HAKAN BÜYÜKCANGAZ, HASAN DEĞİRMENCİ, Si̇nan KARTAL

Bursa Bölgesi Sulama Şebekelerinin İstatistiksel Yöntemlerle Değerlendirilmesi

Sulama şebekelerinin işletme aşamasında izlenmesi ve değerlendirilmesi şebekelerin verimliliğinde en önemli unsurdur. Sulama şebekelerinin performanslarının belirlenmesinde dünyada en çok kullanılan göstergeler üretim değeri ile ilişkili göstergelerdir. Bu çalışmada; Bursa bölgesinde bulunan 9 sulama şebekesi materyal olarak alınmıştır. Değerlendirmede; proje alanı brüt üretim değeri (PABÜD), sulanan alan brüt üretim değeri (SABÜD), şebekeye alınan su miktarı brüt üretim değeri (ŞASMBÜD), sulama suyu ihtiyacı brüt üretim değeri (SSİBÜD) ve sulama oranı (SO) karşılaştırma göstergeleri kullanılmıştır. Yapılan veri zarflama analizinde; şebekeye alınan su miktarı ve çalışan personel sayısı girdi, üretim değeri ve sulanan alan ise çıktı olarak kullanılmıştır. Çalışma sonucunda 4 yıllık ortalama veriler ve varyasyon katsayısı incelendiğinde en iyi durumda olan sulama şebekeleri PABÜD [1198.61 (15.18)] ve SABÜD [2147.75 (9.06)] performans göstergesi değerine göre Boyalıca Pompaj Sulaması, ŞASMBÜD [0.40 (10.62)] performans göstergesine göre İznik Pompaj Sulaması, SSİBÜD [0.48 (24.17)] ve SO [76.51 (7.56)] performans göstergesine göre ise Bursa Yeraltısuyu Sulaması (YAS) sulamasıdır. Veri zarflama analiz sonuçları incelendiğinde 9 sulama şebekesi içinde Bursa YAS pompaj sulamasının en etkin olduğu ve başarılı bir yönetim sergilediği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sulama şebekesi, karşılaştırma göstergeleri, veri zarflama analizi, sulama oranı.

Evaluation of Irrigation Schemes by Statistical Methods in Bursa Region

The monitoring and evaluation of irrigation schemes in operation phase is the most important factor in the efficiency of the schemes. The most commonly used indicators in the world when determining the performance of irrigation networks are indicators related to the production value. In this study, 9 irrigation schemes in Bursa region were taken as material. Gross production value of command area (GPVCA), gross production value of irrigated cropped area (GPVICA), gross production value of diverted irrigation supply (GPVDIS), gross production value of water consumed by ET (GPVWC) and irrigation ratio (IR) were used as comparative indicators in the evaluation. The amount of diverted water supply and the number of working personnel were used as input, standardized gross production value and irrigated area as output in data envelopment analysis done. When the 4-years data and coefficient of variation is examined, Boyalıca irrigation schemes showed the best performance in terms of GPVCA [1198.61 (15.18)] and GPVICA [2147.75 (9.06)], İznik irrigation scheme in terms of GPVDIS [0.40 (10.62)], and Bursa YAS irrigation scheme in terms of GPVWC [0.48 (24.17)] and IR [76.51 (7.56)]. When the data envelopment analysis results were evaluated, it may concluded that Bursa YAS irrigation scheme is the most efficient and successful in operation and management out of 9 irrigation schemes.

Keywords:

Irrigation scheme, comparative indicators, data envelopment analysis, irrigation ratio.,

PDF

___

Akkuzu, E. ve Pamuk Mengü, G. 2012. Aşağı Gediz Havzası sulama birliklerinde karşılaştırmalı performans göstergeleri ile sulama sistem performansının değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 49(2): 149-158.
Arslan, F. ve Değirmenci, H. 2018. Sulama Şebekelerinin işletme-bakım ve yönetim modernizasyonunda RAP-MASSCOTE yaklaşımı: Kahramanmaraş Sol Sahil Sulama şebekesi örneği. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 49(1): 45-51.
Bakırcı, F. 2006. Üretimde Etkinlik ve Verimlilik Ölçümü Veri Zarflama Analizi Teori ve Uygulama, Atlas Yayınları, İstanbul, 250s.
Banker, R.D., Charnes, A., Cooper, W.W. 1984. Some Models for estimating technical and scale inefficiences in data envelopment analysis. Management Science, 30(9): 1078-1092.
Behdioğlu, S. ve Özcan, G. 2009. Veri zarflama analiz ve bankacılık sektöründe bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3): 301-326.
Charnes, A., Cooper, W.W., Rhodes, E. 1978. Measuring the efficiency of decision making units. European Journal of Operational Research, 2: 429-444.
DSİ, 2015. DSİ 2015 Yılı Faaliyet Raporu, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü. (http://www.dsi.gov.tr) (Erişim tarihi: 07.08.2016). Eliçabuk, C. ve Topak, R. 2016. Gevrekli Sulama Birliği’nde sulama performansının değerlendirilmesi. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 3(2): 191-199.
Frija, A., Speelman, S., Chebil, A., Buyss, J., Huylenbroeck, G.V. 2009. Assessing the Efficiency of Irrigation Water Users’ Associations and its Determinants: Evidence From Tunisia. Irrig. and Drain. 58: 538–550.
Kocakalay, S. 2003. Veri Zarflama Analizi Ve Uygulamasına Yönelik Bir Arastırma. Yayınlanmamıs Yüksek Lisansı Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 52s.
Molden, D., Sakthivadivel, R., Perry, C.J., De Fraiture, C., Kloezen, W. 1998. Indicators for Comparing Performance of Irrigated Agricultural Systems. Research Report 20. Colombo, Sri Lanka: International Water Management Institute.
Newbold, P., Carlson, W.L., Thorne, B.M. 2006. Statistics for Business and Economics. 8th Edition, ISBN 13: 978-0-13-274565-9.
Özcan, G. 2007. Veri Zarflama Analizi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 81s.
Özdamar, K. 2013. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. (9. baskı). Eskişehir: Nisan Kitapevi.
Özdemir, K. 2009. Aydın İlindeki Sulama Birliklerinin Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi ve Etkinliklerin Belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
Raju, K.S. ve Kumar, D.N. 2013. Fuzzy Data Envelopment Analysis for Performance Evaluation of an Irrigation System. Irrig. and Drain. 62: 170-180.
Rodriguez-Diaz, J.A., Poyato E.C., Lo´ Pez Luque, R. 2004. Applying Benchmarking and Data Envelopment Analysis (DEA) Techniques to Irrigation Districts in Spain. Irrig. and Drain. 53: 135-143.
Tarım, A. 2001. Veri Zarflama Analizi: Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçümü Yaklaşımı, Sayıştay Yayın İşleri Müdürlüğü, Araştırma/İnceleme/Çeviri Dizisi, 15, 219s.
Yılmaz, B. ve Atmaca, K. 2017. Efficiency of Irrigation Associations in Gediz Basin, Turkey. Politeknik Dergisi, 20(4): 837-842.
Zema, D.A., Nicotra, A., Mateos, L., Zimbone, S.M. 2018. Improvement of the irrigation performance in Water Users Associations integrating data envelopment analysis and multi-regression models. Agricultural Water Management 205(2018): 38-49.