İBRAHİM YİĞİT, HATİCE GÜLSEN ERDEN

2517

Çocukluk Çağı İstismar Yaşantıları ile Genel Psikolojik Sağlık Arasındaki İlişkide Erken Dönem Uyum Bozucu Şemaların Aracı Rolü

Çocukluk çağı istismar yaşantıları, bireylerin kendi, diğerleri ve dünya hakkında olumsuz bilişsel tarzlar yaşemalar geliştirmelerine neden olabilmektedir. Yaşamın erken dönemlerinde geliştirilen ya da içselleştirilen bumalar, yetişkinlik döneminde çeşitli psikolojik sorunların ortaya çıkmasına zemin hazırlamakta ve psikolojik sağlığı olumsuz yönde etkilemektedir. Bu çalışmanın amacı, çocukluk çağı istismar yaşantıları ile genel psikolojik sağlık arasındaki ilişkide erken dönem uyum bozucu şemaların aracı rolünü incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, 19-yaş arası 430 üniversite öğrencisine, Çocukluk Çağı Ruhsal Travma Ölçeği, Young Şema Ölçeği, Kısa Semptom En- vanteri ve bazı demografik bilgileri elde etmek amacıyla Demografik Bilgi Formu uygulanmıştır. Analiz sonuçları, çocukluk çağı istismar yaşantılarının her birinin genel psikolojik sağlıkla ilişkili olduğunu ve bu ilişkiye kopukluk ve zedelenmiş otonomi şema alanlarının tam aracılık ettiğini göstermiştir. İstismar yaşantılarının, türünün ne olduğu fark etmeksizin, kopukluk ve zedelenmiş otonomi şema alanlarında yer alan şemaların gelişmesine neden olabileceği ve bu şema alanlarının yetişkinlik dönemindeki psikolojik sorunlar için önemli bir bilişsel risk faktörü olabileceği görülmüştür.

Summary The Mediating Role of Early Maladaptive Schemas in the Relationship between Childhood Abuse Experiences and Psychological Wellbeing

Experiences of childhood abuse can lead individuals to develop negative cognitive styles or schemas about their self, the others and the world. These schemas, which are developed or internalized in early stages of life, underlie various psychological problems and negatively affect psychological wellbeing in adulthood. The aim of the present study is to examine the mediating role of early maladaptive schemas in the relationship between childhood abuse experi- ences and psychological wellbeing. For this purpose, Child Trauma Questionnaire, Young Schema Questionnaire, Brief Symptom Inventory and a questionnaire to collect data on their demographic characteristics were administered to 430 university students whose ages are 19-26. The results of the analyses showed that each of childhood abuse experiences were significantly related to psychological wellbeing and schema domains of disconnection/rejection and impaired autonomy fully mediated this relationship. Childhood abuse experiences, regardless of the typethese experiences, may lead to being developed early maladaptive schemas in schema domains of disconnection and impaired autonomy and these schema domains may be significant cognitive risk factor for psychological problems in adulthood.
PDF

___

  • Ball, S. A. ve Cecero, J. J. (2001). Addicted patients with per- sonality disorders: Traits, schemas, and presenting prob- lems. Journal of Personality Disorders, 15(1), 72-83.
  • Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator–media- tor variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Jour- nal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173.
  • Batıgün, A. D., Şahin, N. H. ve Uğurtaş, S. (2002). Kısa semp- tom envanteri: Ergenler için kullanımı. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(2), 21-32.
  • Beck, A. T. (1976). Cognitive therapy and the emotional disor- ders. NewYork: International Universities Press.
  • Beck, A. T., Brown, G., Steer, R. A., Eidelson, J. I. ve Riskind, J. H. (1987). Differentiating anxiety and depression: A test of the cognitive content-specificity hypothesis. Journal of Abnormal Psychology, 96(3), 179.
  • Beck, A. T., Rush, A. J., Shaw, Β. F. ve Emery, G. (1979). Cog- nitive therapy of depression. NewYork: Guilford Press.
  • Beitchman, J. H., Zucker, K. J., Hood, J. E., daCosta, G. A., Ak- man, D. ve Cassavia, E. (1992). A review of the long-term effects of child sexual abuse. Child Abuse and Neglect, 16, 101-118.
  • Bernstein, D. P., Fink, L., Handelsman, L., Foote, J., Lovejoy, M., Wenzel, K., Sapareto, E. ve Ruggiero, J. (1994). Ini- tial reliability and validity of a new retrospective measure of child abuse and neglect. American Journal of Psychia- try, 151(8), 1132-1136.
  • Bosmans, G., Braet, C. ve Van Vlierberghe, L. (2010). Attach- ment and symptoms of psychopathology: early maladap- tive schemas as a cognitive link? Clinical Psychology & Psychotherapy, 17(5), 374-385.
  • Bowlby, J. (1982). Attachment and loss: Vol. 1. Attachment (2. baskı). New York: Basic Books.
  • Brewin, C. R., Andrews, B. ve Gotlib, I. H. (1993). Psychopa- thology and early experience: A reappraisal of retrospec- tive reports. Psychological Bulletin,113, 82-98.
  • Briere, J. ve Runtz, M. (1990). Differential adult symptomatol- ogy associated with three types of child abuse histories. Child Abuse and Neglect, 14, 357-364.
  • Brown, D., Scheflin, A. W. ve Whitfield, C. L. (1999). Recov- ered memories: The current weight of the evidence in science and in the courts. The Journal of Psychiatry & Law, 27, 5.
  • Calvete, E., Estévez, A., López de Arroyabe, E. ve Ruiz, P. (2005). The Schema Questionnaire-short form: structure and relationship with automatic thoughts and symptoms of affective disorders. European Journal of Psychologi- cal Assessment, 21(2), 90-99.
  • Camara, M. ve Calvete, E. (2012). Early maladaptive schemas as moderators of the impact of stressful events on anxiety and depression in university students. Journal of Psycho- pathology and Behavioral Assessment, 34, 58-68.
  • Cecero, J. J., Nelson, J. D. ve Gillie, J. M. (2004). Tools and te- nets of schema therapy: Toward the construct validity of the early maladaptive schema questionnaire-research ver- sion (EMSQ-R). Clinical Psychology & Psychotherapy, 11, 344-357.
  • Chapman, D. P., Whitfield, C. L., Felitti, V. J., Dube, S. R., Edwards, V. J. ve Anda, R. F. (2004). Adverse childhood experiences and the risk of depressive disorders in adult- hood. Journal of Affective Disorders, 82, 217-225.
  • Chu, A. ve Dill, D. L. (1990). Dissociative symptoms in rela- tion to childhood physical and sexual abuse. American Journal of Psychiatry, 149, 887-893.
  • Chu, J., Frey, L., Ganzel, Β. ve Matthews, J. (1999). Memories of childhood abuse: Dissociation, amnesia, and corrobo- ration. American Journal of Psychiatry, 156, 749-755.
  • Crouch, J. L. ve Milner, J. S. (1993). Effects of neglect on chil- dren. Criminal Justice and Behavior, 20, 49-65.
  • Cukor, D. ve McGinn, L. K. (2006). History of child abuse and subsequent adult depression: The role of cognitive sche- mas. Journal of Child Sexual Abuse, 15(3), 19-34.
  • Çakır, Z. (2007). Anti-sosyal kişilik bozukluğunda erken dönem uyumsuz şemalar, algılanan ebeveynlik stilleri ve şema sürdürücü başa çıkma davranışları arasındaki ilişkiler: Şema Terapi Modeli çerçevesinde bir inceleme. Yayın- lanmamış uzmanlık tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Çelikel, H. ve Beşiroğlu, L. (2008). Klinik olmayan örneklemde çocukluk çağı travmatik yaşantıları, dissosiyasyon ve obsesif-kompulsif belirtiler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9, 75-83.
  • Derogatis, L. R. (1993). BSI, Brief Symptom Inventory: Admin- istration, scoring and procedures manual. USA: Clinical Pschometric Research Inc.,
  • Gibb, Β. E. (2002). Childhood maltreatment and negative cog- nitive styles: A quantitative and qualitative review. Clini- cal Psychology Review, 22, 223-246.
  • Glaser, D. (2002). Emotional abuse and neglect (psychological maltreatment): A conceptual framework. Child Abuse & Neglect, 26(6), 697-714.
  • Glaser, Β. A., Campbell, L. F., Calhoun, G. Β., Bates, J. M. ve Petrocelli, J. V. (2002). The early maladaptive schemas questionnaire-short form: A construct validity study. Measurement and Evaluation in Counselling and Devel- opment, 35, 2-13.
  • Gold, E. R. (1986). Long-term effects of sexual victimization in childhood: An attributional approach. Journal of Consult- ing and Clinical Psychology, 54(4), 471.
  • Gök, A. C. (2012). Associated factors of psychological well- being: Early maladaptive schemas, schema coping pro- cesses, and parenting styles. Yayınlanmamuş doktora tezi, ODTÜ, Ankara.
  • Green, A. H. (1993). Child sexual abuse: Immediate and long- term effects and intervention. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 32(5), 890.
  • Gross, A. Β. ve Keller, H. R. (1992). Long-term consequences of childhood physical and psychological maltreatment. Aggressive Behavior, 18(3), 171-185.
  • Hankin, Β. (2005). Childhood maltreatment and psychopatholo- gy: Prospective tests of attachment, cognitive vulnerabil- ity, and stress as mediating processes. Cognitive Therapy and Research, 29, 645-671.
  • Harris, A. E. ve Curtin, L. (2002). Parental perceptions, early maladaptive schemas, and depressive symptoms in young adults. Cognitive Therapy and Research, 26(3), 405-416.
  • Helfer, E. R. (1991). Child abuse and neglect: Assessment, treat- ment and prevention. Child Abuse & Neglect, 15, 5-15.
  • Herman J. L., Perry J. C. ve Van der Kolk, Β. A. (1989). Child- hood trauma in borderline personality disorder. American Journal of Psychiatry, 146, 490-495.
  • Hildyard, K. L. ve Wolfe, D. A. (2002). Child neglect: Devel- opmental issues and outcomes. Child Abuse & Neglect, 26, 679-695.
  • Hornor, G. (2010). Child sexual abuse: Consequences and im- plications. Journal of Pediatric Health Care, 24(6), 358- 364.
  • Jovev, M. ve Jackson, H. J. (2004). Early maladaptive schemas in personality disordered individuals. Journal of Person- ality Disorders, 18(5), 467-478.
  • Kapçı, E. G. ve Hamamcı, Z. (2010). Aile işlevi ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişki: Erken dönem uyum bozucu şemaların aracı rolü. Klinik Psikiyatri, 13, 127 136.
  • Kaplan S. J., Pelcovitz D., Salzinger S., Weiner M., Mandel, F. S., Lesser, M. L. ve Labruna, V. E. (1998). Adolescent physical abuse: risk for adolescent psychiatric disorders. American Journal of Psychiatry, 155, 954-959.
  • Kaplan, S. J., Pelcovitz, D. ve Labruna, V. (1999). Child and adolescent abuse and neglect research: A review of the past 10 years. Part I: Physical and emotional abuse and neglect. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 38(10), 1214-1222.
  • Kaya, F. (2010). Çocukluk döneminde yaşanan istismarın kişilerarası ilişki tarzları üzerindeki etkisi: Erken dö- nem uyum bozucu şemaların aracı rolü. Yayımlanmamış uzmanlık tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens- titüsü, Ankara.
  • Kendall-Tackett, K. (2002). The health effects of childhood abuse: Four pathways by which abuse can influence health. Child Abuse and Neglect, 6(7), 715-730.
  • Kendall-Tackett, K. A., Williams, L. M. ve Finkelhor, D. (1993). Impact of sexual abuse on children: A review and synthesis of recent empirical studies. Psychological Bul- letin, 113, 164-180.
  • Kinzl, J. F., Traweger, C. ve Biebl, W. (1995). Family back- ground and sexual abuse associated with somatization. Psychotherapy and Psychosomatics, 64(2), 82-87.
  • Kooiman, C. G., Vellinga, V. R., Spinhoven, P., Draijer, N., Tri- jsburg, R. W. ve Rooijmans, H. G. (2004). Childhood ad- versities as risk factors for alexithymia and other aspects of affect dysregulation in adulthood. Psychotheraphy and Psychosomatics, 73(2), 107-16.
  • Krug, E. G., Mercy, J. A., Dahlberg, L. L., ve Zwi, A. Β. (2002). The world report on violence and health. Geneva, World Health Organization, 57-81.
  • Livingston, R. (1987). Sexually and physically abused children. Journal of the American Academy of Child and Adoles- cent Psychiatry, 26(3), 413-415.
  • Lohr, N. E., Westen, D. ve Hill, E. M. (1990). Childhood sexual and physical abuse in adult patients with borderline per- sonality disorder. American Journal of Psychiatry, 147, 1008-1013.
  • Lumley, M. N. ve Harkness, K. L. (2007). Specificity in the relations among childhood adversity, early maladaptive schemas, and symptom profiles in adolescent depression. Cognitive Therapy and Research, 31, 639-657.
  • Mancini, C., Van Ameringen, M. ve MacMillan, H. (1995). Relationship of childhood sexual and physical abuse to anxiety disorders. The Journal of Nervous and Mental Disease, 183(5), 309-314.
  • McCarthy, M. C. ve Lumley, M. N. (2012). Sources of emo- tional maltreatment and the differential development of unconditional and conditional schemas. Cognitive Behav- iour Therapy, 41(4), 288-297.
  • McGinn, L. K., Cukor, D. ve Sanderson, W. C. (2005). The re- lationships between parenting style, cognitive style, and anxity and depression: Does increased early adversity in- fluence symptom severity through the mediating role of cognitive style? Cognitive Therapy and Research, 29(2), 219-242.
  • Mullen, P. E., Martin, J. L., Anderson, J. C., Romans, S. E. ve Herbison, G. P. (1996). The long-term impact of the physical, emotional, and sexual abuse of children: A com- munity study. Child Abuse & Neglect, 20(1), 7-21.
  • Narimani, M., Mahmmodi-Aghdam, M. ve Abolghasemi, A. (2012). The role of child abuse and neglect in predicting the early maladaptive schemas domain. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences, 14(10), 28-32.
  • Nordahl, H. M., Holthe, H. ve Haugum, J. A. (2005). Early mal- adaptive schemas in patients with or without personality disorders: Does schema modification predict symptom- atic relief? Clinical Psychology & Psychotherapy, 12(2), 142-149.
  • Oei, T. P. ve Baranoff, J. (2007). Young Schema Questionnaire: Review of psychometric and measurement issues. Aus- tralian Journal of Psychology, 59(2), 78-86.
  • Özbaş, A. A., Sayın, A. ve Coşar, Β. (2012). Üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerde sınav öncesi anksiyete düzeyi ile erken dönem uyumsuz şema ilişkilerinin incelenmesi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1, 81-89.
  • Petrocelli, J. V., Glaser, Β. A., Calhoun, G. Β. ve Campbell, L. F. (2001). Early maladaptive schemas of personality dis- order subtypes. Journal of Personality Disorders, 15(6), 546-559.
  • Pinto-Gouveia, J., Castilho, P., Galhardo, A. ve Cunha, M. (2006). Early maladaptive schemas and social phobia. Cognitive Therapy and Research, 30(5), 571-584.
  • Pizarro, R. A. ve Billick, S. Β. (1999). Current issues in child abuse. Current Opinion in Psychiatry, 12(6), 665-668.
  • Polat, O. (2007). Tüm boyutlarıyla çocuk istismarı 1, Tanımlar (1. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Preacher, K. J. ve Hayes, A. F. (2008). Asymptotic and resa- mpling strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40(3), 879-891.
  • Rich, D. J., Gingerich, K. J. ve Rosen, L. A. (1997). Childhood emotional abuse and associated psychopathology in col- lege students. Journal of College Student Psychotherapy, 11(3), 13-28.
  • Riskind, J. H. ve Alloy, L. Β. (2006). Cognitive vulnerability to psychological disorders: Overview of theory, design, and methods. Journal of Social and Clinical Psychology, 25(7), 705-725.
  • Roemmele, M. ve Messman-Moore, T. L. (2011). Child abuse, early maladaptive schemas, and risky sexual behavior in college women. Journal of Child Sexual Abuse, 20(3), 264-283.
  • Rogosch, F. A., Cicchetti, D., Shields, A. ve Toth, S. L. (1995). Parenting dysfunction in child maltreatment. M. H. Born- stein, (Ed.), Handbook of parenting (Vol. 4) Applied and practical parenting içinde (127-159). Hillsdale, NJ, Eng- land: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Rose, D. T., Abramson, L. Y., Hodulik, C. J., Halberstadt, L. ve Leff, G. (1994). Heterogeneity of cognitive style among depressed inpatients. Journal of Abnormal Psychology, 103(3), 419.
  • Safran, J. D. ve Segal, Z. V. (1990). Cognitive therapy: An in- terpersonal process perspective. New York: Basic Books.
  • Safren, S. A., Gershuny, Β. S., Marzol, P., Otto, M. W. ve Pol- lack, M. H. (2002). History of childhood abuse in panic disorder, social phobia, and generalized anxiety disorder. The Journal of Nervous and Mental Disease, 190(7), 453- 456.
  • Sarıtaş-Atalar, P. D. ve Gençöz, P. T. (2015). Anne ret algısı ile psikolojik sorunlar arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 26(1), 40-47.
  • Schmidt, N. Β., Joiner, T. E., Young, J. E. ve Telch, M. J. (1995). The schema questionnaire: Investigation of psychometric properties and the hierarchical structure of a measure of maladaptive schemas. Cognitive Therapy Research, 19, 295-321.
  • Shah, R. ve Waller, G. (2000). Parental style and vulnerability to depression: The role of core beliefs. Journal of Nervous and Mental Disease, 188, 19-25.
  • Sheffield, A., Waller, G., Emanuelli, F., Murray, J. ve Meyer, C.(2005). Links between parenting and core beliefs: Preliminary psychometric validation of the Young Parenting Inventory. Cognitive Therapy and Research, 29(6), 787- 802.
  • Soygüt, G., Karaosmanoğlu, A. ve Çakır, Z. (2009). Erken dö- nem uyumsuz şemaların değerlendirilmesi: Young Şema Ölçeği Kısa Form-3’ün psikometrik özelliklerine ilişkin bir inceleme. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(1), 75-84.
  • Spitzer, C., Barnow, S., Gau, K., Freyberger, H. J. ve Joergen Grabe, H. (2008). Childhood maltreatment in patients with somatization disorder. Australasian Psychiatry, 42(4), 335-341.
  • Şahin, N. H. ve Durak, A. (1994). Kısa semptom envanteri: Türk gençleri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 9(31), 44-56.
  • Şar, V., Öztürk, P. E. ve İkikardeş, E. (2012). Çocukluk çağı ruhsal travma ölçeğinin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirliği. Türkiye Klinikleri/Journal of Medical Sciences, 32(4), 1054-1063.
  • Topçu, S. (2009). Silinmeyen izler: Çocuk genç ve engellilerin istismar ve ihmali. Ankara: Phoenix Yayınevi.
  • Welburn, K., Coristine, M., Dagg, P., Pontefract, A. ve Jordan, S. (2002). The Schema Questionnaire-short form: Factor analysis and relationship between schemas and symptoms. Cognitive Therapy and Research, 26, 519-530.
  • Wright, M. O’D., Crawford, E. ve Castillo, D. D. (2009). Childhood emotional maltreatment and later psychological distress among college students: The mediating role of maladaptive schemas. Child Abuse & Neglect, 33, 59- 68.
  • Young, J. E. (1999). Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach. Florida: Professional Resource Press.
  • Young, J. E. ve Klosko, J. S. (1993). Hayatı yeniden keşfedin. (S. Kohen ve D. Güler, Çev.). İstanbul: Psikonet Yayınları.
  • Young, J. E., Klosko, J. S. ve Weishaar, M. (2003). Schema therapy: A practitioner’s guide. New York: Guilford Publications.
Türk Psikoloji Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-4433
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1978
  • Yayıncı: Türk Psikologlar Derneği
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Örgütsel Özdeşim ve Duygusal Bağlılığın Öncülleri Bağlamında Karşılaştırılması

EVRİM GÜLERYÜZ, Orhan AYDIN

Çocukluk Çağı İstismar Yaşantıları ile Genel Psikolojik Sağlık Arasındaki İlişkide Erken Dönem Uyum Bozucu Şemaların Aracı Rolü

İBRAHİM YİĞİT, HATİCE GÜLSEN ERDEN

Bir Grup Süreci Olarak Akran Zorbalığı: Katılımcı Rollerinin Cinsiyet ve Sosyal Statü Açısından İncelenmesi

AYSUN ERGÜL TOPÇU, ALi DÖNMEZ

Psikolojik Dayanıklılığın Açıklanmasında Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Rolü: Bir Kanonik İlişki Analizi

FATİH ÇETİN, HAKKI OKAN YELOĞLU, H. Nejat BASIM

Görgü Tanıklığında Olay Sonrası Yanlış Bilginin Etkisi Kategori Kuvvetine Göre Değişir mi?

İlyas GÖZ, Serra TEKİN, AYŞE AYÇİÇEĞİ DİNN

Üstbilişsel Süreçlerde Yaşa Bağlı Değişiklikler

Metehan IRAK, Dicle ÇAPAN, Can SOYLU