HÜLYA SAYĞI, AYSUN KOP, HATİCE TEKOĞUL, ÖZGÜR ALTAN

Orta Doğu Ülkelerinin Su Ürünleri Üretimi

Bu çalışmanın amacı, Zaman serileri analizi yöntemiyle Orta Doğu Ülkelerinin su ürünleri yetiştiriciliğinin 2030 yılı için gelecek tahmini yapmaktır. Ayrıca, Orta Doğu ülkeleri için temel bileşen analizi (PCA) ve hiyerarşik küme analizi (HCA) yöntemleri ile su ürünleri üretim, ithalat, ihracat ve tüketim verilerine dayalı bir sınıflandırma ve kümeleme yapmaktır. FAO (Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü)’nun 1950-2016 yılları arasındaki Orta Doğu ülkelerine ait su ürünleri istatistiklerinden yararlanılmıştır. Bu verilere zaman serileri, Kü meleme ve Faktör analizi uygulanmıştır. Zaman serisi analizi sonucuna göre mevcut durum devam ederse, su ürünleri yetiştiriciliği Kuveyt, Libya ve Suriye’de sona erecektir. Diğer ülkelerinde 2030 yılı için üretim miktarları en düşük Ürdün ve en yüksek Mısır için tahmin edilmiştir. Buna göre, Orta Doğu ülkelerinde toplam su ürünleri yetiştiriciliği üretim miktarı 2030 yılında 4,8 milyon ton olacağı tahmin edilmiştir. PCA’ ne göre PC1 için sırasıyla Kıbrıs, Irak, İsrail, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Suudi Arabistan, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri iken, PC2 için Cezayir, Mısır, İran, Umman, Tunus ve Yemen için yüksek oranda ilişkili bulunmuştur. HCA’ne göre ilk küme Ürdün, Lübnan, Kuveyt, Kıbrıs, Irak iken 2. Kümede İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Tunus, Umman ve Yemen, 3. Kümede Suudi Arabistan, 4. Kümede ise İran, Türkiye ve Mısır’dan oluşmaktadır. Bu çalışmanın sonuçlarına göre, Orta Doğu ülkelerinin su ürünleri yetiştiriciliği tür bazında daha ayrıntılı olarak incelenmelidir. Ayrıca ülkelerin su ürünleri politikalarında gerekli düzenlemeler için tavsiye edilmektedir.

Aquaculture Production of Middle Eastern Countries

The main aim of this study is to estimate the future of the aquaculture of Middle Eastern Countries for the year 2030 by time series analysis method. In addition, it is a classification and clustering based on fisheries production, import, export and consumption data with basic component analysis (PCA) and hierarchical cluster analysis (HCA) methods for Middle Eastern countries. FAO (United Nations Food and Agriculture Organization) used the statistics of fisheries products of the Middle East countries between 1950 and 2016. Time series, clustering and factor analysis were applied to these data. As a result of the time series analysis, the aquaculture production will end up in Kuwait, Libya and Syria if the current situation continues. Also, in other countries, production for 2030 is projected to be lowest for Jordan and the highest for Egypt. Accordingly, the total amount of aquaculture production in the Middle East countries is estimated to be 4.8 million tons in 2030. In the PCA, according to PC1; Cyprus, Iraq, Israel, Jordan, Kuwait, Lebanon, Saudi Arabia, Turkey and the United Arab Emirates and according to PC2; Algeria, Egypt, Iran, Oman, Tunisia and Yemen have been associated with high rates, respectively. According to the HCA; first cluster, Jordan, Lebanon, Kuwait, Cyprus, Iraq; 2nd cluster Israel, United Arab Emirates, Algeria, Tunisia, Oman and Yemen; 3rd cluster Saudi Arabia; 4. Cluster consists of Iran, Turkey and Egypt. According to the results of this study, the aquaculture of these countries should be examined in more detail. It is also recommended that countries implement the necessary regulations in fisheries policies.

PDF

___

Abate TG, Nielsen R, Tveterås R. 2016. Stringency of environmental regulation and aquaculture growth: A cross-country analysis. Aquaculture Economics and Management, 20(2): 201-221. https://doi.org/10.1080/13657305.2016. 1156191.
Adelson R. 1995. London and the Invention of the Middle East: Money, Power, and War, 1902-1922. Yale University Press. ISBN 9780300060942.
Akgül S. 2013. Ortadoğu’daki Ekonomik Dönüşümlerin, Türkiye ve Dünya Üzerindeki Etkisi. Kırıkkkale Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Anabilim Dalı lisans tezi, Danışman: Hilmi Ünsal, 28 sf.
Al Qaydi S. 2016. The status and prospects for agriculture in the United Arab Emirates (UAE) and their potential to contribute to food security. Journal of Basic and Applied Sciences, 12: 155-163. DOI: http://dx.doi.org/10.6000/1927-5129.2016.12.2
Al-Busaidi MA, Jukes DJ, Bose S. 2016. Seafood safety and quality: An analysis of the supply chain in the Sultanate of Oman. Food Control, 59: 651-662. doi.org/10.1016/ j.foodcont.2015.06.023.
Beaumont P, Blake G, Wagstaff, JM. 1988. The Middle East: a geographical study (Vol. 13). Routledge.
Belwal R, Belwal S, Al Jabri O. 2015. The fisheries of Oman: A situation analysis. Marine Policy, 61: 237-248. doi.org/10. 1016/j.marpol.2015.07.017.
Blake GH, Lawless RI. (Eds.). 2016. The Changing Middle Eastern City. Basım yeri: London. Routledge. ISSN: 9781317265115.
BSGM. 2018. Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü. Erişim Adresi: https://www.tarim.gov.tr/sgb/Belgeler/ SagMenuVeriler/BSGM.pdf (Erişim: 06.06.2018).
Çatalbaş Ö. 2010. Kuzey Kıbrıs T.C. Ülke Raporu.T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Ankara.
Ç oker T, Akyol O. 2014. Gö kova Kö rfezi (Ege Denizi) balık tü r çeşitliliğ i ü zerine bir değ erlendirme. [An evaluation of the fish diversity of Gö kova Bay (Aegean Sea).] Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 31(3): 161–166. Erişim Adresi: http://dx.doi.org/10.12714/egejfas.2014.31.3.08
EBDI. 2016. Ekonomi Bakanlığı, Dış ilişkiler. https://www .ekonomi.gov.tr/ (Erişim: 08.06.2017)
El-Zein A, Tewtel-Salem M, Nehme G. 2004. A time-series analysis of mortality and air temperature in Greater Beirut. Science of the Total Environment, 330(1-3): 71-80. DOI:10.1016/j.scitotenv.2004.02.027
FAO. 2003. Food and Agriculture Organization of the United Nations, http://www.fao.org/(Erişim: 06.06.2018)
FAO. 2005. Food and Agriculture Organization of the United Nations, http://www.fao.org/ (Erişim: 06.06.2018)
FAO. 2012. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Report of the Expert Meeting on the Review of Fisheries and Aquaculture Activities in the Tigris, Euphrates Basin. Erbil, Iraq, 11–12 November 2012. http://www.fao.org (Erişim: 30.06.2016).
FAO. 2015. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Fisheries and Aquaculture Department. National Aquaculture Sector Overview. Fishery and Aquaculture Country Profiles, Cyprus, http://www.fao.org (Erişim: 30.06.2016).
FAO. 2016. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Fisheries and Aquaculture Department. National Aquaculture Sector Overview. Fishery and Aquaculture Country Profiles, Cyprus http://www.fao.org/ (Erişim: 06.06.2018)
FAO. 2017. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Fisheries and Aquaculture Department. Fishery and Aquaculture Country Profiles, The Arab Republic of Egypt, http://www.fao.org/ (Erişim: 30.06.2016).
GTHB. 2014. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı Tarımsal Yatırımcı Danışma Ofisi, Yurtdışında Tarım Sektörüne Yönelik Yatırım Olanakları, Ürdün, Tanzanya. https://www.tarim.gov.tr/SGB/Belgeler/ yayinlar/ÜRDÜN%20TANZANYA.docx (Erişim:06.06.2018)
Hafiz RMA. 2010. An Econometric Study for the Fisheries and Aquaculture Sector in Sudan (Doctoral dissertation, University of Khartoum).
Hamieh R. 2011. Lebanon’s Litani Pollution Levels Threaten Agricultural Sector. Al Akhbar English. N.p. Erişim Adresi: http://english.al-akhbar.com/node/2617 (Erişim: 30.06.2016)
İstanbul Ticaret Odası (ITO). 1994. Bahreyn Ihracat Pazar Araştırması. İhracat Araştırma Dizisi No: 94/1 YAYlN NO: 1994/16.http://www.ito.org.tr/itoyayin/0007027.pdf (Erişim: 28.07.2016)
Jackson JE. 2005. A user's guide to principal components (Vol. 587). Basım yeri: Chicago. John Wiley and Sons. ISBN 0- 471-62267-2.
Jolliffe I. 1973. Discarding Variables in a Principal Component Analysis. II: Real Data. Journal of the Royal Statistical Society. Series C (Applied Statistics), 22(1): 21-31. https://dx.doi.org/10.2307/2346300
Kalbassi MR, Abdollahzadeh E, Salari-Joo H. 2013. A review on aquaculture development in Iran. Ecopersia, 1(2): 159- 178.
Kara MH, Lacroix D, Rey-Valette H, Mathé S, Blancheton JP. 2018. Dynamics of research in aquaculture in North Africa and support for sustainable development and innovation. Reviews in Fisheries Science & Aquaculture, 26(3), 309- 318. DOI: 10.1080/23308249.2017.1410521
Kara MH. 2012. Freshwater fish diversity in Algeria with emphasis on alien species. European journal of wildlife research, 58(1): 243-253. DOI: 10.1007/s10344-011-0570-6.
KB. 2014. Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı, 2014- 2018, Su Ürünleri Özel İhtisas komisyon raporu, Balıkçılık Özel İhtisas Komisyon Raporu. 2014. ISBN:978-605-4667- 67-3, Yayın No: KB: 2871-ÖİK: 721. http://tarim.kalkinma .gov.tr/wp-content/uploads/2014/12/ Su Urunleri oik Raporu.pdf (Erişim: 06.06.2018).
Khan AQ, Aldosar F, Hussain SM. 2016. Fish consumption behavior and fish farming attitude in Kingdom of Saudi Arabia (KSA). Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences. https://doi.org/10.1016/j.jssas.2016.04.003
Mili S, Ennouri R, Laouar H, Missaoui H. 2015. Fisheries in the Tunisians dams: diagnosis of the current situation and development opportunities. FAO Fisheries and Aquaculture Proceedings, 39: 95-106.
Mili S, Ennouri R, Laouar H. 2016. Population status of freshwater fish in Tunisian reservoirs. Saving Freshwater Fishes and Habitats: Newsletter of the IUCN SSC/WI Freshwater Fish Specialist Group, 11: 32-34.
Neori A, Shpigel M, Guttman L. 2017. The development of polyculture and integrated multi-trophic aquaculture (IMTA) in Israel: a review. Israeli Journal of Aquaculture– Bamidgeh, 69.
Özey R. 1997. Ortadoğu’da Petrolün Ortaya Çıkardığı Bir Devlet, Altınoluk internet arşivi. sayı:142, sf. 42. http://dergi.altinoluk.com/index.php?sayfa=yillar&MakaleN o=d142s042m1 (Erişim: 14.07.2016)
Öztürkler H. 2009. Ortadoğu Ülkelerinin Ekonomik Yapılarının Temel Özellikleri. Ortadoğu Analiz, 1(6): 65-71. ISBN: 978-605-5911-31-7
Rameh LM, Santos MST. 2011. Rural extension and tourism in family farming: agreements and disagreements in Pernambuco. Caderno Virtual de Turismo, 11(1): 49-66.
Saygi H, Kop A, Bayhan B. 2011. The forecast of the future production amounts of the some fish species being cultivated in Turkey. Kafkas Universitesi Veteriner Fakultesi Dergisi, 17(1): 13-20. DOI: 10.9775/ kvfd. 2010.2279
Stephanou A. 2007. The measurement of conceptual understanding in physics. University of Melbourne, School of Physics.
Şahin Y. 2011. AB ve İş Dünyası: Balıkçılık Sektörü, İKV Değerlendirme Notu, No:38, Eylül 2011. Erişim Adresi: http://ikv.org.tr/images/upload/data/files/38-balikcilik_sektoru _-_yeliz_sahin__eylul_2011_.pdf (Erişim: 07.07.2016)
TÜİK. 2017. Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr /PreTablo.do?alt_id=1005 (Erişim: 06.06.2018).
Ulman A, Saad A, Zylich K, Pauly D, Zeller D. 2015. Reconstruction of Syria's Fisheries C Atches from 1950- 2010: Signs of Overexploitation. Acta Ichthyologica et Piscatoria, 45(3): 259.