Türkiye’de Kiraz Üretiminin Yapısal Analizi

Bu çalışmada, Dünya’da ve Türkiye’de kiraz üretiminin mevcut durumu incelenmiş ve Türkiye’de kiraz sektörünün SWOT analizi yapılmıştır. Araştırmanın temel materyalini ilgili istatistikler ve yapılmış olan bilimsel çalışmalar oluşturmuştur. 2017 yılı FAO verilerine göre Dünya’da yaklaşık 416.445 hektar alanda kiraz üretimi yapılmakta ve 85.401 hektar alan ve 627.132 tonluk üretim ile Türkiye dünyada kiraz üretiminde ilk sırada yer almaktadır. Üretim bakımından ilk sırada olmasına rağmen pazarlama stratejilerinin etkin ve yeterli olmamasından dolayı kiraz ihracatında Türkiye, Şili ve ABD’den sonra üçüncü sırada yer almaktadır. Türkiye’nin ağırlıklı olarak kiraz ihracatı yaptığı ülkeler, Avrupa Birliği ülkeleri (Başta Almanya, Bulgaristan ve Hollanda olmak üzere), Rusya ve Irak’tır. Dünya kiraz ithalatında ilk sırada %21 oranıyla Çin, ikinci sırada ise %19’luk oranı ile Rusya gelmektedir. Türkiye’de ağaç başına kiraz verimi 2017 yılında 29 kg olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’de 2018 yılı verilerine göre kiraz üretimi bakımından, Konya ili ilk sırada yer almıştır. Konya ilinde 70.987 da alanda, 68.376 ton kiraz üretimi yapılmış olup, bu miktar toplam kiraz üretiminin %10,87’sini oluşturmaktadır. Üretim bakımından ikinci sırada İzmir ili gelmektedir. Türkiye’de kiraz sektörünün yapılan SWOT analizinde, Türkiye’nin sahip olduğu ekolojik çeşitlilik ve uygunluk avantaj oluştururken, işletmelerin yapısal sorunları ve üretici örgütlenmesinin yetersiz olması dezavantaj oluşturmaktadır. Diğer taraftan Türkiye’nin Avrupa Birliği ve Rusya gibi ithalatı yüksek ülkelere yakın ve iş birliği içinde olması fırsat oluştururken, yaşanan iklim değişikliğine bağlı üretim ve fiyat istikrarsızlığı önemli riskler oluşturmaktadır. İhracat olanaklarını artırabilmek için üretici örgütlenmesi ve üretici örgütlerinin etkinliğini artırmak, kiraz üretim tekniklerinin bilimsel esaslara göre yürütülmesi, uluslararası piyasalarda tat ve aroma bakımından tercih edilen kiraz çeşitlerinin yaygınlaştırılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kiraz, üretim, ihracat, ithalat, SWOT analizi

Structural Analysis of Cherry Production in Turkey

In this study, the current situation of cherry production and foreign trade structure was examined in the World and in Turkey and SWOT analysis was made of cherry production in Turkey. The basic material of the study was composed of related statistics and scientific studies. According to FAO data for 2017, about 416, 445 hectares of cherry production area in the world made, and Turkey with 627,132 tones production and 85,401 hectares of cherry production area has taken first place in the world. Despite being ranked first in production, due to the lack of effective marketing strategies, in cherry exports, Turkey, after Chile and the United States, which ranks third. Countries in which Turkey's predominantly cherry exports was European Union countries (such as Germany, Bulgaria and the Netherlands), Russia and Iraq. China was the first in cherry imports with a rate of 21% in the world and Russia with a rate of 19% in the second. Considering yield per cherry trees, it was realized as 29 kg in 2017, in Turkey. As provinces in Turkey, according to data for 2018, in terms of the cherry production, Konya is in the first place. In Konya province, 68,376 tons of cherries were produced in the area of 70,987 ha and this amount was 10.87% of total cherry production. In terms of production, İzmir province was the second. The SWOT analysis, of cherry production of Turkey was made. According the results, while creating ecological diversity and convenience advantage; the structural problems of enterprises, and the inadequacy of producer organization, constitute disadvantages. On the other hand, Turkey, the European Union and countries such as Russia to import high, and to be in close cooperation, creating opportunities, production and price instability is due to climate changes pose significant risks. In order to increase export opportunities, it is necessary to the efficiency of producer organizations and to implement cherry production techniques according to scientific principles and to popularize cherry varieties preferred in taste and aroma in international

Keywords:

Cherry, production, export, import, SWOT analysis,

PDF

___

Anonim, 2010. Nüfus, Tarımsal Yapı ve Üretim İstatistiği. Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara, (www.tuik.gov.tr) (Erişim Tarihi: Ekim 2018).
Anonim, 2016. Stratejik Planlama. http://www,Quickmba,Com/Strategy/Swot/ (Erişim tarihi: Aralık 2016).
Anonim, 2019. Kiraz Yetiştiriciliğinde Küresel Isınmaya Bağlı İklim Değişikliğinden Kaynaklanan Çoklu Meyve Oluşumu Sorununun Çözümüne Yönelik Çalışmalar (http://trampad.com).
Başkaya, Z. 2011. Türkiye’de kiraz tarımının coğrafi esasları. Doğu Coğrafya Dergisi, 26: 45-71.
Bayraktar, Ö.V. 2015. İzmir-Kemalpaşa Yöresinde Globalgap Uygulayan ve Uygulamayan Kiraz İşletmelerinin Teknik Ve Ekonomik Yönünün Sürdürülebilir Tarım Açısından Değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İzmir.
Bayramoğlu, Z. 2014. Kiraz Yetiştiriciliği Yapan Üreticilerin Riske Karşı Davranışlarının İşletme Geliri Üzerine Etkileri, Akşehir İlçesi Örneği. Yayın No: 231, TEPGE, Ankara. Bolsu, A. 2007. Bazı Kiraz Çeşitlerinin Farklı Anaçlar Üzerindeki Verim ve Kalite Özellikleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 69 s., Tokat.
Demircan, V., Hatırlı, S.A., Aktaş, A.R. 2004. Isparta ilinde kirazın pazarlama yapısı ve sorunları. SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(1): 26-33.
Dere, H.E. 2006. Tarımsal Pazarlama Sorunları ve Sultandağı Kirazı Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Eşitken, A., Pırlak, L., Kara, Z., Bayramoğlu, Z., Sabır, A. 2012. Konya İli Meyvecilik ve Bağcılık Eylem Planı. Mevlana Kalkınma Ajansı, Proje Raporu, Konya.
FAO, 2019. FoodandAgriculturalOrganization (Çeşitli Yıllar), Bitkisel Ürünler İstatistikleri, http://www.fao.org, (Erişim tarihi: 20.01.2019).
GTHB, 2019. Tarımsal Destekler. https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Tarimsal-Destekler.
Hasdemir, M. 2011. Kiraz Yetiştiriciliğinde İyi Tarım Uygulamalarının Benimsenmesini Etkileyen Faktörlerin Analizi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Ankara.
Kan, M. 2011. Yerel Düzeyde Ekonomik Kalkınmada Coğrafi İşaretlerin Kullanımı ve Etkisi Akşehir Kirazı Araştırması, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.
Kara, Z,, Dağ, B., Yorgancılar, M. 2012. Başta Acı Bakla Olmak Üzere Doğanhisar İlçesinde Üretilen Tarımsal Ürünlerin Potansiyellerinin Tespiti. Mevlana Kalkınma Ajansı, Konya.
Karaman, S., Karahan, H., Özsayın, D. 2013. Geleneksel ve organik kiraz üreten işletmelerin verimlilik ve etkinlik analizi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 6(1): 79-82.
Küçükçongar, M., Kan, M., Demirtaş, M.N., Öz, M.H., Ülke, G. 2015. Konya İli Taşkent İlçesi Kiraz Üreten Tarım İşletmelerinin Yapısının Belirlenmesi. (https://arastirma.tarimorman.gov.tr) (Erişim tarihi: 06.08.2018).
Oğuz, C.,Karakayacı, Z. 2017. Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Metodolojisi. Atlas Akademi Yayınları, No: 4, Konya.
Öz, F. 1998. Kiraz ve Vişne, Tarımsal Araştırmaları Destekleme ve Geliştirme Vakfı (TAV) Yayınları. Yayın No: 16, Yalova, Özbek , S,, 1978, Özel Meyvecilik, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 128, Adana.
Öz, F. Ç., Bal, T. 2016. İhracatçı açısından Isparta ili kiraz ihracatının analizi. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(1): 71-82.
Özbek, S. 1978. Özel Meyvecilik. Ç.Ü. Yayın No:128, A.Ü. Basımevi, Ankara.
Öztürk, F.P. 2010. Isparta İlinde Kiraz İşletmelerinde Yeniliklerin Benimsenme Ve Etki Değerlemesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Sayılı, M,, Özbek, K. 2016. Amasya ili Suluova İlçesinde kiraz üretimi yapan işletmelerin üretim ve pazarlama sorunları. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(1): 33-46.
Sütyemez, M., Eti, S. 1999. Pozantı Ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı kiraz çeşitlerinin döllenme biyolojileri üzerine araştırmalar. Tr. J. of AgricultureandForestry, 23(1999): 265-272.
Şanlı, V. 2001. Uluborlu İlçesinde Yetiştirilen Bazı Kiraz Çeşitlerinin Pomolojik ve Fenolojik Özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
Tan, S., Hasdemir, M., Everest, B. 2016. Türkiye’de Tarımsal Destekleme Politikaları. Management Studies, Nov,-Dec, 4(6): 237-242.
TUİK, 2016. Bitkisel Üretim Verileri. (www.tuik.gov.tr) (Erişim tarihi:12.08.2019).
TÜİK, 2019. Bitkisel Üretim Verileri. (www.tuik.gov.tr) (Erişim tarihi:12.08.2019).
Uçar, D., Doğru, A.Ö. 2005. CBS Projelerinin Stratejik Planlaması ve SWOT Analizinin Yeri. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 28 Mart-1 Nisan 2005.
Unakıtan, G., Hurma, H., Makaracı, Z., Başaran, B., Abdikoğlu, D., Sağır, F. 2016. Trakya Bölgesinde Kiraz Üretiminin Ekonomik Analizi. Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ.
Ülkümen, L. 1973. Bağ-Bahçe Ziraatı. Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 275, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 128, Ders Kitapları Serisi No: 22, Erzurum.