Türkiye’de Fark Ödemesi Desteklerinin Seçilmiş Bazı Tarım Ürünlerine Etkileri

Tarımsal destekleme politikaları ülkelerin tarım sektörünün sürdürülebilir olması açısından önemlidir. Politika araçları ülkeler ve dönemler bazında değişiklik gösterebilmektedir. Bu araştırmada, Türkiye’de arz açığı yaşanan ayçiçeği, soya, aspir ve kolza ekiliş alanlarına fark ödemesi desteklerinin etkileri araştırılmıştır. Araştırma, 1994- 2016 yıllarını kapsamaktadır. Granger Nedensellik Testi ve Johansen Cointegration Testi’nden yararlanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, fark ödeme desteklerinin ayçiçeği üretici kararları üzerinde etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Aspir, kolza ve soya ekiliş alanlarında ise etkisi önemli görülmemiştir. Ancak, incelemeye alınan ürünlerin cari fiyatları ile fark ödeme desteklerinin etkileşim içerisinde olduğu belirlenmiştir. Buna göre, geçmiş dönemlerde destekleme politikalarında yaşanan sorunlar da göz önünde bulundurularak fark ödemesi desteklerinin katılımcı bir yaklaşımla tekrar tartışılması önerilebilir. Söz konusu desteklerin sürdürülmesi piyasa fiyatları açısından koruyucu nitelikte olduğundan bir gereklilik olarak ifade edilebilir. Ancak, bir taraftan desteklerin bütçe içerisindeki yeri diğer taraftan üretici gelirlerine olan etkileri göz önünde bulundurularak dengeli bir politika yaklaşımından uzaklaşılmamalıdır.

The Effects on Selected Some Agricultural Crops of Deficiency Payment Supports in Turkey

Agricultural support policies are important for the sustainability of the agricultural sector of the countries. Policy instruments may change on the basis of countries and periods. In this research, the effects of Turkey's supply deficit experienced which are sunflower, soybean, safflower and rapeseed cultivation areas of deficiency payment supports were investigated. The research includes between 1994-2016 years. Granger Causality Test and Johansen Cointegration Test was used. According to the results obtained, the effect of deficiency payment support on sunflower producer decisions was statistically significant. Safflower, rapeseed and soybean on cultivation areas while there was no significant effect. However, it has been determined that the between deficiency payment support with the current prices is available an interaction. Accordingly, it may be advisable to discuss of the different payment support with a participatory approach, taking into account the problems experienced in support policies in the past periods. The maintenance of such supports can be expressed as a requirement, since it is in property of being protected in terms of market prices. However, from one side, the place of support in the budget, from the other side. the effects on the producer's income taking into consideration should not be taken away from a balanced policy approach.

PDF

___

Acar M. 2003. Fiyat Desteğinden Doğrudan Desteğe: Dünyada Tarımsal Destekleme Politikalarında Yeni Yönelimler.
Acar M, Bulut E. 2009. Türkiye’de Ve Dünyada Tarımsal Destekleme Politikalarında Son Gelişmeler. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (17): 1-19.
Acar M. 2006. DTÖ ve AB Işığında Türk Tarımının Geleceği, Ankara: Orion Yayınevi.
Akpolat AG, Altıntaş N. 2013. Enerji Tüketimi İle Reel Gsyih Arasındaki Eşbütünleşme Ve Nedensellik İlişkisi: 1962010 Dönemi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8(2).
Aktaş E, Altıok M, Songur M. 2015. Farklı ülkelerdeki tarımsal destekleme politikalarının tarımsal üretim üzerine etkisinin karşılaştırmalı analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4): 55-74.
Anonim 2018a. www.kalkinma.gov.tr
Anonim 2018b. www.tuik.gov.tr
Bayraktar Y, Bulut E. 2016. Tarımsal Desteklerin Değişen Yapısı Ve Yüksek Tarımsal Desteklerin Nedenleri: Türkiye Için Karşılaştırmalı Bir Analiz/The Changing Structure of Agricultural Supports and the Causes of High Agricultural Supports: A Comparative Analysis for Turkey. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 66(1): 45.
Civan A. 2010. Türkiye'de tarımsal destek politikaları, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1): 127-146.
Dickey DA, Fuller WA. 1981. “Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with A Unit Root”, Econometrica, 49, pp.1057-1072.
Doğan 2014. Türkiye Tarım Havzaları Üretim Ve Destekleme Modeli Kapsamında Yeşilırmak Tarım Havzasında Yetiştirilen Tarım Ürünlerinin Arz Duyarlılığı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Tokat.
Doğan HG. Gürler AZ. 2015. Türkiye Tarım Havzaları Üretim Ve Destekleme Modeli Kapsamında Yeşilırmak Tarım Havzasında Yetiştirilen Tarım Ürünlerinin Arz Duyarlılığı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 231-243.
Engle Robert F, Granger CWJ. 1987. Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing. Econometrica, 55: 251–276.
Erdal G, Erdal H. 2008. Türkiye’de Tarımsal Desteklemeler Kapsamında Prim Sistemi Uygulamalarının Etkileri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, (1).
Göçer İ, Mercan M, Peker O, Şahin B. 2013. Türkiye’de Cari Açığın Nedenleri, Finansman Kalitesi ve Sürdürülebilirliği: Ekonometrik Bir Analiz, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi , Nisan 2013, 8(1): 213-242.
Işık HB, Bilgin O. 2016. The effects of agricultural support policies on agricultural production: The case of Turkey, RSEP International Conferences on Social Issues and Economic Studies, 2nd Multidisciplinary Conference, 2-4 November 2016, Madrid, Spain, p. 111-119.
Johansen S. 1988. “Statistical Analysis Of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, 12 (2-3): 231-254.
Kazgan G. 2003. Tarım ve Gelişme, 5. Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Korkmaz V. 2015. Tarım Ürünleri Destekleme Politikaları: Türkiye ve AB Karşılaştırması, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 192.
MacKinnon JG. 1996. Numerical Distribution Functions for Unit Root and Cointegration Tests, J. Applied Econm. 11: 601-618.
Onurlubaş HE, Kızılaslan H. 2007. ‘Türkiye’de Bitkisel Yağ Sanayindeki Gelişmeler ve Geleceğe Yönelik Beklentiler’ Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü (TEAE), ISBN:978- 975-407-228-0, Yayın No:157, Ankara.
Semerci A, Kaya Y, Şahin İ, Çıtak N. 2012. Türkiye’de yağlı tohumlar üretiminde uygulanan destekleme politikalarının ayçiçeği ekim alanları ve üretici refahı üzerine etkisi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 26(2): 55-62.
Tan S, Everest B. 2015. Türkiye’de tarımsal destekleme politikaları, International Conference on Eurasian Economies 2015, Session 4B: Tarım Ekonomisi, s. 266-270.
Tarı R. 2010. “Ekonometri, 6.” Baskı., Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
Yılmaz Hİ, Çobanoğlu F. 2017. Türkiye'de Tarım Sektörünü Desteklemeye Yönelik Sağlanan Çeşitli Araçların Tarımsal Üretim Değeri Üzerine Etkilerinin Analizi. Turkish Journal of Agricultural Economics, 23(2).
Yıldız F. 2017. Türkiye’de Merkezi Yönetim Bütçesinden Yapılan Tarımsal Destekleme Ödemelerinin Tarımsal Üretim Üzerindeki Etkisi: 2006–2016 Dönemi. Sayıştay Dergisi.