Psikolojik Dogum Sırası Bireylerin Stresle Basa Çıkma Stratejilerinin Yordayıcısı mıdır?

Bu çalısmanın amacı psikolojik dogum sırası ile stresle basa çıkma stratejileri arasındaki iliskinin incelenmesidir. Çalısmaya Ondokuz Mayıs Üniversitesinde ögrenim gören 436 ögrenci katılmıstır. Arastırma verileri White-Campbell Psikolojik Dogum Sırası Envanteri (PDSE) ve Stresle Basaçıkma Tarzları Ölçegi kullanılarak elde edilmistir. Verilerin analizinde çoklu dogrusal regresyon analizi ve Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı kullanılmıstır. Analiz sonuçları, Büyük Çocuk Psikolojik Dogum Sırasının, Kendine Güvenli yaklasım (KGY), yimser Yaklasım (Y), Sosyal Destek Arama (SDA), Çaresiz Yaklasım (ÇY) ve Boyun Egici Yaklasım (BEY) ile anlamlı bir iliskisi oldugunu göstermektedir. Ortanca Çocuk Psikolojik Dogum Sırası ise KGY, Y, SDA, ÇY ve BEY ile anlamlı iliski göstermektedir. Küçük Çocuk Psikolojik Dogum Sırası ile KGY, Y ve BEY arasında anlamlı bir iliski görülmektedir. Tek Çocuk Psikolojik Dogum Sırası’nın ise KGY, Y, ÇY ve BEY ile anlamlı bir iliskisi bulunmaktadır. Ayrıca çoklu dogrusal regresyon analizi sonuçları, büyük çocuk, ortanca çocuk ve küçük çocuk psikolojik dogum sırasının, stresle basa çıkma stratejilerini yordadıgını göstermistir.

Anahtar Kelimeler:

ANAHTAR SÖZCÜKLER: Doğum sırası, psikolojik doğum sırası, stresle başa çıkma stratejileri

Do Psychological Birth Orders Predict Individuals’ Stress Coping Strategies?

The aim of this study was to examine the relationships between psychological birth order positions and coping styles with stress. A total of 436 university students from Ondokuz Mayıs University were participated in the study. The White-Campbell Psychological Birth Order Inventory (PBOI) and Coping Styles with Stress Scale were used to collect data. Multiple linear regression analysis and Pearson Moment Correlations were used to analyze the data. The results of this analysis show that the PBOI First Scale was significantly correlated with (Self-Confidence Approach) SCA, (Optimistic Approach) OA, (Helplessness Approach) HA, (Submissiveness Approach) SA, and (Social Support Approach) SSA. The PBOI Middle Scale was correlated with the SCA, OA, SSA HA, and SA. The PBOI Young Scale scores were significantly correlated with SCA, OA, and SA. The PBOI Only Scale was significantly correlated with SCA, OA, HA, and SA. Furthermore, the results of multiple linear regression analyses indicated that psychologically first, middle and young positions predict stress coping.

Keywords:

-,

PDF

___

Akbağ, M. (2000). Stresle başaçıkma tarzlarının üniversite öğrencilerinde olumsuz otomatik düşünceler, transaksiyonel analiz, ego durumları ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstan- bul.
Akgün, S. (2004). The effects of situation and learned resourcefulness on coping responses. Social Behavior and Personality: An International Journal, 32(5), 441–448.
Aydın, A. S. (2003). Ergenlerde stresle başaçıkma tarzları ile cinsiyet ve cinsiyet rolleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniver- sitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Aysan, F. (1988). Lise öğrencilerinin stres yaşantı- larında kullandıkları başaçıkma stratejilerinin bazı de- ğişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Dok- tora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Burns, L. R. ve D’Zurilla, T. J. (1999). Individual differences in perceived information-processing styles in stress and coping situation: Development and validation of the perceived modes of processing inventory. Cognitive Therapy and Research, 23(4), 345–371.
Campbell, L., White, J. ve Stewart, A. (1991). The relationship of psychological birth order to actual birth order. Individual Psychology, 47, 380-391.
Compas, B. E., Forsythe, C. J. ve Wagner, B. M. (1988). Consistency and variability in causal attributions and coping with stress. Cognitive Therapy and Research, 12(3), 305–320.
Çiftçi, M. P. (2002). Bir grup lise öğrencisinin stresle başaçıkma yolları ile strese karşı dayanıklılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yük- sek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bi- limler Enstitüsü, İzmir.
Epli-Koç, H. (2006). Üniversite öğrencilerinin utangaçlık düzeylerine göre stresle başa çıkma strateji- lerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
Ercan, Ö. (2002). İlköğretim okulu öğrencilerinin aile özellikleri, öğrenilmiş çaresizlik düzeyleri ve stres- le başaçıkma yolları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensti- tüsü, İzmir.
Fleishman, J. A. (1984). Personality characteristics and coping patterns. Journal of Health and Social Behavior, 25, 22-244.
Fleming, R., Baum, A. ve Singer, J. E. (1984). Toward an integrative approach to the study of stres. Journal of Personality and Social Psychology, 46(4), 1984, 939–949.
Folkman, S. ve Lazarus, R. S. (1980). An analysis of coping in a middle aged community sample . Journal of Health and Social Behavior, 21, 219-239.
Gfroerer, K. P., Gfroerer, C. A., Curlette, W. L., White, J. ve Kern, R. M. (2003). Psychological birth order and the BASIS-A inventory. Journal of Individual Psychology, 59(1), 31-41.
Greenberg, S. F. (1984). Stress and the teaching profession. London: Paul H. Brookes Publishing Co.
Hahn, S. E. (2000). The effects of locus of control on daily exprosure, coping and reactivity to work interpersonal sressors: A diary study. Personality and Individual Differences, 29(4), 729–748.
Holahan, C. J. ve Moos, R. (1987). Personal and contextual determinants of coping strategies. Journal of Personality and Social Psychology, 52, 946-955.
Kalkan, M. (2005). White-Campbell psikolojik doğum sırası envanterinin geçerlik ve güvenirliği. Psi- kiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji, 13(3), 169-174.
Köknel, Ö. (1998). Zorlanan insan. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Lawson, D. M., ve Brossart, D. F. (2004). The association between current intergenerational family relationships and sibling structure. Journal of Counseling and Development, 82, 472-482.
Lazarus, R. S. ve Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer Publishing Company, Inc.
Lester, D., Eleftheriou, L. ve Peterson, C. A. (1992). Birth order and psychological health: a sex differences. Personality and Individual Differences, 13(3), 379-380.
Lohman, J. F., Lohman, T. G. ve Christensen, O. (1985). Psychological position and perceived sibling differences. Individual Psychology, 41(3), 313-327.
Manaster, G.J. (1977). Birth order: an overview, Journal of Individual Psychology, 33(1), 3-8.
Matthias, J. ve Ralf, S. (1989). Anxiety and self- concept as antecedents of stress and coping: a longitudinal study with German and Turkish adolescents. Personality and Individual Differences, 10(7), 785–792.
Melillo, D. (1983). Birth order, perceived birth order, and family position of academic women. Journal of Individual Psychology, 39, 57-62.
Odacı, H. ve Kalkan, M. (2004). Çeşitli stresle başaçıkma teknikleri öğretiminin üniversite öğrencileri- nin stresle başaçıkma düzeyleri üzerindeki etkisi, Psiki- yatri Psikoloji Psikofarmakoloji, 12(2), 125–131.
Özer, İ. (2001). Ergenlerin stres yaşantılarında kul- landıkları başaçıkma stratejilerinin benilk imajı ile ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Parkes, K. R. (1986). Coping in stressful episodes: The role of individual differences, environmental factors, and situational characteristics. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1277–1292.
Peter, H. M., Alexander, W. J., ve Bruce, H. (1995). Police stress and well-being: integrating personality, coping and daily work experiences. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 68(2), 133–156.
Shulman, B. H. ve Mosak, H. H. (1977). Birth order and ordinal position: two adlerian views. Journal of Individual Psychology, 33, 114-121.
Stewart, A. E ve Campbell, L. F. (1998). Validity and reliability of the White-Campbell psychological birth order inventory. Journal of Individual Psychology, 54(1), 42-60.
Stewart, A. E., Stewart, E. A. ve Campbell, L. F. (2001). The relationship of psychological birth order to the family atmosphere and to personality. Journal of Individual Psychology, 57(4), 363-387.
Stewart, A. E. (2004). Can knowledge of client birth order bias clinical judgment? Journal of Counseling and Development, 82(2), 167-176.
Şahin, N. (1994). Stresle başaçıkma olumlu bir yaklaşım. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Şahin, N. H. ve Durak, A. (1995). Üniversite öğ- rencileri için bir stresle başaçıkma tarzı ölçeği. Türk Psikoloji Dergisi, 10 (34), 56-73.
Türküm, A. S. (2001). Stresle başa çıkma biçimi, iyimserlik, bilişsel çarpıtma düzeyleri ve psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlar arasındaki ilişkiler: üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 1-16.
Türküm, A. S. (2007). Differential effects between group counselling and group guidance in conducting a ‘coping with stres training program’ for Turkish university students. International Journal for the Advancement of Counselling, 29, 69-81.
White, J., Campbell, L., Stewart, A., Davies, M. ve Pilkington, L. (1997). The relationship of psychological birth order to career interests. Individual Psychology, 53, 89-104.