananlarda, kadın cinsiyette anlamlı olarak fazla saptanmıştır (p<0,05). Uygunsuz ilaç kullanımı ile bağımlılık düzeyi arasında ilişki saptanmamıştır. Sonuç: Bu çalışmada 65 yaş ve üzerindeki evde sağlık hastalarının yarısından fazlasında uygunsuz ilaç kullanımının olduğu görülmüştür. Uygunsuz ilaç kullanımının polifarmasi ve polimorbidite ile arttığı, bağımlılık düzeyi ile arasında ilişki olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Evde sağlık, uygunsuz ilaç kullanımı, Beers kriterleri

EVALUATION OF INAPPROPRIATE MEDICATION USE AND ACTIVITIES OF DAILY LIVING IN 65 YEARS AND OLDER HOME CARE PATIENTS

Introduction: This study aims to evaluate potentially inappropriate medication (PIM) use, the association of PIM use, and activities of daily living in 65 years and older home care patients. Method: The study included 322 patients aged 65 and over who applied to Home Care Unit. Consent was obtained from those who agreed to participate in the study. A questionnaire containing demographic data, drug use information, and Katz Daily Living Activities Index was used which was prepared by the researcher in this study. The drugs used by the patients were evaluated according to the 2015 Beers criteria and inappropriate active substances were detected. The data were defined by statistical analyzes such as mean, percentage, standard deviation, and frequency. Chi-squared test and Student's t-test were used in the analysis. The significance level was accepted as p<0.05. Results: The mean age of the patients was 80.2±8.2 years, and 63.4% (n=204) were female. 70.5% (n=227) of the elderly have three or more chronic diseases. The most common diseases were hypertension (56.2%), diabetes (30.0%), and heart failure (29.8%). 79.2% (n=255) of the group uses four or more drugs. 83.3% (n=260) of the patients get help to use the drugs. 51.6% (n=166) of the patients were fully dependent on activities of daily living and 3.4% (n=11) were fully independent, the level of dependency increases with age (p<0.05). The PIM rate was 61.5% in patients. PIM use was found to be significantly higher in those with more disease, in those who used more drugs, and in females (p<0.05). No relationship was found between inappropriate medication use and addiction level. Conclusion: In this study, it was found that more than half of home care patients aged 65 and over had inappropriate drug use. It was determined that inappropriate medication use increased with polypharmacy, and polymorbidity, and there was no correlation between addiction levels.

Keywords:

Home care, inappropriate medication use, Beers criteria,

PDF

___

1. Wyles H, Rehman HU. Inappropriate polypharmacy in the elderly. European Journal of Internal Medicine 2005;16(5):311-3.
2. Erenmemişoğlu A. Phamacokinetic changes affecting drug use in elderly. Turkish Journal of Geriatrics 2006;(Suppl):29-32.
3. Aydın B, Gelal A. Rational drug use: promotion and the role of medical education. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2012;26(1):57–63.
4. Oktay Ş. General principles of rational drug use. Turkish Journal of Geriatrics 2006;(Suppl):15-8.
5. Akıcı A, Kalaça S, Uğurlu MÜ, Çalı Ş, Oktay Ş. Evaluation of rational drug use of general practitioners’ in management of elderly patients. Turkish Journal of Geriatrics 2001;4(3):100–5.
6. Curtin D, Gallagher PF, O’Mahony D. Explicit criteria as clinical tools to minimize inappropriate medication use and its consequences. Therapeutic Advances in Drug Safety 2019;10:1-10. doi: 10.1177/2042098619829431
7. Sağlık Bakanlığınca Sunulan Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge. Turkey: Ministry of Health B.10.0.THG.0.10.00.01-020/8751 Feb 24, 2011 (cited 2021 Nov 11). Available from: https://www.saglik.gov.tr/TR,11271/saglik-bakanliginca-sunulan-evde-saglik-hizmetlerinin-uygulama-usul-ve-esaslari-hakkinda-yonerge.html
8. Erdil F. Yaşlanan toplum ve yaşlının evde bakımı. Kutsal YG, editör. Geriatri Yaşlı Sağlığına Multidisipliner Yaklaşım. 2. Baskı. Ankara: Türk Eczacıları Birliği Eczacılık Akademisi Yayını; 2009. p.127-34.
9. Özkan Pehli̇vanoğlu EF, Özkan MU, Balcıoğlu H, Bi̇lge U, Ünlüoğlu İ. Adjustment and reliability of Katz Daily Life Activity Measures for elderly in Turkish. Ankara Medical Journal 2018;18(2):219-23.
10. Chen LL, Tangiisuran B, Shafie AA, Hassali MAA. Evaluation of potentially inappropriate medications among older residents of Malaysian Nursing Homes. International Journal of Clinical Pharmacy 2012 May;34:596–603.
11. Katz, S. Studies of illness in the aged: the index of ADL: a standardized measure of biological and psychosocial function. 1963 Sep 21;185:914-9. doi: 10.1001/jama.1963.03060120024016
12. Arik, G. et al. Validation of Katz İndex of İndependence in activities of daily living in Turkish older adults. Archives of Gerontology and Geriatrics 2015;61:344–50.
13. By the American Geriatrics Society 2015 Beers Criteria Update Expert Panel. American Geriatrics Society 2015 updated Beers Criteria for potentially inappropriate medication use in older adults. J Am Geriatr Soc 2015;63(11):2227-46. doi:10.1111/jgs.13702
14. Yörük S, Çalışkan T, Gündoğdu H. Determining the reasons for taking care of and the services provided for the elderly individuals age 65 and over who take care from the Balıkesir State Hospital Home Care Unit. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi 2012;1(1):12–5.
15. Jirón, M. et al. Trends in prevalence and determinants of potentially inappropriate prescribing in the United States: 2007 to 2012. J Am Geriatr Soc 2016; 64(4):788–97. doi:10.1111/jgs.14077.
16. Çatak B, Kılınç A, Badıllıoğlu O, Sütlü S, Erkan Sofuoğlu A, Aslan D. Profile of elderly patients who use health services in their homes and in-home care. Turkish Journal of Public Health 2012;10(1):13–21.
17. Çayır Y, Avşar ÜZ, Avşar Ü, Cansever Z, Khan AS. Characteristics of patients who receive home health services and expectations of caregivers. Konuralp Tıp Dergisi 2013;5(3):9–12.
18. Sönmez Y, Aşcı H, Olgun İzmirli G, Gündoğar D, Cankara FN, Yeşilot Ş. Evaluation of potentially inappropriate drug use and medical non-adherence in a community-dwelling elderly population: a cross-sectional study. Turkish Journal of Geriatrics 2014;17(2):125–33.
19. Çubukçu M, Yazıcıoğlu B. Evaluation of the patients registered to Samsun Education and Research Hospital Home Care Services Unit. Ankara Medical Journal 2016;(4):325‐31. doi:10.17098/amj.70290
20. Tripathi C, Jhaveri B, Patel T, Barvaliya M. Utilization of potentially inappropriate medications in elderly patients in a tertiary care teaching hospital in India. Perspectives in Clinical Research 2014;5(4):184. doi:10.4103/2229-3485.140562
21. Aydoğdu Kocadağ B. Evde sağlık hizmetleri birimine kayıtlı 65 yaş ve üzeri hastalarda polifarmasi ve uygunsuz ilaç kullanımının değerlendirilmesi. Uzmanlık tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, 2016; 35-8.
22. Sargın Ö. Evde sağlık birimine kayıtlı 65 yaş ve üstü hastalarda uygunsuz ilaç kullanımı ve düşmelerin değerlendirilmesi. Uzmanlık tezi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ankara Numune Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi, Aile Hekimliği Kliniği ,2018;36-9.
23. Sarı YE. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi Kardiyoloji polikliniğine başvuran geriatrik hastaların uygunsuz ilaç kullanım sıklığı ve tedaviye uyumlarının değerlendirilmesi. Uzmanlık tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, 2018;42-4.
24. Önal Ö. Frequency of polypharmacy and risk factors in the elderly in Burdur. Turkish Journal of Geriatrics 2018;21(4):550-6. doi:10.31086/tjgeri.2018.61
25. Taşkın Şayir Ç, Aslan Karaoğlu, S, Evcik Toprak D. Evaluation of polypharmacy and complementary therapy use in patients ≥65 years, attending to Family Medicine Outpatient Clinic of Şişli Etfal Training and Research Hospital. Türk Aile Hek Derg 2014;18(1):35-41. doi:10.2399/tahd.14.35220
26. Sayın Z, Sancar M, Özen Y, Okuyan B. Polypharmacy, potentially inappropriate prescribing and medication complexity in Turkish older patients in the community pharmacy setting. Acta Clinica Belgica 2020;77(2):1–7. doi:10.1080/17843286.2020.1829251
27. Cahir C, Fahey T, Teeling M, Teljeur C, Feely J, Bennett K. Potentially inappropriate prescribing and cost outcomes for older people: a national population study: potentially inappropriate prescribing in older populations. British Journal of Clinical Pharmacology 2010;69(5):543–52. doi:10.1111/j.1365-2125.2010.03628.x
28. Bradley MC, Motterlini N, Padmanabhan S, Cahir C, Williams T, Fahey T, et al. Potentially inappropriate prescribing among older people in the United Kingdom. BMC Geriatrics 2014;14(1):72. doi:10.1186/1471-2318-14-72