Çorum Müzesinde Bulunan Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Satır Arası Kur’an Tercümesi Üzerine

Din, milletleri var eden en önemli unsurlardan biridir. Tarihteki bütün kavimler, dine mutlak bir biçimde değer vererek din ve millet kavramları etrafında kenetlenmeye çalışmışlardır. Türkler, İslâmiyet'in ortaya çıkışından yaklaşık üç asır sonra, İslâm dinini devletin resmî dini olarak kabul etmiş ve ardından bu dinin kutsal kitabı Kur’ân-ı Kerîm’i Türkçeye tercüme etmeye başlamışlardır. Türk dili tarihinde, Türk dilinin farklı coğrafyalarında ve değişik dönemlerinde yazılmış, çeşitli satır arası Kur’ân tercümesi eserler görülmektedir. Bu ilk tercümeler genellikle satır arası diye tabir edilen çevirilerdir. Bu satır arası eserler birebir, kelimesi kelimesine yapılan çeviriler olabildiği gibi, birebir olmayıp tefsirli çeviriler şeklinde de olabilmektedir. Kur’ân çevirileri Türk dili tarihi içerisinde, Türkçenin ifade gücü ve anlam gelişimini göstermesi bakımından oldukça önemli kaynaklardandır. Çünkü bu tür satır arası çevirilerde, her bir Arapça kelime, Türkçe tek bir kelime ile karşılanmaya çalışılmıştır. Bu da bir dinin dili olan Arapça karşısında, Türkçenin Arapçadan geri kalmayan zengin bir kelime hazinesine sahip olduğunu göstermesi açısından önem arz etmektedir. Dolayısıyla bu tür eserler sözlükçülük çalışmaları bakımından da oldukça kıymetlidir. Söz konusu çalışmada, Çorum Müzesi 10.1.72 numarada kayıtlı bulunan ve Eski Anadolu Türkçesi özellikleri gösteren satır arası Kur’ân tercümesiyle TİEM 40 nüshası, sınırlı biçimde karşılaştırılarak sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Eski Anadolu Türkçesi, Satır Altı Kuran Tercümesi, Kutsal Kitap, Tercüme

ON THE QURAN TRANSLATION WRITTEN IN OLD ANATOLIAN TURKISH AND PRESERVED IN ÇORUM MUSEUM

As known, the religion is one of the most important elements that creates nations. Therefore, throughout the history, tribes have tried to clasp around religion and nation concepts by giving an absolute value to religion. Turks have accepted the Islam as the official religion of the state about three centuries later after its emergence and started to translate that religion’s holy scripture, Koran, into Turkish. Various interlinear Koran translation works are seen in different regions of Turkish language and periods in the history of Turkish language. Those first translations are often referred to as interlinear translations. Those translations can both be word by word translations and commented translations, which is not translated word by word. Translations of Koran are significant resources that shows Turkish language’s development of articulation and meaning in the history of Turkish language. Because, in those interlinear translations, every single Arabic word was tried to be translated into Turkish with a single word. This has an importance, in the sense that Turkish language has a rich vocabulary as much as Arabic language that is a religion’s language. Therefore, those type works are valuable for lexicography works. In this study, the Quran translation showing ol Anatolian Turkish qualities and preserved in Çorum Museum with a number of 10.1.72 will be compared to the manuscript titled TIEM 40 in a limited manner.

Keywords:

Old Anatolian Turkish, Interlinear Koran Translation, Holy Scripture,

PDF

___

Esatoğlu Ahsen, “İhlâs Sûresi Metni, Dil Özellikleri Ve Sözlük” Ve “Metinden Örnek Sayfalar” Ankara Ü., SBE Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1987.
Harman F. Ö., "Ahd-i Atik", İslam Ansiklopedisi, C.1. 1989.
İnan Abdulkadir, " Kur’ân’ın Eski Türkçe Ve Oğuz-Osmanlıca Çevirileri Üzerine Notlar", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1960, s.89.
İnan Abdulkadir, "Kur’ân’ın Türkçe Tercümeleri Üzerine Bir İnceleme", Makaleler Ve İncelemeler II, Ankara 1991., S.156
Kara Mehmet, “Yâsîn Sûresi Tefsîri: İnceleme-Metin-Sözlük-Tıpkıbasım”, İnceleme-Metin-Sözlük-Tıpkıbasım”, Gazi Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1987.
Karabacak Esra, Manisa İl Halk Kütüphanesi’ndeki Satır Arası Kur’ân Tercümesi: Giriş-Metin-Dizin) I-II, Marmara Ü., Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 1992.
Karabacak Esra, Old Turkish And Persian Inter-Linear Qur'an Translations II, An Inter-Linear Translation Of The Qur'an İnto Anatolian Turkish, Harvard Ü. Yay. 1994; Old Turkish And Persian Inter-Linear Qur'an Translations IV, An Inter-Linear Translation Of The Qur'an İnto Anatolian Turkish, (1-384) Harvard Ü. Yay. 1995; Old Turkish And Persian Inter-Linear Qur'an Translations IV, An Inter-Linear Translation Of The Qur'an İnto Anatolian Turkish, (385-786) Harvard Ü. Yay. 1995; Old Turkish And Persian Inter-Linear Qur'an Translations VI, An Inter-Linear Translation Of The Qur'an İnto Anatolian Turkish, Harvard Ü. Yay. 1997; Old Turkish And Persian Inter-Linear Qur'an Translations VIII, An Inter-Linear Translation Of The Qur'an İnto Anatolian Turkish, Harvard Ü. Yay. 1999
Kut, Turgut (1989) "Ali Ufki Bey" İslam Ansiklopedisi, II Cilt. 1989.
Küçük Murat, Eski Anadolu Türkçesi Dönemine Ait Satır Arası İlk Kur’ân Tercümesi, TDK Yay. Ankara 2014.
Togan Zeki Velidi, "Londra Ve Tahran’daki İslami Yazmaların Bazılarına Dair", İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, III, 1959-196-, S.135
Topaloğlu Ahmet, Muhammed Bin Hamza, XV. Yüzyıl Başlarında Yapılmış Kur’ân Tercümesi, 1,2 Cilt, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1976-1978, S.2.
Yılmaz Hikmet, “Eski Anadolu Türkçesi İle Yazılmış Satır Arası Bir Kur’ân Tercümesi (Metin-Gramer-Sözlük) 53b-105a”, Cumhuriyet Ü., SBE, Yüksek Lisans Tezi, 1992; Akar Ali, (53b-105a) 1992; Delice İbrahim, 105b-170b) 1992; Eminoğlu Emin, (171a-216b) 1995; Alper Mehtap, 217a-262b) 1988.