Ebru GÜL, Melda DÖLARSLAN, Sabit ERŞAHİN

Yarıkurak Meralarda Bulunan Mermer ve Serpantin Ana Materyalinin Endemik Vasküler Bitkileri

Endemizm, floristik bölgelerin tanımlanması ve bu bölgelerin floristik özelliklerinin belirlenmesi için önemli bir kriterdir. Türkiye, 3.000’den fazla endemik bitki türü ile endemizm açısından dünyanın en büyük ülkelerinden biridir. Bu çalışma, Çankırı- Eldivan’da yarı kurak meralarda serpantin ve mermer (metamorfik kayaçlar) anamateryali üzerinde gelişen floristik kompozisyonun ve endemik bitki türlerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Bu kapsamda, bitki örnekleri 2014 yılı vejetasyon süresi içinde farklı dönemlerde (Nisan-Eylül ayları arasında) Çankırı-Eldivan'da yaklaşık 4 ha (Mermer (3,88 ha), Serpantin (0,08 ha)) alanda toplanmıştır. Çalışma alanı, P.H. Davis (1965-1985) grid sistemine göre A4 karesindedir ve İran-Turan fitocoğrafik Bölgesindedir. Alanda yapılan bitki örneklemesi sonucunda; serpantin ana materyalinde 16 familya, 27 cins ve 31 tür tespit edilmiştir. Bu bitkilerden 9’u endemik bitkidir. Serpantinli alanının endemizm oranı %29’dur. Buna ek olarak, mermer ana materyalinde ise 20 familya, 58 cins ve 72 bitki türü ve bu türlerin 14’nün endemik bitki taksonu olduğu tespit edilmiştir. Endemizm oranı %19’dur. Bu çalışmanın sonuçları, ana materyalin bitki çeşitliliği ve endemizm oranının etkilerini göstermiştir.

Endemic Vascular Plants of Marble and Serpentine Parent Materials in Semiarid Grassland

Endemism is an important criterion for identification of floristic regions anddetermination of floristic properties of these regions. Turkey is one of the world’s majorcountries in terms of endemism over 3.000 endemic plant species. This study was carriedout in order to determine the floristic composition and endemic plant species on theserpentine and marble (metamorphic rocks) parent material in semi-arid garssland inÇankırı-Eldivan. For this reason plant samples were collected in different growing seasonin 2014 (month of between April- September), approximately 4ha (Marble, 3.88 ha;Serpentine, 0.08 ha) area in Çankırı-Eldivan. Study area is located A4 square according tothe grid system of P.H. Davis (1965-1988) and Irano-Turanian region in phytogeographicrespect. As a result of the plant sampling carried out in the area; 16 families, 27 genera,31 species determined in serpentine parent material. Among of these plants 9 of them areendemic plant. Endemism rate of the serpentine area is 29%. In addition, 20 families, 58genera, 72 species of plants have been identified in marble parent material and 14 planttaxa of these species endemic. Endemism ratio is 19%. Results of this study showed thatparent material effects of plant diversity and endemism ratio.

PDF

___

Anonymous. 2007. Çankırı-Eldivan Meteoroloji Bülteni. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Kayıtları, Ankara.
Bor NL, Towsend CC, Guest E, Rawi AA. 1969. Flora of Iraq., Vol.9 Gramineae.
Davis PH. 1965-1988. Flora of Turkey and The East Aegean Islands Vol: I-X, Edinburgh University Press, United Kingdom.
Duran A, and Duman H. 1996. Dumanlı Dağı (Çankırı) Florası. Turkish Journal of Botany, 20: 143–161.
Duran A, 2012. Kızıldağ’ın Floristik Önemi. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Biyolojik Çeşitlilik Sempozyumu, Ankara.
Duran C. 2013. Türkiye’nin bitki çeşitliliğinde dağlık alanların rolü. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 6 (1): 72-77.
Ekim T, Koyuncu M, Vural M, Duman H, Aytaç Z, Adıgüzel N. 2000. Türkiye bitkileri kırmızı kitabı (Eğrelti ve tohumlu bitkiler), Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Ankara.
Erdoğan N. 2001. Kabalı Dağı (Çerkeş/Çankırı) Florası. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Ergül N. 2000. Gürgenli Dağı Florası (Çankırı/Türkiye). Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Erik S, Tarıkahya B. 2004. Türkiye florası üzerine, Kebikeç İnsan Kaynakları Araştırmaları Dergisi, 17: 139-163.
Ertuğrul G. 2011. Çankırı–Korubaşı Tepe ve Civarındaki Jipsli Alanların Florası, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Gemici Y, Seçmen Ö, Ekim T, Leblebici E. 1992. “Türkiye’de endemizm ve İzmir yöresinin bazı endemikleri”, Ege Coğrafya Dergisi, 6: 61-8.
Güner A, Özhatay N, Ekim T. Başer KHC. 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Supplement II., Vol. XI., Edinburgh: Edinburgh University Press.
Güner A, Aslan S, Ekim T, Vural M. Babaç MT. 2012. Türkiye bitkileri listesi (Damarlı bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayınları, İstanbul.
IUCN. 2006. Guidelines for Using the IUCN Red List Categories and Criteria. Species Survival Commission, Version 6.2.
Kruckeberg AR. 1954. The ecology of serpentine soils III: Plant Species in Relation to Serpentine Soils, Ecology, (35): 267– 274.
Komarov VL. 1978. Flora of the U.S.S.R., 30 vols. and Index, Leningrad (English Translation by IPST) Jarusalem, 934.
Mason HL. 1946a. The edaphic factor in narrow endemism I: the nature of environmental influence, Mandora, 8: 209-226.
Mason HL. 1946b. “The edaphic factor in narrow endemism ii: The geographic occurrence of plants of highly restricted patterns of distribution”, Mandora, 8: 241-256.
Mutlu B. 1995. Kızıldağ (Isparta) milli parkı florası. Gazi Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Mutlu H. 2006. Çankırı/Yapraklı ormanlarının vasküler bitkiler florası. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Özhatay N, Kültür Ş. 2006. Check-list of Additional Taxa to the Supplement Flora of Turkey III., Turkish Journal of Botany, 30: 281-316.
Özhatay N, Kültür Ş, Gürdal MB. 2011. Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey. Turkish Journal of Botany, 35: 1-36.
Şahin B, Aslan S, Ünal S, Mutlu Z, Mermer A, Urla Ö, Ünal E, Özaydın KA, Avağ A, Yıldız H, Aydoğmuş O. 2015. Çankırı ili meralarının floristik özellikleri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 24 (1): 1-15.
Uyanık M, Kara ŞM, Gürbüz B, Özgen Y. 2013. Türkiye’de bitki çeşitliliği ve endemizm. Ekoloji Kongresi.