Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin Farklı Yağış Koşullarında Verim ve Yağ Oranı Bakımından Değerlendirilmesi

Bu çalışma tescilli 5 aspir çeşidi ( Balcı, Dinçer, Linas, Göktürk ve Koç) ile 5 yıl süreyle (2014-2018) Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme arazisinde yürütülmüştür. Araştırma tesadüf Blokları deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmanın yürütüldüğü yıllardaki yağış miktarı değişimlerinin aspir çeşitlerinin tohum verimi, yağ oranı ve yağ verimine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. İncelenen tüm özellikler bakımından, beş yıla ait değerler üzerinden yapılan varyans analiz sonuçlarına göre çeşitler arasındaki fark %1’ e göre önemli çıkmıştır. Yıl x Çeşit interaksiyonu da tohum verimi, yağ oranı ve yağ verimi özellikleri için %1’e göre önemli olmuştur. Yıllık yağış ve vejetasyon devresindeki yağışlardan aspir çeşitlerinin verimlerinin önemli ölçüde etkilendiği tespit edilmiştir. Yağış miktarları benzer yıllarda çeşitlerin tohum verimi de benzerlik göstermiştir. Tohum verimi yüksekliği yönünden en stabil çeşit Göktürk çeşidi olmuştur. Özellikle vejetasyon devresindeki yeterli yağış koşullarında aspir çeşitlerinin verimleri artmış, bu artış en fazla Koç ve Göktürk çeşitlerinde gerçekleşmiştir. Koç çeşidi bütün yıllar ortalaması olarak tohum verimi, yağ oranı ve yağ verimi bakımından birinci sırada olup, yüksek yağ oranı bakımından sanayici tarafından tercih edilebilecek bir çeşit olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Aspir, GGE-biplot, tohum verimi

Evaluation of Safflower Cultivars in Terms of Yield and Oil Ratio under Different Precipitation

This study was carried out in five registered varieties of safflower (Balcı, Dinçer, Linas, Göktürk and Koç) and Bahri Dağdaş International Agricultural Research Institute experimental fields for 5 years (2014-2018). The experimental design was randomized complete block design with four replications. The aim of this study was to determine the effects of rainfall amount changes on seed yield, oil rate and oil yield of safflower cultivars in the years of research. In terms of all the properties studied, the difference between varieties according to the results of the analysis of variance over the values of five years was significant compared to 1%. Year x cultivar interaction, seed yield, oil ratio and oil yield were found significant differences compared to 1%. It has been determined that safflower varieties of precipitation in the annual rainfall and vegetation period significantly affect the yields. Precipitation amounts showed similar performance in seed yield in different years. The most stable varieties in terms of seed yield was the Göktürk. In particular, the yield of safflower varieties increased in sufficient rainfall conditions in vegetation period, and this increase was mostly in Koç and Göktürk varieties. In terms of seed yield, oil ratio and oil yield, Koç variety is the first of all years, and it is concluded that there is a variety that can be preferred by industrialists especially in terms of high oil content.

Keywords:

Safflower, GGE-biplot, seed yield,

PDF

___

Akçura., M., Topal, A. 2008. İç Anadolu Bölgesi yerel ekmeklik buğday populasyonlarından seçilen saf hatların tane verimi ve kalite özellikleri yönünden bazı tescilli çeşitlerle karşılaştırılması. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran Konya, s. 59-69.
Aktaş, H. 2014. Investigation of quality stability and micro elements content of some bread wheat varieties in Southeast Anatolia Region conditions. (Unpublished Doctoral Dissertation). Mustafa Kemal University, Hatay.
Alizadeh, K., Pouryousef, M., Sharifi, S. 2011. Freezing tolerance in Iranian safflower accessions under controlled and field conditions. Journal of Food, Agriculture and Environment, 9: 542-544.
Baljani, R., Shekari, F., Sabaghnia, N. 2015. Biplot analysis of trait relations of some safflower (Carthamus tinctorius L.) genotypes in Iran. Crop Research (0970-4884), 50.
Esendal, A., Istanbulluoglu, B., Arslan, B., Paşa, C. 2007. Effect of water stress on growth components of winter safflower (Carthamus tinctorins). Paper presented at the 7th International Safflower Conference, Wagga.
Gabriel, K.R. 1971. The biplot graphic display of matrices with application to principal component analysis. Biometrika, 58(3):453-467.
Karaman, M. 2019. Sulu koşullarda bazı ekmeklik buğday genotiplerinin tarımsal özellikler bakımından değerlendirilmesi, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(2): 296-304.
Kaya, Y., Evci, G., Pekcan, V., Gücer, T., Yılmaz, M. İ. 2009. Ayçiçeğinde yağ verimi ve bazı verim öğeleri arasında ilişkilerin belirlenmesi, Tarım Bilimleri Dergisi, 15(4): 310-318.
Kılıç H., Aktaş H., Kendal E., Tekdal S. 2012. İleri kademe ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin biplot analiz yöntemi ile değerlendirilmesi, Türk Doğa ve Fen Dergisi, 1(2): 132-139.
Knowles, P.F. 1982. Safflower genetics and breeding, in: Improvement of oil-seed and industrial crops by induced mutations. International Atomic Energy Agency, Vienna, pp. 91-101.
Lowelli, S., Perniola, M., Ferrara, A., Di Tommaso, T. 2007. Yield response factor to water (Ky) and water use efficiency of Carthamus tinctorius L. and Solanum melongena L. Agricultural Water Management, 92(1):73-80.
Mahasi, M.J., Pathak, R.S.,. Wachira, F.N., Riungu, T.C., Kinyua M.G., Waweru, J.K. 2006. Genotype by Environment (GxE) interaction and stability in safflower (Carthamus tinctorious L.), Asian Journal of Plant Sciences, 5: 1017-1021.
Moghaddam, M.J., Pourdad, S.S. 2013. Genotype× environment interactions and simultaneous selection for high oil yield and stability in rainfed warm areas rapeseed (Brassica napus L.) from Iran. Euphytica, 180(3): 321-335.
Nacar, A.S., Değirmenci, V., Hatipoğlu, H., Taş, M., Arslan, H., Çıkman A., Şakak, A. 2016. Harran ovası koşullarında yazlık aspir bitkisinde sulamanın verim ve yağ kalitesi üzerine etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(Özel Sayı 2): 149-154.
Öztürk,E., Özer,H., Polat, T., 2008. Growth and yield of safflower genotypes grown under ırrigated and non-irrigated conditions in a highland environment. Plant Soil Environ., 54(10): 453–460.
Öztürk, Ö., Ada, R., Akınerdem, F. 2009. Bazı aspir çeşitlerinin sulu ve kuru koşullarda verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 23(50): 16-27.
Pınarkara, M., 2007. Bölgemizde yaşanan kuraklık ve buna bağlı oluşan su sorunu ve öneriler. Konya Ticaret Borsası, 11(25): 10-13.
Rasool, S., Ahmad, A., Siddiqi, TO., Ahmad, P. 2013. Changes in growth, lipid peroxidation and some key antioxidant enzymes in chickpea genotypes under salt stress. Acta Physiol Plant, 35(4):1039-1050.
Robbelen, G., Downey, R.K., Ashri, A. 1989. Oil Crops of the World, McGraw Hill Books, USA.
Sherrard, M.E., Maherali, H. 2006. The adaptive significance of drought escape in Avena barbata, an annual grass. Evolution, 60(12):2478-2489.
Topak, R. 2008. Konya kapalı havzasında tarım-çevre etkileşimi ve sürdürülebilir su kullanımı. Konya Ticaret Borsası, 11(30): 6-12.
Türkeş, M., Akgündüz, A.S., Demirörs, Z. 2009. Palmer Kuraklık İndisi’ne göre İç Anadolu Bölgesi’nin Konya bölümündeki kurak dönemler ve kuraklık şiddeti. Coğrafi Bilimler Dergisi, 7(2): 129-144.
Weiss, E. A., 2000. Safflower. In: Oilseed Crops. Blackwell Sci. Ltd., Victoria, Australia, pp. 93-129.
Yan, W., Kang, M. S. 2003. GGE Biplot Analysis: A Graphical Tool for Breeders, Geneticists, and Agronomists. CRC Press. Boca Raton, USA, pp. 63-98.