“Kişinin sözel biyografisi” Olarak Ağıtlar: Âşık Murat Çobanoğlu (1940-2005)

Ağıt Türk edebiyatının en eski türlerinden birisidir. Yazılı ve sözlü edebiyatta zengin örnekleri bulunmaktadır. Genellikle ölüm konusu ele alınmaktadır. Halk şiiri biçiminde oluşturulmuş örnekleri çalışmamızda kullanılmıştır. Metinler sözlü tarih bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Bu çalışmada kullandığımız metinler Murat Çobanoğlu için söylenmiştir. Yazılı tarih ile sözlü tarihin örtüştüğü alanlardan biri de şiir metinleridir. Ağıtlar sözel tarih açısından önemli kaynaklardır. Ancak sadece bir tarihi metin olarak görülmemelidir. Edebî sözel metin olduğu unutulmadan ele alınmalıdır.

Laments as oral biography of divine: Âşik Murat Çobanoğlu (1940-2005)

“Ağıt” is one of the oldest types of Turkish literature. Written and oral literature is rich in examples. Usually death is handled. Built in the form of folk poetry used in our study samples. We evaluated these texts on oral history perspective. Used in this study we were told to text Murat Çobanoğlu. Oral history and written history of the area where the overlap of the text are poems. Oral history are important sources of “ağıt”. But only as a historical text should not be viewed. That must be addressed without forgetting verbal literary texts.

PDF

___

BALİ, Muhan (1997), Ağıtlar, Kültür Bakanlığı Yayını, Mesleki ve Teknik Açıköğretim Okulu Müdürlüğü Matbaası, Ankara. (X11+291 S.)
BAŞGÖZ, İlhan (2004), “Ağıt, Sosyal Tarih ve Etnografya”, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Müzelenmesi Sempozyum Bildirileri, Gazi Üniversitesi THBMER Yayını, Yayına Haz: Öcal Oğuz-Tuba S. Özkan, Başak Matbaacılık, Ankara:15-30.
BURKE, Peter (2000), Tarih ve Toplumsal Kuram, Çeviren: Mete Tunçay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Numune Matbaacılık, İstanbul. (193 S.)
CANANÎ, Âşık Veli (2007), Âşık Şenlik Babaya Sesleniş, Önder Matbaası, İstanbul. (239 S.)
ÇAĞLAYAN, Handan (1997) “Anadolu’nun Bazı Yörelerinde Yas Gelenekleri”, V. Milletlerarası Türk Halk Kongresi Gelenek Görenek İnançlar Seksiyon Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayını, Kılıçaslan Matbaacılık, Ankara:87-108.
ÇELİK, Ali (1994), “Trabzon Yöresi Ağıtları”, Millî Folklor Dergisi, Cilt 3, Yıl 6, Sayı 23, Güz, Ankara:18-23.
ÇOBANOĞLU, Özkul (1997), “İcra ve İletişim Merkezli Yapısal Kalıplaşmaları İşlevleri Açısından Yazılı Kültür Ortamı Âşık Destanları ile İngiliz Sokak Baladları”, Millî Folklor Dergisi, Cilt 5, Sayı 35, Güz, Ankara:28-32.
ÇOBANOĞLU, Özkul (2000), Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Akçağ Yayını, Ankara. (XIII+386 S.)
DOSTER, Beşir (2005), “İçimizden Biri Murat Çobanoğlu’na Saygıyla”, KAI Serhat İlleri Dergisi, Yıl 2, Sayı 5, Mart-Nisan, İstanbul: 30.
DURBİLMEZ, Bayram (2005), “Âşık Murat Çobanoğlu (1940-2005)”, Millî Folklor Dergisi, Cilt 9, Yıl 17, Sayı 66, Yaz, Ankara:119-122.
DÜŞÜNÜR, Bayram (2006), Ozanlar Birliği Kültür Derneği Şiir Antolojisi, Ankara: 88.
ELÇİN, Şükrü (1998), “Ağıt”, Türk Dünyası El Kitabı, Üçüncü Cilt, Üçüncü Baskı, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara:409-413.
GÖRKEM, İsmail (1990), Yukarıova (Çukurova) Ağıtları Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma (İnceleme-Metin), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Doktora Tezi), Elazığ:XV+582.
GÖRKEM, İsmail (2001), Türk Edebiyatında Ağıtlar-Çukurova Ağıtları Metin-İnceleme, Akçağ Yayını, Ankara. (XVIII+422 S.)
GÜNAY, Umay (1992), Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Akçağ Yayını, Reyhan Ltd. Şti., Ankara. (XXV+252 S.)
HONKO, Lauri (1996), “Ağıtlar: Yeniden Yaratma Yapı ve Tür Problemleri”, (“The Lament, Problems of Genre, Structure and Reproduction”, Genre, Structure and Reproduction in Oral Literature, ‘Edit. L. Honko-V. Voigt’, Akademia Kiado, Budapest 1980, s. 21-40), Çev: Yrd. Doç. Dr. İsmail Görkem, Millî Folklor Dergisi, Cilt 4, Yıl 8, Sayı 29/30, Bahar/Yaz, Ankara:73-80.
KAFKASYALI, Ali (1998), Âşık Murat Çobanoğlu Hayatı-Sanatı-Eserleri, 72 Tasarım Dizgi Fotokopi Ofset, Ankara. (666 S.)
KAYA, Doğan (2004), Anonim Halk Şiiri, 2. Baskı, Akçağ Yayını, Maşer Matbaası, Ankara. (672 S.)
KÖKSAL, Hasan (1996), “Günümüz Âşık ve Şairlerinde Ağıt Yakma Geleneği”, Bilig Bilim ve Kültür Dergisi, Sayı 2, Yaz, Ankara:234-240.
KÜÇÜK, Sait (2006), “Kars Âşıklık Geleneğini Sorgulamak ve Çobanoğlu”, Serhat Kültür Dergisi, Yıl 4, Ocak-Şubat, İstanbul:6-7.
ÖRNEK, Sedat Veyis (1979), Anadolu Folklorunda Ölüm, 2. Baskı, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayını, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Basımevi, Ankara. (149 S.)
ÖZDEMİR, Ahmet Z. (1994), Öyküleriyle Ağıtlar, Kültür Bakanlığı Yayını, Milli Kütüphane Basımevi, Ankara. (429 S.)
ÖZDEMİR, Ahmet (2005), “Murat Çobanoğlu ve Şeref Taşlıova”, Sarmaşık Kültür Dergisi, Mayıs, Sayı 2, İstanbul:45-47.
POYRAZOĞLU, Ahmet (2006), Bir Heybe Şiir, Erguvan Yayınevi, İstanbul. (312 S.)
SEVER, Mustafa (2008), “Toplumsal Bellek ve Geleneksel Eylem Bağlamında Bir Sözel Tarih Metninin Değerlendirilmesi”, Millî Folklor Dergisi, Cilt 10, Yıl 20, Sayı 77, Bahar, Ankara:61-68.
SİNAN, Mürsel (2005), “Ağladı-Çobanoğlu”, KAI Serhat İlleri Dergisi, Yıl 2, Sayı 5, Mart-Nisan, İstanbul:31.
ŞİMŞEK, Esma (1991), “Ağıtların Halk Edebiyatının Anlatmaya Dayanan Türleri ile Olan Münasebetleri”, Millî Folklor Dergisi, Cilt 2, Yıl 3, Sayı 12, Kış, Ankara:55-58.
TAŞLIOVA, Şeref (2005), “Arkadaşım Murat Çobanoğlu”, Sarmaşık Kültür Dergisi, Mayıs, Sayı 2, İstanbul:42-44.
TAŞLIOVA, Mete (2006), “Elektronik Cönk Kavramı ve Türk Halkbiliminin Değeri Bilinmeyen Kaynakları”, Hacettepe Üniv., Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz, Sayı 5, Ankara:89-112.
TOGAN, A. Zeki Velidî (1981), Tarihte Usûl, Enderun Kitabevi, 3. Baskı, Aksiseda Matbaası, İstanbul. (XXX+350 S.)
UFUK, Harika (2008), Canım Türkiyem, Malcan Ajans, Bursa. (89 S.)
ÜÇÜNCÜ, Kemal (2004), “Sözlü Kültür / Tarih Bağlamında Edebî Bir Metin Olarak Otman Baba Vilâyetnâmesi”, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 28, Kış, Ankara:1-29.
ÜSTÜNDAĞ, Âşık Orhan (2007), Hayatı ve Şiirleri-Şiir Pınarı, Bayrak Matbaa Sanayi, İstanbul. (202 S.)
YILDIRIM, Dursun (1998), Türk Bitiği-Araştırma İnceleme Yazıları, Akçağ Yayını, Ankara, (X+326 S.)
YILDIRIM, Dursun (2003), “Hikâyeciliğimizde Üçüncü Yaratıcılık Ortamı ve Hikâyeci Eyyûbî-i Garîb”, Türkbilig Türkoloji Araştırmaları Dergisi, Nisan 2003/5, Ankara:134-142.
YILDIRIM, Dursun (2004), “Sözel Tarih Belgesi: Sözel Tarih Metinleri [Kamanlı Mendoğ’un Sözel Tarihine Bağlı Sözel Belge Üzerine Bir Deneme]”, Türkbilig Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 2004/8, Güz, Ankara:131-154.
ZAVOTÇU, Tuncay, (t.y.), Kafkaslardan Esintiler, (kitabın yayın yeri ve matbaası verilmemiş). (112 S.)