Türkiye’de Sığır Eti Üretici Fiyatı Oluşumunda Etkili Olan Faktörler

İnsan sağlığı açısından başlıca hayvansal protein kaynaklarından olan kırmızı etin yeterli miktarda ve düzenli olarak tüketilmesi elzemdir. Türkiye’deki kişi başı kırmızı et tüketimi dünya ortalamasının oldukça altındadır. Bunun temel nedeni olarak sığır eti fiyatlarının yüksekliği ve sürekli bir artış eğiliminde olması gösterilmektedir. Ayrıca bu artış, enflasyon üzerinde de önemli baskı oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, sığır eti fiyatlarında izlenen artış eğiliminin enflasyon etkisinden arındırılarak üretici açısından değerlendirilmesi ve üretici düzeyinde et fiyatlarındaki artışa etki eden temel faktörlerin tespit edilerek, fiyatlarda istikrarın sağlanmasına yönelik çözüm önerileri geliştirilmesidir. Bu çerçevede, et fiyatlarındaki artışa neden olduğu düşünülen faktörler tespit edilmiş, girdi maliyetleri, ikame-rakip ürün fiyatları ve hayvancılık desteklerinin cari ve reel seyri analiz edilmiş ve sığır eti tüketici ve üretici fiyatları arasındaki ilişki düzeyi tespit edilmiştir. Analiz neticesinde sığır eti fiyatlarındaki artışın temel olarak, et üretiminin yetersiz olması nedeniyle oluşan talebin karşılanamamasından kaynaklandığı ve süt fiyatları ile sığır eti üretici fiyatları arasında kuvvetli bağlantı bulunduğu saptanmıştır. Buna göre, kırmızı et fiyatlarında istikrarın sağlanması için öncelikli olarak et üretiminin artırılması, buna yönelik olarak etçi tip besi hayvancılığının geliştirilmesi ve besi materyalinin yurtiçinde üretimi ile hayvan varlığının yeterli düzeye çıkarılması, pazarlama zincirinin kısaltılarak denetim altına alınması, hayvancılık politikalarının uzun vadeli ve planlı şekilde belirlenmesi ile et ve süt ilişkisi göz ardı edilmeden doğru ve etkin bir destek mekanizması oluşturulması gerekmektedir.

The Factors Affecting the Beef Producer Price Formation in Turkey

On the point of human health, sufficient amount of consumption of red meat, which is one of the main sources of animal protein is of crucial importance. When looking at the per person red meat consumption in Turkey, it is seen that the average is quite below the world average. Such a low level of consumption stems from the high beef prices and the tendency of these prices to increase is shown as the primary reason. This increase puts pressure not only on meat consumption but also on the inflation. The aim of this study is to assess the beef prices tendency of increase by separating it from inflation effect; to determine the main factors that affect the increase in prices and to develop suggestions to establish price stability. In this context, what has been identified as factors thought to be causing the increase in prices, input costs, substitution-competing product prices and agricultural supports current and real progress were analyzed, level of relations between producer and consumers prices has been identified. As a result of the analysis, it was understood that the increase in beef prices was mainly caused by the inability to meet the demand due to the insufficient meat production and a strong correlation was found between milk prices and beef producer prices. Accordingly, in order to ensure the stability of red meat prices, it is necessary to increase the meat production primarily, to develop beef cattle husbandry for this purpose, increase the stock of the fattening material to the sufficient level, shorten the marketing chain and control it, determine the livestock policies in a long-term and planned manner, and establish an accurate and effective support mechanism without ignoring the relationship between meat and milk production.

PDF

___

Çiçek H, Doğan İ. 2018. Türkiye’de Canlı Sığır ve Sığır Eti İthalatındaki Gelişmeler ve Üretici Fiyatlarının Trend Modelleri ile İncelenmesi. Kocatepe Veterinary Journal (2018) No: 11(1): Syf:1-10.
Demirci M. 1982. Dünya Protein Sorunu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. Cilt 13, Sayı 3-4, 1982. Syf: 167-172.
Dinler Z. 2013. Mikro Ekonomi. Ekin Yayınları, Bursa. Syf: 422.
Direk M, Kan A, Kan M. 2019. Agricultural Supports on Sustainability of Agriculture in Turkey. 6th International Conference on Sustainable Agriculture and Environment, 1. Pages: 288-295.
Gözener B, Sayılı, M. 2015. Tokat İli Turhal İlçesinde Sığır Besiciliğinde Üretim Maliyeti ve Canlı Ağırlık Artışına Etki Eden Faktörler. Tarım Bilimleri Dergisi Sayı:21. (2015). Syf:288-299.
Kalaycı Ş. 2014. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri , Asil Yayıncılık. Ankara. Syf: 115-127.
Kan A ve Direk M. 2004. Konya İlinde Kırmızı Et Fiyatlarındaki Gelişmeler. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 18(34). Syf: 35-40
Kan, M, Kan A, Nizam D, Perkin A. Y, Everest B ve Taşçıoğlu Y. 2019. Dünyada ve Türkiye’de Kırsal Kalkınma Uygulamalarındaki Mevcut Durum ve Gelecek. Türkiye Ziraat Mühendisliği IX. Teknik Kongresi, 2. Kitap, Syf::687- 710, Ankara.
KTB, Konya Ticaret Borsası Yıllık Bültenler. https://www.ktb.org.tr/?cat=48 , 2017.
Ndlovu L. 2010. The Role of Foods of Animal Origin in Human Nutrition and Health, The Role of Livestock in Developing Communities: Enhancing Multifunctionality. Page: 77.
OECD.Stat. 2016. http://stats.oecd.org/, 06 Haziran 2015-10 Ekim 2016.
Özertan, G, Saghaian S, Tekgüç H. 2015. Dynamics of Price Transmission and Market Power in the Turkish Beef Sector. İktisat İşletme ve Finans, 30 (349). Syf: 53-76.
Özçelik A. 1994. Ekonometri. Ders Kitabı: 382. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No. 1323. Ankara.
Özdemir H Ö, Karadavut U, Şimşek G, Yazıcı M.E, Akçam S. 2018. Features of Red and White Meat Consumption in Some Provinces in Turkey (Istanbul, Samsun, Hatay and Kayseri). 10th International Animal Science Conference 25-27 October 2018-Antalya, Turkey, Pages. 563-574
Resmi Gazete. 2010. 2010/373 Sayılı Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğünce Kullanılmak Üzere Damızlık Olmayan Canlı Sığır ve Sığır Eti İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında Karar. 30.04.2010 tarih, 27567 sayılı Resmi Gazete).
Saçlı Y. 2007. AB’ye Uyum Sürecinde Hayvancılık Sektörünün Dönüşüm İhtiyacı. DPT Müsteşarlığı. Ankara.
Tengiz Y Z, Tengiz Z M. 2018. Türkiye’de Sığır Eti Birim Fiyat Çalışması. International Conference on Eurasıan Economies. Tashkent – Uzbekistan. 18-20 June 2018.
TEPAV. 2013. Gıda Sektöründe Değer Zinciri Analizi: Kırmızı Et ve Et Ürünleri, Süt ve Süt Ürünleri, Şeker. TOBB-TEPAV. Ankara.
TOB. 2015a. Canlı Besi Hayvanı ve Kırmızı Et Ürün Raporu, Yayınlanmamış Rapor. Gıda ve Tarım Ürünleri Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi. Ankara. Syf:10.
TOB. 2015b. Kırmızı Et Stratejisi. Ankara.
TOB. 2017. Hayvancılık Desteklemeleri- 2017. https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/TarimsalDestekler/Hayvancilik-Desteklemeleri. Erişim Tarihi: 5 Ağustos 2018.
TÜİK. 2017a. Türkiye İstatistik Kurumu Hayvansal Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/hayvancilikapp/hayvancilik.zul, Erişim Tarihi: 5 Ağustos 2018.
TÜİK. 2017b. Türkiye İstatistik Kurumu Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE).
TÜİK. 2017c. Türkiye İstatistik Kurumu Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE).
TÜİK. 2017d. Türkiye İstatistik Kurumu Dış Ticaret İstatistikleri. TÜRKİYEM-Bir. 2017. İstatistikler. http://www.yem.org.tr
TZOB. 2008. Türkiye Kırmızı Et Sektör Değerlendirmesi 2008 Yılı ve Sonrası Beklentiler. Türkiye Ziraat Odaları Merkez Birliği. Ankara.