İstanbul lise gençlerinin sağlık durumları ve sağlıkla ilgili riskli davranışları hakkında bilgi sahibi olabilmek ve bu davranışların sınıflara ve cinsiyetlere göre dağılımını belirleyebilmek amacı ile öğrencilerin kendilerinin okuyup cevaplandırdıkları soruların değerlendirilmesine dayanan kesitsel tanımlayıcı bir araştırma planlandı Araştırmada kullanılan veri toplama aracı Dünya Sağlık Örgütü nün 1998 yılında yaptığı Okul çağındaki çocukların sağlıkla ilgili davranışları adlı araştırmanın soru formu idi Araştırmaya İstanbul ilinde 26 lise ve lise dengi meslek okulunda okuyan 4153 öğrenci dahil edildi Öğrencilerini 955 i 47 kız 2198 i 53 erkek; 1324 ü lise 1 sınıf 32 1511 i 36 lise 2 sınıf 1318 i 32 lise 3 sınıf öğrencisiydi Öğrencilerin yaş ortalaması 16 4 ± 1 10 yaş idi Araştırmamızın sonuçlarına göre öğrencilerin 44 ü n=1811 sigara içmeyi denemişti ve 1 4 ü n=597 her gün sigara içiyordu Yaşamı boyunca en az bir kez alkollü içki içmiş olan öğrenci oranı 61 n=2476 ayda en az bir kez alkollü içki içtiğini ifade eden öğrenci oranı ise 25 n=435 idi Öğrencilerin 7 si n=283 yaşamı boyunca en az bir kez madde kullanımı bildirdi Bin yüz elli yedi öğrenci 28 haftada bir defadan az egzersiz yaptığını 2326 sı 56 haftada bir saatten az süreyle egzersiz yaptığını belirtti Günde en az 4 saat televizyon izleme n=1090 26 ve haftada en az 4 6 saat bilgisayar oyunu oynama n=885 21 davranışları oldukça yaygın olarak saptandı Günde en az bir kez olmak üzere öğrencilerin 2662 si 64 meşrubat içtiğini 1163 ü 28 kek pasta yediğini 1430 u 34 patates kızartması cips yediğini 2505 i 60 şeker çikolata yediğini 1487 si 36 hamburger sosis salam yediğini 3137 si 75 ise çay kahve içtiğini belirtti Öğrencilerin 709 u 17 dişlerini günde 1 kere dahi fırçalamıyordu Perhiz yapmakta olduğunu belirten öğrenci sayısı 332 8 idi İki bin üç yüz otuz iki öğrenci 56 arabada emniyet kemerini her zaman takmadığını araba kullandığını belirten öğrencilerin 1395 1459 u 96 ehliyeti olmadığı halde araba kullandığını belirtti Öğrencilerin 30 u n=1255} okulda zorbalığa uğradığını 7 si n=309 silahla zorbalığa uğradığını 18 i n=768 diğer Öğrencilere zorbalık yaptığını 8 i n=345 silah taşıdığını 41 i n=1720 son 12 ay içinde en az bir kez kavga ettiğini 7’si n=274 en az bir kez yaralanmasına neden olacak şekilde kavga ettiğini belirtti Otuz yedisi kız öğrenciler olmak üzere toplam 731 18} öğrenci cinsel olarak aktif olduğunu cinsel olarak aktif olan erkek öğrencilerin 66 sı n=456 en az bir kez prezervatif kullanmadan cinsel ilişkiye girdiğini belirtti Araştırmamızın sonuçlan ilimiz lise gençlerinde sağlığı riske sokan veya sağlığı direkt olarak etkileyebilen davranış biçimlerinin yaygın olduğunu bu nedenle okullarda ve sağlık sistemi içinde ergenlere yönelik olarak hazırlanmış koruyucu ve müdahale edici programların geliştirilmesi gerektiğini düşündürmektedir Yine araştırmamızın sonuçları bu programların öncelikli olarak sigara ve alkol kullanımının sağlıksız beslenmenin trafik kazalarının ve şiddetin engellenmesine yönelik olması gerektiğini göstermektedir Anahtar kelimeler: Adolesan riskli davranışlar sağlık

A study was conducted to determine the health status and health behaviour among İstanbul high school students and to compare the prevalence and patterns of these behaviours by gender and grades This cross sectional study involved the completion of a modified version of Health Behaviour in School Age Children HBSC 1997 1988 questionnaire by 4153 grade 9 11 students from randomly selected 26 general or vocational high schools in Istanbul Forty seven percent n=1955 of the sample were female and 53 n=2198 of the sample were male Approximately equal numbers of subjects were recruited from grades 9 n=1324 32 10 n=1511 36 and 11 n=1318 32 The mean age of the sample was 16 4±1 10 years Forty four percent n=1811 of the students had tried cigarette smoking and 14 of the students reported that they smoked cigarette daily Sixty one percent n=2476 of the students had tried alcoholic drinks and 11 n=435 of the students reported that they have been taking alcohol once a month or more recently Seven percent n=283 of the students had tried illicit drug or and inhalant or and non prescribed antidepressant and sedative or and anabolic steroid Twenty eight percent n=1757 of the students reported that they did not exercise even once every week 56 n=2326 of the students reported that they exercised one hour a week Twenty six percent n=1090 of the students reported that they watched TV at least 4 hours a day and 21 n=885 of the students reported that they played computer games 4 6 hours or more a week The percentage of the respondents drinking soft drink was 64 n=2662 eating cakes pastries was 34 n=1430 eating fried potatoes chips was 34 n=1430 eating candy chocolate was 60 n=2505 and drinking tea coffee was 75 n=3137 ; each being experimented at least once a day Seventeen percent n=709 of the students reported that they did not brush their teeth less than once a day Eight percent n=332 of the students reported that they were on a diet Fifty six percent n=2332 of the students reported that they did not wear a seat belt regularly; 96 n=1396 1459 reported that they drove without a driving licence Thirty percent n=1255 of the students reported that they were bullied at school 7 n=309 of the students reported that they were bullied with a weapon 18 n=768 of the students reported that they bullied with others 8 n=345 of the students reported that they carried a weapon 41 n=1720 of the students reported that they were in a physical fight at least once during the past 12 months and 7 n=274 of the students reported that they were at least once during the past 12 months in a physical fight in which they were injured Eighteen percent n=731 of the students were sexually active female: n=37; 19 male: n=694; 33 : sixty six percent n=456 of these students had an unprotected sexual intercourse at least once during their lifetime nbsp; The results of this study shows that health risk behaviours are commonly seen in Istanbul high school students Thus prevention and intervention programs addressing the need of our youth should be developed both in the educational and in the health care setting Priority should be given to smoking drinking eating habits motor vehicle accidents and violence Key words: Adolescence risk behaviors health