Merkezî Sınavlara Hazırlıkta "Fiilde Çatı" Konusu Üzerine

İlköğretimden üniversiteye kadar görülen eğitimde kademeler arasında geçişin nasıl yapılacağı ülkelere göre farklılık göstermektedir. Kademeler arası geçişte kullanılan farklı kriterler arasında okul ortalaması, diploma puanı, gidilmek istenen okulun yaptığı sınav ve merkezî sınavları saymak mümkündür. Türkiye’de lise ve üniversite kademelerine geçişte bu yöntemler arasından merkezî sınav uygulaması tercih edilmektedir. Merkezî sınav, uygulaması ve değerlendirilmesi tek merkezden yapılan sınav olarak tanımlanmaktadır. Öğrenciler bu sınavda okullarda aldıkları temel derslerden sorumludurlar. Türkçe de hem soru sayısı hem de puan hesaplamasındaki ağırlığı bakımından sorumlu olunan temel derslerden biridir. Türkçe dersinin bu sınavlarda sorulan iki temel soru tipi vardır. Bunlardan ilki anlam konularına ait soru tipleridir. Anlam soruları, tüm merkezî sınavlarda ağırlıklı bölümü oluşturmaktadır. Sözcüğün, cümlenin ve paragrafın anlamı, anlam konularının bölümlerini oluşturmaktadır. Merkezî sınavlara (üniversite ve liselere giriş sınavları) hazırlık sürecinde öğrencilere Türkçe dersinde anlam konularının yanı sıra dil bilgisi konularından da sorular sorulmaktadır. Bu konuların bir kısmı liselere ve üniversitelere hazırlık aşamasında içerik olarak birtakım farklılıklar gösterse de bazı konular sınav hazırlık süreçlerinin tamamında yer almaktadır. Bunlardan biri olan “Fiilde Çatı” konusu, sınav kaynaklarının konu anlatımı ve test bölümlerinde yer almaktadır. Bu konu, testlerde ve sınavlarda doğrudan sorulabildiği gibi başka dil bilgisi konularıyla birlikte karma olarak da verilebilmektedir. Ayrıca “Anlatım Bozuklukları” konusu kapsamı içerisinde yer alan “Çatı Uyuşmazlığı” maddesinde de çatı konusunun özelliklerine yer verilmektedir. Merkezî sınavlara hazırlık kaynaklarında, Millî Eğitim Bakanlığına ait yayınlarda ve akademik kaynaklarda bu konunun tasnifi, adlandırılması ve soruluş biçimlerinde birtakım farklılıklar görülebilmektedir. Bu araştırmada merkezî sınavlara hazırlık kaynaklarında ve akademik kaynaklarda “Fiilde Çatı” konusunun tasnifiyle ilgili yaşanan ikilemlerin ortadan kaldırılması ve edilgen, dönüşlü, işteş fiillerle ilgili tartışılan bazı örneklerin sınıflandırılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Etken, Merkezî Sınav, Edilgen, İşteş, Dönüşlü, Fiil Çatısı.

On The Subject of "Verb Roof" in Preparation for Central Exams

How the transition will be made between the levels of education from primary education to university varies from country to country. Among the different methods used, it is possible to count the school average, diploma score, the exam held by the desired school and the central exams. Central examination is preferred among these methods in the transition to high school and university levels in Turkey. The central exam is defined as the exam that is administered and evaluated from a single center. In this exam, students are responsible for the basic courses they take in schools. It is one of the basic courses in Turkish, which is responsible for both the number of questions and its weight in the calculation of points. The Turkish course has two basic question types asked in these exams. The first of these is the question types related to meaning topics. Meaning questions constitute the weighted part in all central exams. The meaning of the word, sentence and paragraph constitute the parts of the meaning issues. During the preparation process for the central exams (university and high school entrance exams), students are asked questions about grammar as well as meaning in Turkish lessons. Although some of these subjects show some differences in terms of content in the preparation phase for high schools and universities, some subjects are included in all exam preparation processes. One of them, "Fiilde Roof", is included in the lecture and test sections of the exam resources. This topic can be asked directly in tests and exams, or it can be mixed with other grammar topics. In addition, the characteristics of the roof subject are also included in the article "Roof Conflict" within the scope of the "Speech Disorders" topic. There are some differences in the classification, naming and questioning of this subject in the preparations for the central exams, the publications of the Ministry of National Education and academic resources. In this research, it is aimed to eliminate the dilemmas related to the classification of the subject of "Fielde Roof" in the preparation sources for the central exams and in the academic sources and to classify some of the discussed examples about passive, reflexive and homogeneous verbs.

Keywords:

Verb frame, central exams, passive, coexisting, reflexive,

PDF

___

Aksan, D. (1983). Sözcük Türleri. Ankara: TDK Yayınları
Alp, A. & Karadağ, E. & Yurdakul, H. & Kaya, Ö. (2017). Türkçe Soru Föyleri TYT 1. Oturum. İstanbul: Farklı Sistem Yayınları.
Balyemez, S. (2018). Dil Bilgisi Üzerine Açıklamalar. Ankara: Pegem Akademi.
Banguoğlu, T. (1990). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
Benzer, A. (2011). Türkçe Öğretiminde Çatı Konusu ve Biçime Dayalı Yeni Bir Sınıflama. Gazi Üniversitesi Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi. C: 1, S: 1.
Bozkurt, F. (2004). Türkiye Türkçesi-Türkçe Öğretiminde Yeni Bir Yöntem. İstanbul: Kapı Yayınları.
Delice, H.İ. (2002). Yüklem Olarak Türkçede Fiil. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi. Aralık Cilt : 26 No:2 185-212.
Demir, S. B. & Yılmaz T. A. (2019). En iyisi bu mu? Türkiye’de Yeni Ortaöğretime Geçiş Politikasının Velilerin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (1), 164-183.
Deny, J. (1941). Türk Dili Grameri. (Çev.: Ali Ulvi Elöve). İstanbul: Maarif Vekaleti Yayınları.
Dinç, E., Dere, İ. & Koluman, S. (2014). Kademeler Arası Geçiş Uygulamalarına Yönelik Görüşler ve Deneyimler. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S: 17, s.: 397-423.
Dizdaroğlu, H. (1963), Türkçede Fiiller, 1. bs., Ankara: TDK Yayınları.
Dolaner, K. & Tatlı, T. (2012). Temel Bilgilerle Türkçe Soru Kitabı. Ankara: Palme Yayıncılık.
Er, M. & Taran, N. (Ed.). 8. Sınıf Türkçe Soru Bankası. Ankara: İşleyen Zeka Yayınları.
Erdoğan, G. & Öksüz, M. & Yaman, Y. (2019). 8. Sınıf Türkçe Soru Bankası. Ankara: Gama Okul Yayınları.
Ergin, M. (1989). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım Yayım Tanıtım.
Eselioğlu,H. & Set,S. & Yücel, A. (2019). Yücel, A. (Ed.). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe 8 Ders Kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Gencan, T.N. (2007). Dilbilgisi. Ankara: Tek Ağaç Yayınları.
Gencan, T.N.(2001), Dilbilgisi, 1. bs., Ankara: Ayraç Yayınevi.
Hayat, M. & Özkaynak, F. LGS Türkçe Soru Bankası. Ankara: Çanta Yayıncılık.
Hatiboğlu, V. (1978). Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
Kapusuzoğlu, R. Türkçe-Edebiyat Konu Anlatımlı-YGS-LYS. İstanbul: Hedef Yayınları.
Karaca, H.V. Türkçe-Edebiyat Konu Anlatımlı-ÖSS. İstanbul: Formül Yayınları.
Kerimoğlu, C. (2019). Dilbilgisi Yazımı ve Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Korkmaz, Z. (2007). Türkiye Türkçesi Grameri, Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
König, G. (1983). Türkçede Çatı. H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi. Özel Sayı. s.: 111. Ankara.
Meşe, T. (Ed.). 8. Sınıf Türkçe Soru Bankası. Ankara: Garantör (Data Yayınları).
Örskaya,İ. Türkçe-Edebiyat Uygulamalı Yöntemle Konu Anlatımlı-YGS-LYS. İstanbul: Final Yayınları.
Özbaş, M. & Akad. A & Topçu, A. & Özmen, M. Türkçe Konu Anlatımı. Ankara: Analitik (Merkez Yayınları).
Öztürk, H. & Bayram, A. & Yelkencioğlu, S. & Yılmaz, C. 8.Sınıf Türkçe Konu Anlatımlı. İstanbul: Formül Yayınları.
Öztürk, M. (2019). LGS Türkçe Soru Bankası. Ankara: Gama Okul Yayınları.
Sınar, A. 8. Sınıf Türkçe Soru Bankası. İstanbul: FDD Yayınları.
Taşel, İ. & Murat, S. & Oğuz, O. & Örskaya, İ. & Güner, Ö. (2006). Türkçe Konu Anlatımlı-ÖSS. İstanbul: Final Yayınları.
Türkçe Konu Anlatımlı-TYT. Ankara: Kampüs Yayınları.
Topaloğlu, A. (1989). Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Ünal, M. & Tursun, H. (2019). TYT Türkçe Soru Bankası. İstanbul: Karekök Yayınları.
Ünal, M. (2020). Beceri Temelli Yeni Nesil Türkçe Soruları. İstanbul: Karekök Yayınları.
Vural, S. (2012). Türkçe Konu Anlatımlı. İstanbul: Palme Yayıncılık.
Yılmaz, E. (2001). Türkiye Türkçesinde İkili Çatı Sorunu. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten. C. 49, S: 22001, s.: 250-289.
Yitgin, Y. & Sınar, A. 8. Sınıf Türkçe Konu Anlatımlı. İstanbul: FDD Yayınları.