Binnur YEŞİLYAPRAK, İşık DURSUN BALANUYE

Okul Zorbalığına İlişkin Öğretmen Tutumları Ölçeği

Bu çalışmanın amacı; öğretmenlerin, öğrenciler arasındaki zorbalığa ilişkin tutumlarını saptamak üzere “Okul zorbalığına İlişkin Öğretmen Tutumları Ölçeği”ni geliştirmektir. Zorbalığa İlişkin Öğretmen Tutumları Ölçeği, 25 maddelik, Likert tipi beşli dereceleme ölçeği şeklindedir. Ölçek özellikle lise öğrencileri arasında görülen okul zorbalığına ilişkin öğretmenlerin tutumlarını ölçmek amacıyla geliştirilmiştir. Ölçekteki maddeler tutumun bilişsel, duyuşsal ve davranışsal bileşenlerine dayalı olarak oluşturulmuştur. Olumlu ve olumsuz maddelerin sayıları bu üç bileşen açısından dengelenmeye çalışılmıştır. Ölçekten alınabilecek puanlar 25 ile 125 arasında değişmektedir. Yüksek puanlar öğretmenlerin zorbalığa ilişkin istendik tutumlara sahip oldukları şeklinde yorumlanmaktadır. Ölçeğin geliştirilmesi sürecinde, madde yazımı aşamasında açık uçlu sorularla 30 öğretmenin görüşüne başvurulmuş, ilgili literatür ve ölçekler incelenmiştir. Bu yolla hazırlanan 52 maddelik form, ikinci aşamada 20 uzmanın değerlendirilmesine sunulmuş, bu değerlendirme sonucu madde sayısı 42’ye indirilmiştir. Oluşturulan deneme formu, ilgili evrenden alınan 211 kişilik bir örneklem grubuna uygulanmış ve toplanan veriler üzerinde faktör analizi yapılmıştır. Faktör analizinde beklenen değerlerin altında olan maddeler çıkarılarak 25 maddelik ve dört faktörlü geçerli bir yapıya sahip bir ölçek elde edilmiştir, Ölçeğin tümüne ilşkin Cronbach-Alfa güvenirlilik katsayısı .78 olarak hesaplanmış ve ölçeğin konu ile ilgili araştırmalarda kullanılabilecek kullanışlı bir yapı ve özelliğe sahip olduğu kanısına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

zorbalık, okul zorbalığına ilişkin öğretmen tutumları ölçeği

A Scale for Teacher Attitudes toward School Bullying

The purpose of this study is to develop “Scale for Teacher Attitudes Toward School Bullying” (STATSB) to evaluate teachers’ attitudes for school bullying among high school students. The STATSB consists of 25 items in a five-point Likert scale. The scale items were developed based on the cognitive, affective and behavioral components of attitude toward bullying. The number of negative and positive items of the scale were constructed according to these three components. The total score ranges from 25 to 125. The higher scores indicate the desired teacher attitudes about school bullying. During the developmentation process, various steps was followed. In this respect, 30 teachers’ feedback were gathered by open-ended questions, besides examining related literature on the scales and inventories. Then, in the second step, 52-item form of the scale was evaluated by the 20 experts in the field of counseling and 42-item trial form was administered to a sample of 211 participants selected from various high schools. Results of the analyses yielded four- factor structure for the scale. Cronbach alpha relibility coefficient obtained from the total scale was found to be 0.78. Therefore, the psychometric properties of the scale were found satisfactory and can be used to mesure for teachers’ attitudes toward school bullying.

Keywords:

-,

PDF

___

Akpınar, B. ve Dilci, T. (2007). Eğitim programları bağlamında okulda şiddet olgusuna yönelik öğretmen görüşleri. Eğitim Araştırmaları, (29), 1-11.
Atlas, R. S. ve Pepler, D. J. (1998). Observations of bullying in the classroom. Journal of Educational Research, 92, 86-98.
Baker, Ö.E. (2009). Peer victimization, rumination, and problem solving as risk contributors to adolescents’ depressive symptoms. The Journal of Psychology, 143, 78-90.
Balanuye, I. D. (2007). Okul zorbalığına ilişkin öğretmen tutumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Bayraktar, F. (2009). Ergenlerin zorba ve kurban davranışlarında birey, aile, akran ve okula dair özelliklerinin rolü: Bütüncül bir model önerisi. Yayınlanmamış doktora tezi. H.Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Beran, T. (2005). A new perspective on managing school bullying: Pre-service teachers’attitudes. Journal of Social Sciences, Special Issue, (8)43-49.
Boulton, M. J. (1997). Teachers’ views on bullying definitaions, attitudes and ability to cope. British Journal of Educational Psychology, 67, 223-233.
Budak, S. (2000). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Büyüköztürk, Ş. (2004). Veri analizi el kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Çınkır, Ş. ve Karaman-Kepenekçi, Y. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(5), 236-253.
Çınkır, Ş. ve Karaman-Kepenekçi, Y. (2006). Bullying among Turkish high school students. Child Abuse & Neglect: The International Journal, 30(2), 193-204.
Dake, J. A., Price, J. H. ve Telljohann, S. K. (2003). Teacher perceptions and practices regarding school bullying prevention. Journal of School Health, 73(9), 347-355.
Dake, J. A., Price, J. H., Telljohann, S. ve Funk, J. B. (2003). The nature and extent of bullying at school. Journal of School Health, 73(9), 173-181.
Furniss, C. (2000). Bullying in schools: It’s not a crime- is it? Education and Law, 12(1), 9-29.
Glover, D., Gough, G., Johnson, M. ve Cartwright, N. (2000). Bullying in 25 Secondary schools: Incidence, impact and intervention. Educational Research, 42(2), 141-157.
Harris, S., ve Petrie, F. G. (2003). Bullying. The bullies, the victims, the by standers. U.S.A.: Scarescrow Education.
Hazler, R. J., Miller, D. L., Carney, J. V. ve Green, S. (2001). Adult recognition of school bullying situations. Educational Research, 43, 133-146.
Heinemann, P. P. (1973). Mobbing. Gruppevold blant barn og voksne. Oslo: Gyldendal.
Houndoumadi, A. ve Pateraki, L. (2001). Bullying and bullies in Greek elementary schools pupils’ attitudes and teachers’/parents’ awareness. Educational Review, 53(1), 19-27.
Kagan, J. ve R.B. Zajonc (2004). (Eds.) Emotions, cognition, and behavior. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
Kartal, H. (2009). Öğretmen adaylarının uygulama okullarındaki zorbalıkla ilgili değerlendirmeleri. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (1), 141-172.
Kartal, H. ve Bilgin, A. (2008). Öğrenci, veli ve öğretmen gözüyle ilköğretim okullarında yaşanan zorbalık. Elementary Education Online, 7(2), 485-495.
Kıralp, Y. ve Bekiroğulları, Z. (2009). Orta Eğitim Alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans Programı öğretmen adaylarının okul zorbalığına ilişkin tutumlarının belirlenmesi. XVIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Ege Üniversitesi, 1-3 Ekim, İzmir.
Koç, Z. (2006). Lise Öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin yordanması. Yayınlanmamış Doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Limber, S. P. (2002). Bullying among children and youth. Proceedings of the educational forum on adolescent health: Youth bullying. Chicago: American Medical Association.
Menesini, E., Smith, P., Genta, M., Giannetti, E., Fonzi, A. ve Costabile, A. (1997). Cross-national comparison of children’s attitude toward bully/victim problems in school. Aggressive Behaviour, 23, 245-257.
Nansel, T. R., Overpeck, M., Pilla, R. S., Ruan, W. J., Simon- Morton, B. ve Scheidt, P. (2001). Bullying behaviors among U.S. youth: Prevelence and association with psychosocial adjustment. Journal of the American Medical Association, 285(16), 2094-2100.
Olweus, D. (1993). Bullying at school. What we know and what we can do. UK: Blackwell Puplishing.
Olweus, D. (2003). A profile of bullying at school. Educational Leadership, 60(6), 12-18.
Orpinas, P. ve Horne, A. M. (2006). Bullying Prevention (First Edition). Washington: American Psychological Association.
Orpinas, P., Horne, A. M. ve Staniszewski, D. (2003). School bullying changing the problem by changing the school. School Psychology Review, 32(3), 431-445.
Öğülmüş, S. (1995). Liselerde şiddet ve saldırganlık olaylarının psikolojik temelleri. Ortaöğretimde yeniden yapılandırma: 6.Milli Eğitim Sempozyumu. Ankara: Türk Yurdu Yayınları.
Pişkin, M. (2005). Bullying among high school students in Ankara, Turkey. 27th International School Psychology Associations, 13-17 July, Athens.
Pişkin, M. ve Ayaş, T. (2005). Lise Öğrencileri Arasında Yaşanan Akran Zorbalığı Olgusunun Okul Türü Bakımından Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi. Marmara Üniversitesi,21-23 Eylül, İstanbul. VIII. Ulusal
Pişkin, M. (2006) Zorbalığa ilişkin yanlış algı, inanç ve düşünceler. Öğretmen Dünyası, Mayıs,13-14.
Pişkin, M., Öğülmüş, S., Bökeoğlu, Ö.Ç., Atik, G., Çınkır, Ş ve Babadoğan,C. (2009). Öğretmen Şiddetini belirleme ölçeğinin geliştirilmesi.X.Ulusal PDR Kongresi bildiri özetleri. Adana, Çukurova Üniversitesi.Ankara: PegemA,126.
Pişkin,M. (2010). Ankara’daki ilköğretim öğrencileri arasında akran zorbalığının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(156), 175-189.
Rigby, K. (1997). Attitudes and belief about bullying among Australian school children. Irish Journal of Psychology, 18(2), 202-220.
Rigby, K. (1999). What harm does bullying do? Paper presented at the children and crime: Victims and offenders conference. Brisbane: Australian Institute of Criminology.
Ross, D. M. (1996). Childhood bullying and teasing: What school personnel, other professionals and parents can do. Alexandria, VA: American Counseling Association.
Scarpaci, R. T. (2006). Bullying: Effective strategies for its prevention. Kappa Delta Pi Record, 42(4), 170-174.
Seals, D., ve Young, J. (2003). Bullying and victimization: Prevalence and relationship to gender, grade level, ethnicity, self esteem and depression. Adolescence, 38(152) , 735-748.
Smith, P. K. ve Sharp, S. (1994). School bullying: Insights and perspectives. New York: Routledge.
Smith, P. K., Ananiadou, K., ve Cowie, H. (2003). Interventions to reduce school bullying. Canadian Journal of Psychiatry, 48(9), 591-599.
Sullivan, K., Cleary, M., ve Sullivan, G. (2004). Bullying in secondary schools what it looks like and how to manage it (First Edition). London: Paul Chapman Puplishing.
Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlilik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Tekin, M. (2006). Sınıf öğretmenlerinin ilköğretim okullarında öğrenim gören öğrencilerin zorbalığa maruz kalmaları ile ilgili tutum ve görüşleri. I. Şiddet ve Okul: Okul Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler Sempozyumu. 13-15 Eylül, Adana.
Yaman, E., Eroğlu, Y., Bayraktar, B. ve Çolak, T. S. (2010). Öğrencilerin güdülenme düzeyinde etkili bir faktör: Okul zorbalığı. Akademik Bakış Dergisi, 20, 11-17.
Yıldırım, S. (2001). The relationship of bullying, family environment and popularity. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yoon, J. S. (2004). Predicting teacher interventions in bullying situations. Education and Treatment of Children, 27(1), 37-45.
Yoon, J. S. ve Kerber, K. (2003). Bullying: Elementary teachers’ attitudes and intervention strategies. Research in Education, 69, 27-35.