Sembol, Analitik Psikoloji’nin kurucusu Carl Gustav Jung’a göre gündelik hayatımızda bilip tanıdığımız; ancak alışılagelen, açık anlamının yanı sıra kendine özgü anlamlar da çağrıştıran bir terim veya bir resimdir. Metin içerisinde bir unsurun sembol olabilmesi için o unsurun ilk anlamının dışında pek çok anlam taşıması gerekir. birden fazla alam taşıyan unsur o zaman tam olarak tanımlanamayan, bilinmeyen, daha geniş, “bilinç dışı” bir yön kazanmış olur. Carl Gustav Jung’un ortaya koyduğu arketipsel sembolizm önemli kavramlardan biridir. Jung, tüm insanlarda ortak bir bilinçdışının var olduğunu belirtmiş ve buna arketip adını vermiştir. Jung’un başlattığı, Joseph Campbell’in sistemleştirdiği sembolik yolculuğun “ayrılık-erginleşme-dönüş” aşamaları içerisinde kolektif bilinç dışına ait pek çok unsur bulunur. Bunlar “Persona”, “Gölge”, “İç/Tüm Benlik, Kendilik/Self”, “Anima-Animus”, “Yüce Birey” ve “Yüce Ana” gibi çeşitli arketiplerdir. İnsanoğlunun kendisini keşfederek mükemmelleştirme yolculuğunu tamamlamasında iç dünyasının karanlık dehlizlerinden geçerek yaşadığı pek çok unsur kişinin gelecekteki durumunu belirlemektedir. Bireyleşmede kahraman ayrılıkla yolculuğa başlayıp bireyleşme yolculuğunu tamamlayarak erginlenmiş, bir başka deyişle insan-ı kâmil olmuş şekilde geri dönmüştür. Böylece erginlenmiş kahraman diğer kişilere örnek bir kişilik oluşturur. Sembolik yolculuk özellikle sanatsal ürünlere uygulanmakta ve edebiyat alanında ortaya birtakım sonuçlar çıkarılmaktadır. Bu sanatsal ürünlerden biri de hiç şüphesiz masallardır. Masallar tarihin en eski devirlerinden beri hoşça vakit geçirmek, eğlenmek ve eğlendirmek için anlatılan metinlerdir. Bu metinler sözlü kültürde masalcılar tarafından anlatılarak nesilden nesile aktarılmışlardır. Bu aktarın sırasında metinle birlikte kültüre ait pek çok unsur da geleceğe taşınmaktadır. Masallar ait olduğu toplumun kültürel belleklerindendir. Bir milletin kültürel belleğinin temel unsurlarından biri olan masallar, bu bağlamda değerlendirildiğinde ortak bilinç dışını yansıtan kavramların, onları var eden toplumu nasıl ayakta tuttuğunu gözler önüne serer. Masallar, topluma ait kültürel inanış ve değerleri aktarır, toplumun ortak kültürel anlayışını anlatır ve temsil eder. Masallarda bir toplumun değerlerini, inançlarını, acılarını, sevinçlerini ve ortak bilinçdışını bulabiliriz. Dolayısıyla Türk masalları arketipsel sembolizm açısından değerlendirip yorumlanması Türk kültürü açısından son derece önem taşımaktadır. Bu güne kadar masallarla ilgili sayısız çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar içerisinde masal metinlerinin sembolik analizleri de yer almıştır. Özellikle masallarda kahramanın yolculuğu ayrılık-erginleşme-dönüş aşamaları metinden hareketle ele alınıp analiz edilip yorumlanmıştır. Bu makalede Kocaeli’den derlenen “Hocanın Aklı” adlı masal arketipsel sembolizm açısından değerlendirilecektir.