Mehmet YAMAN, Hasan PINAR, Aydın UZUN, Erdoğan ÇÖÇEN, Ahmet ASLAN, Oktay Turgay ALTUN

Türkiye Dut Genetik Kaynaklarında Bulunan Çekirdeksiz Beyaz Dutların Fenolojik, Pomolojik ve Teknolojik Özellikleri

2015-2016 yıllarında yürütülen bu çalışmada Malatya Kayısı Araştırma Enstitüsünde bulunan 19 adet çekirdeksiz dut genotipinin fenolojik, pomolojik ve bazı teknolojik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada; tam çiçeklenme zamanının 27 Nisan (Poser 24-07)-03 Mayıs (24 MRK 02), hasat başlangıcının 15 Mayıs (Poser 24-07)- 31 Mayıs (Yediveren 24-08), hasat sonunun ise 5 Temmuz (Angut 009)-30 Ağustos (Yediveren 24-08) tarihleri arasında değiştiği belirlenmiştir. Meyve verme süresi 50 gün (Angut 009) ile 95 gün (Gemirgap Dutu 24-05) arasında değişmiştir. Pomolojik özelliklerden ortalama meyve ağırlığı 0,77 g (Angut 009) ile 2,46 g (Poser 24-07) arasında, SÇKM değeri ise %15,50 (Topu Beyaz 1) ile %29,60 (Angut 009) arasında değişmiştir. Teknolojik özelliklerden kurutma randımanı %15,79 (44 KE 10) ile %39,94 (Angut 009) arasında, kuru meyvede L renk değeri ise 25,97 (Poser 24-07) ile 50,20 (İstanbul Dutu 24-12) arasında değişmiştir. Çalışmada sonunda; Poser 24-07 genotipi erkenciliği ve sofralık tüketime uygunluğuyla, Yediveren 24-08 genotipi geççiliğiyle, İstanbul Dutu 24-12 genotipi kurutmalık özelliğiyle, Gemirgap Dutu 24-05 ve Gemirgap Dutu 24-06 genotipleri ise uzun süreli meyve vermesi ile ön plana çıkmıştır. Mevcut bulgular dut ıslah programlarına katkı sağlayabilir.

Phenological, Pomological and Technological Characteristics of Seedless White Mulberry in Mulberry Genetic Resources of Turkey

This study carried out in 2015 and 2016 to determine phenological, pomological andsome technological characteristics of 19 seedless mulberry genotypes of the MalatyaApricot Research Institute. Full-bloom periods of the genotypes varied between 27th ofApril (Poser 24-07) and 3rd of May (24 MRK 02); start of harvest dates varied between15th of May (Poser 24-07) and 31st of May (Yediveren 24-08); end of harvest dates variedbetween 5th of July (Angut 009) and 30th of August (Yediveren 24-08). Fruiting durationsvaried between 50 days (Angut 009) and 95 days (Gemirgap Dutu 24-05). Of thepomological characteristics, average fruit weights varied between 0.77 g (Angut 009) and2.46 g (Poser 24-07); water soluble dry matter (WSDM) contents varied between 15.50%(Topu Beyaz 1) and 29.60% (Angut 009). Of the technological characteristics, dryingefficiency values varied between 15.79% (44 KE 10) and 39.94% (Angut 009), dry fruitcolor L values varied between 25.97 (Poser 24-07) and 50.20 (İstanbul Dutu 24-12).Based on present findings, Poser 24-07 genotype was found to be prominent with earlyfruiting and availability for fresh consumption; Yediveren 24-08 genotype with latefruiting; İstanbul Dutu 24-12 genotype with drying efficiency and Gemirgap Dutu 24-05and Gemirgap Dutu 24-06 genotypes with their longer fruiting durations. Current findingsmay be beneficial in mulberry breeding programs.

PDF

___

Anonim. 2013. Dut Yetiştiriciliği, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara
Altan A. 1989. Laboratuvar Tekniği. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı No:36, s. 172, Adana.
Bellini E, Giordani E, Roger JP. 2000. The mulberry for fruit. II gelso da frutto L’informatore Agrario, Verona, LVI(7), 89- 93
Cemeroglu B. 1992. Meyve ve Sebze İşleme Endüstrisinde Temel Analiz Metodları. BİLTAV Üniversite Kitapları Serisi, Ankara, No: 02-2, s. 381.
Çam İ, Türkoğlu N. 2004. Studies on Some Phenological and Pomological Traits of Mulberries Grown in Edremit and Gevaş Region, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.), 14(2): 127-131
Çepel N. 1988. Peyzaj Ekolojisi Ders Kitabı, İ.Ü. Orman Fakültesi, İstanbul. 228 s.
De Candolle A. 1967. Origin of Cultivated Plants. New York and London. P. 149-153.
Ercişli S. 2004. A short review of the fruit germplasm resources of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution. 51 (4): 419-435.
Erkaleli ZÖ. 2015. Uşak İli Ulubey İlçesinde Yetişen Karadutların (Morus nigra L.) Morfolojik, Fenolojik ve Pomolojik Özelliklerinin Belirlenmesi, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 52 s.
Keskin S. 2016. Gümüşhane İli Dutlarının (Morus Spp.) Seleksiyonu ve Moleküler Karakterizasyonu, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Tokat, 120 s.
Orhan E. 2009. Oltu Ve Olur İlçelerinde Yetiştirilen Dutların (Morus Spp.) Seleksiyon Yoluyla Seçimi Ve Seçilen Tiplerde Genetik Akrabalığın Rapd Yöntemiyle Belirlenmesi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 254 s.
Yılmaz A. 2004. Adana İli ve Çevre İlçelerinde Yetişen Sofralık ve Sanayiye Uygun Dutların Seleksiyonu. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 70 s.
Yılmaz KU, Zengin Y, Ercisli S, Demirtas MN, Kan T, Nazli AR. 2012. Morphologıcal dıversıty on fruıt characterıstıcs among some selected mulberry genotypes from Turkey. JAPS, Journal of Animal and Plant Sciences, 22(1), 211- 214.