2011

Kendilenmiş Ayçiçe¤i (Helianthus annuus L.) Hatlarından Geliştirilen Sentetik Çeşitlerin Bazı Tarımsal Özellikleri Üzerinde Bir Araştırma Abdurrahim

Bu araştırma yeni geliştirilen sentetik çeşitlerin bazı tarımsal özelliklerini belirlemek amacıyla 1994 ve 1995 yıllarında U.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlalarında yürütülmüştür. Birinci yıl, birbiriyle üstün kombinasyon uyuşması gösteren 12 kendilenmiş hat, her birinde 4 kendilenmiş hattın bulunduğu 3 sentetik hat karışımına (Sent-O(A), Sent-O(B) ve SentO(C)) ayrılmıştır. Bu 3 sentetik hat karışımının açıkta tozlaşmasıyla Sentetik -1(A), Sentetik-1(B) ve Sentetik 1(C) çeşitleri elde edilmiştir. Ayrıca, tüm kendilenmiş hat karışımlarının (Sent-O(D)) açıkta tozlaşmasıyla Sentetik-1(D) oluşturulmuştur. kinci yıl, dört sentetik çeşit, dört kendilenmiş hat karışımı ve iki standart çeşit (Vniimk-8931 ve Sunbred-281), 4 tekerrürlü Tesadüf Blokları Deneme deseninde denemeye alınmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, sentetik çeşitlerin ortalama bitki boyu 154.5-169.6 cm; tabla çapı 17.7-20.3 cm; tablada tohum sayısı 856-1080 adet; 1000 tane ağırlığı 54.5-63.4 g; tabla başına tane verimi 50.0-58.5 g ve tane verimi 215.5-244.2 kg/da arasında değişmiştir. Araştırmada sentetik çeşitlerin tane verimi, tabla başına verim, 1000 tane ağırlığı ve tabla çapı bakımından standart çeşitlere göre daha yüksek değerler verdiği saptanmıştır.

A Study of Some Agronomical Characteristics of Synthetic Varieties Obtained From Inbred Lines of Sunflower (Helianthus annuus L.)

Some agronomical characteristics of newly improved synthetic sunflower varieties were investigated during the years 1994 and 1995 at Uluda¤ University, in the Faculty of Agriculture, Field-Crops Department. 12 inbred lines considered suitable for combination were separated into three different mixtures producing the synthetic lines Syn-O(A), Syn-O(B) and Syn-O(C), each containing 4 different inbred lines. Synthetic 1(A), Synthetic-1(B) and Synthetic-1(C) were obtained from open pollination of these 3 mixtures of synthetic lines in the first year of research. In addition, Synthetic-1(D) was formed by open pollination of all the inbred lines (Syn-O(D)). In the second year, four synthetic varieties, four different mixtures of inbred lines and 2 standard varieties, Vniimk- 8931 and Sunbred-281 (commercial hybrid), were sown in a random block pattern of four replications. According to the results of the research, the mean values of the characteristics in the synthetic varieties varied from 154.5 to 169.6 cm for plant height, 17.7 to 20.3 cm for head diameter, 856 to 1080 unit for the number of seeds/head, 54.5 to 63.4 g for the 1000-seed weight, 50.0 to 58.5 g. for seed yield/head and from 2155 to 2442 kg/ha for seed yield. In this study, it was determined that the synthetic varieties were superior to the standard varieties in terms of seed yield, seed yield per head, 1000-seed weight and head diameter.

PDF

___

1. Anonim, Tarım İstatistikleri Özeti. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara, 1992.
2. Anonim, T.C. Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Kayıtları, Ankara, 1993.
3. Allard,R.W., Principles of plant breeding. John Wiley and Sons. Inc. p. 305-310, New York, 1960.
4. Putt, E.D., Heterosis combining ability and predicted synthetic from a diallel cross in sunşower. Can. J. Plant. Sci. 46:59-68, 1966.
5. Anonim, Bursa Meteoroloji İşleri Müdürlüğü İklim Raporları. Bursa, 1995 a.
6. Anonim, Köy Hizmetleri 17. Bölge Müdürlüğü Laboratuvar Analiz Raporu Bursa, 1995 b.
7. Şehirali, S. ve Özgen, M., Bitki Islahı. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları: 1059, Ders Kitabı: 310, Ankara Üniversitesi Basımevi, s. 261, 1988.
8. Güler, E., Bazı ayçiçeği çeşitlerinde kendilenmiş hatlar arasında melez azmanlığı (Heterosis). Ankara Üniv. Fen bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi (Yayınlanmamış), 1977.
9. Ekiz, E., Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) kardeş döllerinde farklı yöntemlerle döl geliştirilmesi ve sentetik çeşit elde edilmesi üzerinde araştırmalar. Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları No. 736, Ank. Üniv. Basımevi,s.84, 1980.
10. Turan, Z.M., Araştırma ve Deneme Metodları. U.Ü. Ziraat Fakültesi Ders Notu: 62, Uludağ Üniversitesi Basımevi, s. 121, Bursa, 1995.
11. Yılmaz, H.A. ve Emiroğlu, fi.H., Hibrit ayçiçeği (Helianthus annuus L.) ıslahında orobanşa dayanıklılık, verim, verim unsurları ve bazı kimyasal karakterler üzerinde araştırmalar. Doğa, Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, Vol. 19: 397-406, 1995.
12. Gürbüz, B. ve Arslan, N., Orobanşa dayanıklı kendilenmiş ayçiçeği hatlarından elde edilen sentetik çeşidin bazı karakterleri üzerinde bir araştırma. Doğa, Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi Vol. 17 (2): 433-442, 1993.
13. Çaylak, Ö., Ayçiçeğinde melez populasyon (sentetik varyete) ıslahında S1 ve S2 Kendileme generasyonlarının kullanılma olanakları üzerine araştırmalar. Ege Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi 29: 23-30, 1992.
14. Kloczowski, Z., Correlation of some features in the breeding material of sunşower variety Wielkopolsks. Proceedings of the 6 th International Sunşower Conference, Romania, 1974.
15. İlisulu, K. ve Arslan, O., Bazı yabancı ve yerli ayçiçeği çeşitleri üzerinde adaptasyon ve melezleme araştırmaları. TÜBİTAK, Tarım ve Ormancılık Araştırma Grubu Yayınları No. 257, Ankara, 1975.
16. Miller, J.F., and Fick, G.N., Inşuence of plant population performance of sunşower hybrids. Can. J. Plant Sci. 58: 597-600, 1978.
17. Holt, N.W., and Zentner, R.P., Effects of plant density and row spacing on agronomic performance and economic returns of nonoilseed sunşower in southeastern Saskatchevan. Can. J. Plant Sci. 65: 501-509, 1985.
18. Er, C. ve Işık, O., Vniimk-8931 ayçiçeği çeşidinde ekim zamanının bazı tarımsal karakterlere etkisi. Doğa Bilim Dergisi 12:19-23, 1988.
19. Miller, B.C., Oplinger, E.S., Rand, R., Peters, J., and Weis, G., Effect of planting date plant population on sunşower performance. Agronomy Journal 76: 511-515, 1984.
20. Mian, A.L., and Gaffer, M.A., Effect of size of plant population and level of fertilization on the seed yield of sunşower. Sci. Ind. 8: 264-268, 1971.
21. Vijayalakshmi, K., Sanghi, N.K., Pelton, W.L., and Anderson, C.H., Effects of plant population and row spacing on sunşower agronomy. Can. J. Plant Sci. 55: 491-499, 1975.
22. Oral, E. ve Kara, K., Erzurum ekolojik koşullarında bazı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitleri üzerinde bir araştırma. DO⁄A, Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, Vol. (13): 342-355, 1989.
23. İlisulu, K., Ekiz, E. ve Arslan, O., Ayçiçeği ıslahı ve orobanşa dayanıklı çeşitlerin kurak şartlara adaptasyonu. TÜBİTAK Yayınları No: 512, TOAG Seri No: 102, 1992.
24. Majid, H.R., and Schneiter, A.A., Yield and quality of semidwarf and standart-height sunşower hybrids grown at five plant populations. Agronomy Journal 79: 681-684, 1987.
25. Çalışkan, C., Ayçiçeğinde (H. annuus L.) farklı ekim zamanlarının çeşitlerin fizyoloji, verim ve kalite özelliklerine etkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 3: 117-131, 1988.
26. Owen, D.F., Differential response of sunşower hybrids to planting date. Agronomy Journal 75: 259-262, 1983.
27. Alessi, J., Power, J.F., and Zimmerman, D.C., Sunşower yield and water use as inşuenced by planting date, population, and row spacing. Agronomy Journal, 69: 465-469, 1977.
28. Robinson, R.G., Sunşower date of planting and chemical composition at various growth stages. Agronomy Journal 62: 665-667, 1970.
29. Prunty, L.,Sunşower cultivar performance as inşuenced by soil water and plant population. Agronomy Journal 73: 257-260, 1981.
30. Robinson, R.G., Ford, J.H., Lueschen, W.E., Rabas, D.L., Smith, J.L., Warnes, D.D., and Wiersma, J.W., Response of sunşower to plant population. Agronomy Journal 72: 869-871, 1980.