Kamûs Keşânî Destanı, edebiyat ve masal karakterizasyonu açısından Şahnâme’nin önemli uç noktalarından biri sayılmaktadır ki kendi asli ekseninde, diyalog ve iletişim usulüne dakik olarak riayet etmeye orta derecede kararlıdır. Bu destân, Grice’in işbirliği teorisi açısından Şahnâme’nin değerlendirilmesi için uygun bir numunedir. Bu araştırma, kütüphane incelemelerine eğilim ve betimleyici-analizci yöntem ile Kamûs Keşânî Destanı’nı, bahsi geçen teoriyi temel alarak yeniden gözden geçirmiştir. Kamûs’un hikayesi, başlangıcından Rüstem’in eliyle öldürülüşüne kadar, Grice’in dört ilkesi ve alt açılımlarını geçersiz kılan birçok konuyu kendisinde barındırmaktadır. Bunlar Destân’ın asıl kahramanı Tus’un ve düşmanlarının sözlerinde görülmektedir. Ancak her şeyden daha çok kendisini gösteren, Tus’un nicelik, nitelik, bağlantı ve yöntemdeki konuşma ve davranış hatalarıdır. Bu hatalar öyle bir ölçüdedir ki onu yok olma sınırına kadar götürür. Cinayet ile suçlanan destân kahramanı, öldürülen başka bir kimsenin kanının intikamını almak bahanesiyle kendisini kahramanmış gibi göstererek utanç yükünden kurtulmaya çalışmaktadır. Lakin daha büyük bir güç olmadan kurtulmanın mümkün olmadığı bir duruma düşmüştür. Kamûs Destânı’nda şairin mesajı; doğruluk, dürüstlük ve dünyadan gelip geçenlerin işlerine karışmamaktır ki birçok yerde açıkça beyan etmektedir.

In terms of literature and characterization of the story, Kamoos Keshani is one of the important stories of Shahnameh which strictly observes the principles of conversation and the concept of communication between them. This story is a good example to evaluate Shahnameh Based on Grice's Cooperative Principle. The present study tries to examine the story of Kamoos Keshani by using library approach and descriptive-analytical method. In the story of Kamoos Keshani, from the beginning until the time he is killed by Rustam, there are several violations of the four cooperative principles of Grice's theory and its sub-branches, which can be seen in the speech of Toos, the main protagonist and his enemies; however, the errors in Toos' speech and behavior in terms of quantity, quality, connection, and method are highlighted in this story; these errors continue to the extent that it pushes him to the annihilation. The protagonist, who is accused of murder, tries to avoid shame by claiming the blood of another victim; however, he finds himself stuck in a difficult situation which is impossible to get rid of except by a superior force. The poet's message in the story of Kamoos Keshani is based on truthfulness, faithfulness, and impurity in the affairs in the world, which is explicitly stated in several cases.