Manevi Danışmanlık Açısından Fatiha Suresinin Psikolojik Analizi

Bu çalışma, Fatiha suresinin bireyler için olan manevi önemini irde-leyerek surenin manevi danışmanlık açısından anlam ve önemini tar-tışmayı amaçlamaktadır. Çalışma konu ile ilgili kaynaklardan yararla-nan teorik bir çalışmadır. Fatiha hem Kur’an’daki ilk sure olması hem de her rekât namazda okunmasından ötürü insan hayatında özel bir yere sahiptir ve surenin daha iyi anlaşılmasını gerekmektedir. Fatiha’nın baştaki ayetleri dikkat çekicidir çünkü içerikleri Allah ve in-san ilişkisini belirlemede rol oynar. Allah, ilk ayette kendini “alemle-rin Rabbi,” ikincisinde “Rahman ve Rahim” ve üçüncüsünde “ahiret gününün maliki” olarak tanıtarak inananların Allah tasavvurunu dü-zene koymakta ve insanlarla ilişkisini şekillendirmektedir. Sonrasında insanlara Allah’a ibadet etmeleri, ondan yardım istemeleri ve Allah’ın kendilerini nimet verdiklerinin yoluna iletmesi için dua etmeleri hatır-latılmıştır. Allah ve insan ilişkisi, insanların Allah’ın insan hayatı için anlam ve değerini anlamasına göre şekillenmektedir. Surenin içeriği ise insanoğlunun yaşam felsefesini şekillendirmede, yaşadıkları şeyle-ri değerlendirmesinde ve sıkıntılarını aşmasında ayrı bir öneme sa-hiptir. Her şeye gücü yeten, merhametli ve ahiretin yegâne sahibi bir Allah düşüncesi insanların Allah’ın onlara yardım edeceğini düşün-mesini, Allah’ın onları merhametiyle kuşattığı için güvende hissetme-lerini ve daha bilinçli bir hayat sürmelerini mümkün kılar. Bütün bu özellikler surenin dini ve manevi kaynaklardan yararlanarak insanlara yaşadıkları şeylere anlam vermeleri ve sorunlarıyla başa çıkmaları için rehberlik etmek adına yapılan manevi danışmanlık için anlam ve önemine işaret etmektedir. Bu noktada, Fatiha suresinin namazın her rekâtında okunduğu için insanlara manevi bir kaynak olma özel-liği taşıdığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Manevi danışmanlık ve rehberlik, Fatiha Suresi, Allah tasavvuru, Merhamet, Oto-kontrol

Psychological Analyses on Surah al-Fatiha in Terms of Spiritual Counselling

This study aims to discuss the meaning and significance of the Surah al-Fatiha for spiritual consulting by probing into its spiritual benefits for individuals. It is a theoretical study that benefits from related resources about the issue. In this context, the cognitive value of contemplation of God in the surah will be discussed; the relationship between God’s attributes Rahman and Rahim, and feeling of mercy will be evaluated; and the behavioral dimension of the desire to ask for help from Allah, to worship Him and to be on the right path towards Him will be examined. The leading ayahs of al-Fatiha are noteworthy since their content has some features that play a role in determining the relationship between God and humankind. God regulates believers’ vision of Himself and thus, shapes His relationship with people through introducing Himself as “Lord of the Worlds” in the first ayah, “the All-Merciful, and the Especially Merciful,” in the second, and “Sovereign of the Day of Recompense” in the third. Introduction of God like this in the opening surah of the Qur’an establishes a positive cognitive structure in individuals, resulting in positive contemplation of God and affecting human life positively. After that, human beings are reminded of worshipping God, asking Him for help, and praying unto Him to be guided to the straight path, the path of those whom He has bestowed favor. Praying to God is marked as a religious coping behavior, and in the related studies done before it was observed that it offers spiritual counseling for humans and has a positive role in their lives. Asking help only from God and performing prayers for Him mentioned in the surah are shown as religious behaviors that could set up models for people. Behaving like that will offer spiritual counseling to individuals and render them strong. At the same time asking God for directing people to the straight path could establish a life philosophy in behavioral terms. Such an approach to events and problems has an important aspect in spiritual counseling. The relationship between Allah and humankind is shaped based on people’s appreciation of the meaning and value of God for human life. As to the content of the surah, it has distinct significance in shaping human beings’ world view, evaluation of what they experience and coming through their problems. The Envisagement of Allah as omnipotent, all-merciful and the owner of afterlife makes it possible for human beings to believe that God will help them, to feel safe as He surrounds them with His compassion, and to lead a more conscious life. All of these aspects point out to the meaning and significance of the surah for spiritual consulting, which is done to guide people, to give meaning to what they experience, and have them cope with their problems by benefitting from religious and spiritual resources. In this respect, it could be said that al-Fatiha functions as a spiritual resource for people as it is recited in every rakat of prayers.

Keywords:

Spiritual counselling and care, al-Fatiha Surah, Representation of God, Compassion, Auto-control,

PDF

___

Abay, A. (2016). Fatiha Suresi ve şahsiyet inşası. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27, 91-134
Apaydın, H. (2010). Ruh sağlığı- din araştırmalarına bir bakış. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(2), 59-77
Baş, S. (2017). Manevi danışmanlıkta duanın bir destekleme metodu olarak kullanımı. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 52, 161-198.
Batar, Y. (2012). Empatik düşündürme yoluy-la merhamet eğitimi-Kur’an ve Hz. Peygamber’in uygulamaları ışığın-da. Diyanet İlmi Dergi, 48(1), 43-66.
Demir, R. (2017). Beyin temelli öğrenme yaklaşımına dayalı din öğretimi. Adana: Karahan.
Doğan, İ. (2018). Eğitim sosyolojisi. İstanbul: Nobel Yayınları.
Ekşi, H. & Keskinoğlu, Ş. M. (2020). Manevi yönelimli psikolojik danışma teknikleri. [içinde] Manevi Yönelimli Psikolojik Danışma. Ed. H. Ekşi. (ss. 220-264). İstanbul: Nobel Yay.
Ekşi, H., & Kaya, Ç. O. (2020). Maneviyat ve psikolojik danışma. [içinde] Manevi Yönelimli Psikolojik Danışma. Ed. H. Ekşi. (ss. 1-24). İstanbul: Nobel Yay.
Ekşi, H., Çelebi, D. Ç. & Yaman, N. (2020). Kurumlarda manevi danışma ve rehberlik. [içinde] Manevi Yönelimli Psikolojik Danışma. Ed. H. Ekşi. (ss. 265-298). İstanbul: Nobel Yay.
Gashi, F. (2016). Dua ve hayat memnuniyeti üzerine karşılaştırmalı bir araştırma (Kırklareli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ve Fen-Edebiyat Fakültesi öğrencileri örneği. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 25(2), 1-30.
Genç, F. M. (2018) Merhamet eğitiminin saldırganlık davranı-şını azaltmadaki rolü. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Der-gisi, (45), 61-82.
Günal, Y. (2016). Kıyametin ve ahiretin hayatımıza ve çevreye dönük yüzü. İslami Araştırmalar, 27(3), 141-426.
Hökelekli, H. (1998). Din psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
Hökelekli, H. (2007). Dini hayatın bütünlüğü açısından ahiret inancının psikolojik temelleri. İlahiyat Fakülteleri XII. Kelâm Anabilim Dalı Koordinasyon Toplantısı ve İslâm’da Ahiret İnancı Sempozyumu. https://www.kelam.org, E. T. : 18 Ağustos 2019.
İmam Mâturîdî (1995). Te’vilâtü’l-Kur’an’dan tercümeler (Çev. Be-kir Topaloğlu). Ankara: İmam Ebû Hanîfe ve İmâm Mâturîdî Araş-tırma Vakfı.
Koç, M. (2005). Dua ve ibadetin ergenlerin ruh sağlıklarına etkileri üzerine teorik bir yaklaşım. Diyanet ilmi Dergi, 41(4), 63-90.
Koç, M. (2012). Manevî-[psikolojik] danışmanlık ile ilgili Batı’da yapılan bilimsel çalışmaların tarihi literatürü (1902-2010) üzerine bir araştırma-I. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12 (2), 201-237.
Kula, M. N. (2006). İstenmedik ve beklenmedik olaylarla karşı-laşan bireylere yönelik moral ve manevî desteğin önemi, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 6(2), 73-94.
Kula, M. N. (2014). İmam Mâturîdî’ye göre Fatiha Suresi ışı-ğında insan-Allah ilişkisi. [içinde] Uluğ Bir Çınar, İmam Maturudi Ulus-lararası Sempozyum Tebliğler Kitabı, Ed. E. Kartal. (ss. 223-227). İstan-bul: Doğu Araştırmaları Merkezi
Kulu, U. A. (2019). Ortaokul öğrencilerinde umut, iyimserlik ve Al-lah tasavvuru ilişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Mehmedoğlu, A. U. (2011). Tanrıyı Tasavvur etmek. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
Özden, Y. (2019). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem.
Yapıcı, A. ( 2013). Ruh sağlığı ve Din. Adana: Karahan.
Yazır, H. (t.y.). Hak dini Kur'an dili - I. İstanbul: Azim.
Yıldoğan, Ç. (2012). 7-12 Yaş arası çocuklarda tanrı tasavvuru (Kırşehir/Çiçekdağı İlçesi örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.