Yeşim AYTOP, Semiha ÇETİNKAYA, Cihangir TULAN

Çevre Duyarlılığının Çevreci Satın Alma Davranışına Etkisinin Belirlenmesi

Çevre duyarlılığı; bireylerin çevreye olan sorumluluklarının bilincinde olması ve bu sorumlulukları yerine getirme yeteneğidir. Bu çalışmanın amacı Kahramanmaraş ilinde yaşayan tüketicilerin çevre duyarlılığının ve çevre duyarlılığının çevreci satın alma davranışı üzerindeki etkilerinin belirlenmesidir. Araştırmanın ana materyalini 2020 yılı ocak ve şubat aylarında Kahramanmaraş ili kent merkezinde yaşayan 384 tüketici ile yüz yüze yapılan anketlerden elde edilen veriler oluşturmaktadır. Verilerin analiz edilmesinde tanımlayıcı istatistik ve ki-kare testinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda tüketicilerin %89,1’inin çevreye karşı duyarlı olduğunu kabul ettiği tespit edilmiştir. Ki-kare testi sonucunda kadınların, eğitim seviyesi daha yüksek olanların, çekirdek ailelerin çevreye karşı duyarlılığı istatistiksel olarak daha yüksektir. Daha az kirlenmeye neden olan ürünleri satın alan tüketicilerin %93,4’ünün, çevre dostu ürünlere diğer ürünlere ödenenden daha fazla para ödemeye razı olan tüketicilerin ise %95,7’sinin çevreye duyarlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Konu ile ilgili paydaşlara bir kaynak niteliği taşıyacak bu çalışma ile tüketicilerin çevre duyarlılığının artırılması, tüketicilerin çevreci ürünlere olan farkındalıklarının artırılması ve çevrenin korunmasına katkı sağlamak hedeflenmektedir.

The Effect of Environmental Awareness on Environmental Buying Behaviours

Environmental awareness is individuals' awareness of their environmental responsibilities and their ability to fulfil these responsibilities. The aim of this study is to determine the environmental awareness of consumers and the effects of environmental awareness on environmental purchasing behaviour living in Kahramanmaraş province. The main material of the study consists of the data obtained from face-to-face surveys with 384 consumers living in the city centre of Kahramanmaraş in January and February 2020. Descriptive statistics and chi-square tests were used to analyse the data. According to the result, it is determined that 89.1% of consumers believe that they are sensitive to the environment. Moreover, the environmental sensitivity is found higher in women, consumers having higher education level and elementary family. Furthermore, 93.4% of consumers who buy products that cause less pollution and 95.7% of consumers who are willing to pay more for environmentally friendly products than other products are environmentally sensitive. This study, which will serve as a resource for the relevant stakeholders, aims to increase the environmental awareness of consumers, increase the awareness of consumers to environmentally friendly products and contribute to the protection of the environment.

PDF

___

Alkaya A, Çoban S, Tehci A, Ersoy Y. 2016. Çevresel Duyarlılığın Yeşil Ürün Satın Alma Davranışına Etkisi: Ordu Üniversitesi Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (47): 121-134.
Alnıaçık Ü. 2009. Tüketicilerin Çevreye Duyarlılığı ve Reklamlardaki Çevreci İddialar. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(18): 48-79.
Alsmadi S. 2007. Green Marketing and the Concern over the Environment: Measuring Environmental Consciousness of Jordanian Consumers. Journal of Promotion Management, 13(3- 4): 339-361, https://doi.org/10.1080/104964908023069 05
Aşıkoğlu D. 2019. Yeşil Pazarlamanın Kadın Tüketicilerin Satın Alma Davranışlarına Etkisi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü.
Ay C, Ecevit Z. 2005. Çevre Bilinçli Tüketiciler. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(10): 238-263.
Bayır S. 2019. Tüketicilerin Yeşil Ürün Kullanma Eğilimlerine İlişkin Bir Araştırma (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bartın
Boz D, Duran C, Başköy S. 2019. Yeşil Pazarlama Faaliyetlerinin Tüketiciler Üzerindeki Etkileri. Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(22): 1346-1372.
Çabuk S, Nakıboğlu AGB, Keleş C. 2008. Tüketicilerin Yeşil Ürün Satın Alma Davranışlarının Sosyo Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1): 85-102.
Çınar S. 2017. Tüketicilerin Yeşil Ürün Satın alma Eğilimlerinin Belirlenmesi: Dumlupınar Üniversitesinde Bir Araştırma (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Doğan GH, Gürel E, Gürler AZ. 2017. Kahramanmaraş İli Merkez İlçede Yaşayan Bireylerin Çevresel Duyarlıkları ve Bilgi Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, (54): 165-178.
Duru MN, Şua E. 2013. Yeşil Pazarlama ve Tüketicilerin Çevre Dostu Ürünleri Kullanma Eğilimleri. Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi, 9(2): 126-136.
Eti HS. 2017. Yeşil Tüketim: Tekirdağ İlinde Yeşil Tüketim Alışkanlığı ve Yeşil Tüketicilerin Satın Alma Davranışı Üzerine Bir İnceleme. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 95-98.
Gümüş N, Karaca Ş. 2020. Sosyal Sorumlu Tüketimin Çevreci Tüketime Etkisinin İncelenmesi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1): 77-88.
Güneş V. 2019. Çevreci Tüketim Davranışının Belirleyicilerinin Görece Etkilerinin İncelenmesi (Yayımlanmış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü.
Hong Z, Wang H, Yu Y. 2018. Green product pricing with nongreen product reference. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 115: 1-15, https://doi. org/10.1016/j.tre.2018.03.013
Kılınç M. 2019. Çevreye Duyarlı Teknolojik Ürün Algısı ve Reklamlarda Çevresel Özelliklerin Vurgulanmasının Satın Alma Niyetine Etkisi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü.
Kızılaslan H, Kızılaslan N. 2005. Çevre Konularında Kırsal Halkın Bilinç Düzeyi ve Davranışları Tokat İli Artova İlçesi Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 1(1): 67-89.
Korkmaz M, Atay L, Yıldırım HM. 2017. Yeşil Ürün Satın Alma Davranışı, Kişilerarası Etkilenme Eğilimi ve Sosyal Etki Arasındaki İlişki: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(3): 40-52.
Kuduz N. 2011. Yeşil Pazarlama Faaliyetlerinin Tüketicilerin Satın Alma Davranışlarına Etkilerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Moisander J. 2007. Motivational Complexity of Green Consumerism. International Journal of Consumer Studies, 31(4): 404-409, https://doi.org/10.1111/j.1470-6431.2007.00 586 .x
Mostafa MM. 2007. A Hierarchical Analysis of the Green Consciousness of the Egyptian Consumer. Psychology and Marketing, 24(5): 445-473, https://doi.org/10.1002/mar.2 0168
Onurlubaş E. 2016. Tüketicilerin Yeşil Ürün Satın Alma Davranışlarını Etkileyen Faktörler. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11): 70-106.
Onurlubaş E, Yıldız E, Yıldız S, Dinçer D. 2017. Tüketicilerin Yeşil Ürün Satın Alma Davranışlarını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Bursa İli Örneği. III. IBANESS Congress Series, Edirne-Türkiye, 282-290.
Övüç S. 2015. Tüketicilerin Sürdürülebilir Ambalaja Sahip Ürün Satın Alma Niyeti (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
Özcan H, Özgül B. 2019. Yeşil Pazarlama ve Tüketicilerin Yeşil Ürün Tercihlerini Etkileyen Faktörler. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, (1): 1-18.
Özçalık M. 2020. Kahramanmaraş Halkının Çevre Duyarlılıkları Üzerine Bir Araştırma, Turkish Studies-Social, 15(1): 477- 487, https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies. 37 848
Özgüven Tayfun N, Ölçü B. 2016. Çevreci Ürünlerin Tüketicilerin Satın Alma Kararlarındaki Yeri Üzerine Bir Uygulama. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3): 185-198.
Özkaya B. 2010. İşletmelerin Sosyal Sorumluluk Anlayışının Uzantısı Olarak Yeşil Pazarlama Bağlamında Yeşil Reklamlar. Öneri Dergisi, 9(34): 247-258.
Paylan MA, Varinli İ. 2013. Çevreye Duyarlı Satın Alma Davranışını Belirleyen Etkenler Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(1): 153-176.
Sancaktar Meral G. 2019. Yeşil Pazarlama Kapsamında Tüketicilerin Organik Gıda Tercihlerinin İncelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Kırklareli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şahin A, Meral H, Aytop Y. 2016. Yeşil Pazarlamada Tüketici Algısı: Kahramanmaraş Kent Merkezi Örneği. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 31(1): 60-71, doi:10.7161/anajas.2016.31.1.60-71
Şua E. 2012. Yeşil Pazarlama ve Tüketicilerin Çevre Dostu Ürünleri Kullanma Eğilimleri (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tayfun NÖ, Ölçü B. 2016. Çevreci Ürünlerin Tüketicilerin Satın Alma Kararlarındaki Yeri Üzerine Bir Uygulama. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3): 185-198.
Ünüvar Ş, Kılınç C, Sarı Gök H, Şalvarcı S. 2018. Turizm Öğrencilerinin Yeşil Ürün Tercihinin Satın Alma Niyeti Üzerine Etkisi. The Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1): 20-40.
Yaraş E, Akın E, Şakacı BK. 2011. Tüketicilerin Çevre Bilinci Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Öneri Dergisi, 9(35): 117-126.
Yeşil M, Turan Y. 2020. Çevresel Duyarlılık Üzerine Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(2): 418-435.
Yılmaz V, Çelik HE, Yağızer C. 2009. Çevresel Duyarlılık ve Çevresel Davranışın Ekolojik Ürün Satın Alma Davranışına Etkilerinin Yapısal Eşitlik Modeliyle Araştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2): 1-14.
Yürük Kayapınar P, Kayapınar Ö, Ergan S. 2019. Tüketicilerin Yeşil Ürün Satın Alma Davranışlarının Kuşaklar Bakımından İncelenmesi. Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18): 2055-2070.
Yüzbaşıoğlu R, Kaplan E. 2019. Bireylerin Satın Alma Davranışında Çevre Bilincinin Belirlenmesi (Tokat Merkez İlçe Örneği). Kent Akademisi, 12(2): 214-224.