Yusuf Ziya OĞRAK

Fertility Traits of Kangal Akkaraman Sheep Reared in Breeder Conditions in Sivas Province

The aim of the study was to determine the fertility traits of the Kangal Akkaraman sheep in Yildizeli and Central districts of Sivas. In this study, six years data obtained from breeders between 2013 and 2018 were used in National Animal Improvement Project coordinated by the Turkish Ministry of Agriculture and Forestry. In the first year of the study, 70 enterprises in 48 villages from both districts included in the projects and these were reduced to 57 enterprises in 33 villages in the sixth year. During the six-year period, 86116 lamb records obtained from a total of 76383 ewes in all enterprises were evaluated. Overall average birth rate was 92.7%. While the differences between years were statistically significant, differences between districts were not significant. Thetriplet births were also observed but they were not evaluated separately because of their low rate (0.1%), so they were included in twin births and evaluated as twins. The average twin birth rate was 22% and differences between years, districts and mating periods (five months between August and December) were significant for that. Overall average weaned lamb rate or the survival rate of the weaning period was 91.3% and differences according to years, districts and lambing periods (five months between January and May) were statistically significant for that. According to the values obtained from 5147 lamb records that were born from 4242 ewes of known age in a sub-project of year 2013; the ages (1-10) of sheep were found to have an effect on the birth type, while it was found to be statistically insignificant for the survival rate. According to the results of the research, it would be useful to take into account the factors that increase fertility in order to maximize profitability in the study area and enterprises with similar conditions.

Sivas İli Yetiştirici Koşullarındaki Kangal Akkaraman Koyunlarda Dölverimi Özellikleri

Bu araştırmada, Tarım ve Orman Bakanlığınca Halk Elinde Hayvan Islahı Ülkesel Projesi kapsamında yürütülen çalışmalara dâhil Sivas Merkez ve Yıldızeli ilçelerinde yer alan iki alt projenin (58KAK2012- 06 ve 58KAK2012-07), 2013 ila 2018 yılları arası altı yıllık verilerinden yararlanılarak, Kangal Akkaraman ırkı koyunların dölverimi özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada ilk yıl, projeye dahil her iki ilçeden toplam 48 köydeki 70 işletme, altıncı yılda 33 köyde 57 işletmeye düşmüştür. Altı yıllık süreçte, ıslah projesindeki tüm işletmelerdeki toplam 76383 anaç koyundan elde edilen 86116 kuzu kaydı değerlendirilmiştir. Alınan tüm verilere göre ortalama doğum oranı %92,7 olurken yıllar arası farklılıklar istatistiki olarak önemli, ilçeler arası farklılıklar ise önemsiz bulunmuştur. Çalışmada elde edilen veri sayısı çok fazla olduğundan, üçüz doğumlara da rastlanmış ancak çok düşük oranda (Ortalama %0,1) kalmasından dolayı ayrıca değerlendirilmeyip, ikiz doğumlara dahil edilmiştir. Elde edilen tüm değerlere göre ortalama ikiz doğum oranı %22 olurken, yıllar arası, ilçeler arası ve koç katım dönemleri arası (ağustos-aralık ayları arası beş ay) farklılıklar önemli bulunmuştur. Yine dölverimi ölçütlerinden sütten kesilen kuzu oranı ya da sütten kesim dönemi yaşama gücüne ait genel ortalama %91,3 olurken, yıllara, ilçelere ve kuzu doğum zamanına (ocak-mayıs ayları arası beş ay) göre farklılıklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Çalışmada ana yaşı bilinen, sadece 2013 yılına ait bir alt projedeki 4242 koyundan elde edilen 5147 kuzu kaydına göre, koyunların yaşı (1-10 arası) doğum tipi üzerinde etkili bulunurken, yaşama gücü üzerinde istatistiki olarak önemsiz bulunmuştur. Araştırma sonuçlarına göre çalışma bölgesinde ve benzer şartlara sahip işletmelerde karlılığı en üst düzeye çıkarmak için dölverimini artıran faktörlerin dikkate alınması yararlı olacaktır.

PDF

___

Abdoli R, Zamani P, Mirhoseini SZ, Ghavi Hossein-Zahed N, Nadri S. 2016. A review on prolificacy on sheep. Reproduction in domestic animal, 51: 631-637. doi:10.1111/rda.12733

Akçapınar H. 2000. Koyun Yetiştiriciliği. İsmet Matbaacılık, Yenilenmiş II. Baskı, 1990. ISBN: 975-96978-1-5.

Akçapınar H, Özbeyaz C, Ünal N, Avcı M. 2000. Kuzu eti üretimine uygun ana ve baba hatlarının geliştirilmesinde Akkaraman, Sakız ve Kıvırcık koyun ırklarından yararlanma imkanları. I. Akkaraman koyunlarda döl verimi, Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1 ve Kıvırcık x Akkaraman F1 kuzularda yaşama gücü ve büyüme. Turk J Vet Anim Sci, 24: 71-79.

Aktaş AH, Ankaralı B, Halıcı İ, Demirci U, Atik A, Yaylacı E. 2014. Growth traits and survival rates of Akkaraman lambs in breeder flocks in Konya Province. Turk J Vet Anim Sci, 38: 40–45. doi:10.3906/vet-1303-3

Aktaş AH, Doğan Ş. 2014. Effect of live weight and age of Akkaraman ewes at mating on multiple birth rate, growth traits, and survival rate of lambs. Turk J Vet Anim Sci, 38: 176-182. doi:10.3906/vet-1301-10

Aktaş AH, Halıcı İ, Doğan Ş, Demirci U, Atik A, Yaylacı E, Çil R. 2016. Akkaraman Koyunların Yetiştirici Şartlarındaki Döl Verimleri, Canlı Ağırlıkları ve Bazı Vücut Ölçüleri. Hayvansal Üretim Derg. 57 (1): 7-14

Anonim. 2019. https://sivas.tarimorman.gov.tr/ Erişim Tarihi: 24.12.2019

Anonim. 2020. https://www.sivaskulturenvanteri.com/sivas/ sivasin-cografi-konumu Erişim Tarihi: 21.02.2020

Çolakoğlu N, Özbeyaz C. 1999. Akkaraman ve Malya koyunlarının bazı verim özelliklerinin karşılaştırılması. Turk J Vet Anim Sci, 23: 351–360.

FAO, 2018. http://www.fao.org/faostat/en/#home Erişim Tarihi: 24.12.2019

Notter DR. 2008. Genetic aspects reproduction in sheep. Reprod Dom Anim, 43 (Supp. 2): 122-128. doi: 10.1111/j.1439- 0531.2008.01151.x

Odabaşıoğlu F, Öztürk Y, Bayram D. 1996. Akkaraman, Dorset Down x Akkaraman (F1 ) ve Dorset Down x Hamdani (F1 ) Kuzularının Yaşama Gücü ile Büyüme Özelliklerinin Araştırılması. Y.Y.Ü. Vet. Fak. Derg. 7 (1-2): 18-25

Oğrak YZ, Tuzcu N, Ocak BE. 2014. İyi yetiştiricilik uygulamalarının Kangal Akkaraman ırkı koyunlarda brucellosis görülme oranlarına etkileri. Turkish JAF Sci Tech 2(3):150-153.

Kennedy D. 2012. Sheep reproduction basics and conception rates. Factsheet. http://www.omafra.gov.on.ca/english/ livestock/sheep/facts/12-037.htm

Sağlam, S. 2006. Türkiye’de İç Göç Olgusu ve Kentleşme. Türkiyat Araştırmaları, 5: 33-44.

Tekerli M, Gündoğan M, Akıncı Z, Akcan A. 2002. Akkaraman, Dağlıç, Sakız ve İvesi koyunlarının Afyon koşullarındaki verim özelliklerinin belirlenmesi. Lalahan Hay Araşt Enst Derg, 42: 29-36.

TUİK, 2020. Hayvansal Üretim. http://www.tuik.gov.tr/ UstMenu.do?metod=temelist. Erişim Tarihi: 21.08.2020

Ünal N. 2002. Production characteristics of White Karaman, Chios X White Karaman (F1) crossbred lambs. I. Growth, survival ability and body measures. Turk J Vet Anim Sci, 25: 109–116

Ünal N, Akçapınar H, Atasoy F, Aytaç M. 2006. Some reproductive and growth traits of crossbred genotypes produced by crossing local sheep breeds of Kivircik × White Karaman and Chios × White Karaman in steppe conditions. Archiv Tierzucht 49: 55–63.

Yalçın BC. 1990. Koyun Yetiştiriciliği. Koyun-Keçi Hastalıkları ve Yetiştiriciliği, Tüm-Vet. Hayvancılık Hizmetleri Yayını No:2, 378- 449, Bursa.