Türkiye’de Bitkisel Biyoçeşitlilik Yönetişimi

Biyoçeşitlilik, özellikle de gıda ve beslenme gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasında insanoğlunun vazgeçemeyeceği bir kaynaktır. Türkler geleneksel olarak biyoçeşitliliğe bağımlı olup, bununla bağlantılı çok sayıda gelenek ve görenekler geliştirmiştir. Bu nedenle biyoçeşitliliğin yönetimi ve korunması Türkiye için özel bir önem arz etmektedir. Biyoçeşitlilik çoğu insan kaynaklı nedenlerden dolayı giderek azalmaktadır. Tarım yapılan alanlar daralmakta, toprak ve su kaynakları hızla kirletilmektedir. Nüfus artışı dikkate alındığında yakın gelecekte daha ciddi çevre sorunlarıyla karşılaşılması kaçınılmazdır. Yönetişim kavramı Türkiye için oldukça yenidir. Türkiye’de yönetişimden daha çok yönetimden söz etmek daha doğru olur. Biyoçeşitliliğin muhafaza ve yönetimi üzerinde mevcut olan merkeziyetçi yaklaşım nedeniyle devlet, paydaşların katılımını göz ardı ederek tek başına temel rolü oynamaktadır. Rio sözleşmeleri bu bakımdan yönetişim anlayışı için başlangıç noktası olarak kabul edilebilir. Rio sözleşmelerinin onaylanmasının ardından biyoçeşitlilikle ilişkili konularda hazırlanan plan, program ve uygulamalarda yönetişim kavramı dikkate alınmaya başlanmıştır. Birçok çevre koruma programlarının bu anlayışa uygun bir şekilde hazırlanmasına karşın, uzun yıllar boyunca geleneksel bir şekilde doğal kaynakların yönetiminden dışlanmış olan kamu kesimi, yönetişim kavramına hâlâ kuşkulu bir gözle bakmaktadır. Diğer yandan sivil toplum örgütleri günümüzde toplumsal farkındalık yaratma ve katılımcı kaynak yönetimi konularında daha aktif rol oynamaktadır. Biyoçeşitliliğin uygun bir şekilde yönetişimi için, biyoçeşitliliğin sürdürülebilir kullanımına yönelik araştırma çalışmalarının her düzeyde desteklenmesi yanında uygun ve etkin bir çevre planlamasına gerek vardır.

Plant Biodiversity Governance in Turkey

Biodiversity is an indispensable source to meet the basic needs of human being, notably food andnutrition. Turkish people traditionally depend on biodiversity and developed many traditions and customsassociated with biodiversity. Therefore, its management and conservation is of particular importance forTurkey. Biodiversity is diminishing due to several reasons most of which are human-induced activities.Agricultural areas are shrinking, soil and water resources are rapidly being polluted. In view of the ongoingpopulation growth, it's inevitable to encounter with more serious environmental problems in the near future.The concept of governance is relatively new for Turkey. It is possible to speak of management rather thangovernance. Due to strong centralisation in issue of conservation and management of biodiversity, state aloneplayed the major role ignoring the participation of stakeholders. Rio conventions can be considered as thestarting point for the governance practices. Following the ratification of the Rio conventions, governanceconcept began to take place and implemented in biodiversity related plans, programs and practices. Despitethe implementation of many environmental protection programs in accordance with this understanding, localpublic segments at large that have traditionally been excluded from governing the sources seem to be scepticalto the new approach. On the other hand non-governmental organizations are playing more active roles todayfor public awareness activities and participatory resource management. For proper governance of biologicalsources, support of research activities concerning sustainable use of biodiversity at all levels, together withproper and effective environmental planning are needed.

PDF

___

Davis, P.H. 1965. Flora of Turkey and East Aegean Islands. V 1. Edingburgh University Press, Edinburgh, UK.
Ekim, T., Koyuncu, M., Erik, S. and İlarslan, L. 1989. List of rare, threatened and endemic plants in Turkey according to IUCN Red Data Book Categories. Turkish Association for Conservation of Nature and Natural Resources. No: 18. Ankara.
Güloğlu, Y. 2010. The establishment of forest ownership and the legal regulations on the forests until the Tanzimat (Reform) Period in the Ottoman State. Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty, 10 (2): 180-194.
Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. and Babaç, M.T. (edlr.)., 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.
Karagöz, A. 2000. Grassland and Pasture Crops, Country Pasture / Forage Resource Profile, FAO. www.fao.org/ag/agp/agpc/doc/counprof/ turkey.htm (accessed: 10 May 2016).
Karagöz, A. 2003. Plant Genetic Resources Conservation in Turkey. Proceedings of the International Symposium on Sustainable Use of Plant Biodiversity to Promote New Opportunities for Horticultural Production Development. Düzyaman, E. and Tüzel, Y. (eds.). Acta Horticulturae, 598: 17-25.
Karagöz, A., Zencirci, N., Tan, A., Taşkın, T., Köksel, H., Sürek, M., Toker, C. and Özbek, K. 2010. Conservation and use of plant genetic resources. VIIth Technical Conference of Agricultural Engineering. Proceedings V I: 155-177 (in Turkish).
Karagöz, A., Özbek, K. ve Sarı, N. 2016. Türkiye’nin bitkisel biyolojik çeşitliliğinin korunması ve sürdürülebilir kullanımına ilişkin sorunlar ve çözüm önerileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (1): 88-99.
MFWA, 2016. Ministry of Forestry and Water Affairs, http://www.- milliparklar.gov.tr/korunanalanlar/koruna nalan1.htm (accessed: 10 May 2016).
NBSAP, 2001. The National Strategy and Action Plan for Biodiversity in Turkey. www.cbd.int/doc/world/tr/tr-nbsap-01- p1-en.pdf (acessed 10 May 2016).
NBSAP, 2007. The National Biological Diversity Strategy and Action Plan. Ministry of Environment and Forestry, General Directorate of Nature Conservation and National Parks, Department of Nature Conservation. Tasarım Press, Ankara.
NCSA, 2010. National Thematic Report and Cross Cutting Issues / Synergy.Report. National Capacity Self-Assessment Project of Turkey under Rio Conventions, Ministry of Environment and Forestry, Publication No: 409, Ankara.
NCSA, 2011. National Capacities Self-Assessment Final Report. Ministry of Environment and Forestry, General Directorate of Nature Conservation and National Parks, Department of Nature Conservation, Publication No: 415, Ankara. Environment and Sustainable Development Thematic Panel, Vision and Foresight Report.
Şehirali, S., Özgen, M., Karagöz, A., Sürek, M., Adak, S., Güvenç, İ., Tan, A., Burak, M., Kaymak, H.Ç. and Kenar, D. 2005. Conservation and use of plant genetic resources. VIth Technical Conference of Agricultural Engineering. Proceedings V I: 253-273 (in Turkish).
Tan, A. 1995. Turkey: Country Report to the FAO International Technical Conference on Plant Genetic Resources (Leipzig, 1996).
Tan, A. 1998. Current Status of Plant Genetic Resources Conservation in Turkey. In: International Symposium on In situ Conservation of Plant genetic Diversity. Zencirci, N., Kaya, Z., Anikster, Y. and Adams, W.T. (eds). Central Research Institute for Field Crops. 5-16.
TÜİK, 2016. Turkish Statistical Institute. www.tuik.gov.tr (accessed 10 May 2016).