Suriye bölgesinde iki inanç hareketi: Nizari İsmailileri ve Nusayrilik

İslam'ın bâtın ve zahir anlayışı çerçevesinde birleşen Şii fırkalarından Nusayrilik ve Nizâri İsmâilileri Fatımî iktidarından kurtularak Suriye bölgesinde benzer propagandalar yürütmüş, iktidar mücadelesi vermiş ve siyasî olaylarda taraf olmak zorunda kalmışlardır. Bu makalede, Nusayrîlerin ve Nizarî İsmâilîlerinin Suriye bölgesinde hâkimiyet kuran Selçuldu, Eyyubî, Moğol, Memlûldu ve Haçlılara karşı yürütmüş oldukları mücadeleler incelenirken, birbirileri üzerinde bıraktıkları itikadi etki üzerinde durulacaktır.

Two nowement in syrian region: Nizarid Ismaillians and Nusairi

Uniting under the Islamic concept of the hidden and the obvious, shiite sects of Nusayri and Nizarid Ismaillians were freed from the Fatimid Authority, spread propagandas in the Syrian region, carried out power struggle and had to take side in the political events. The present article takes a close look at Nusayri and Nizarid İsmailians' struggles against Seljuks, Eyyubis, Mongols, Mamluks and Crusadors and sheds light on the effects that they made on each other's beliefs.

___

ATEŞ,Ahmet,(l954)."Gazali'niri İsmâililerin Belini Kıran Delilleri, Ki tab Kavasım Al İsmâiliya" İlahiyat Fakültesi D ergisi, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 1 (11). _, (1952). "İsmâiliye", İ.A., İstanbul: MEB, V:341.

CHILDRESS, David Hatcher, (2003).Pirates and the Lost Templar Flett:The Secret Naval War Between the Knights, USA: Adventure Unlimites Press.

ÇAĞATAY, Neşet ve İbrahim Agâh ÇUBUKÇU (1965). İslam Mezhepleri Tarihi 1, Ankara: A.Ü İlahiyat Fakültesi Yayınları.

ÇUBUKÇU, İbrahim Agâh, (l964).Gazali ve Bâtınilik, Ankara, Resimli Posta Matbaası.

DAFTARY, Farhad, (2001). Muhalif İslam'ın 1400 Yılı İsmâilîler: Tarih ve Kuram, Çev. Ercüment ÖZKAYA, Ankara: RasÜantı Yayınları.

DAFTARY, Farhad,(1995)."Rashıd Al-din Sinân",The Enclopaedia of İslam, Leiden, VIII.

DALKIRAN, Sayın,(2003). "Târih-i Cevded'te İslam Mezhepleri: Dürzilik ve Nusayrilik", A.Ü.Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum: A.ÜYayınları.

EBU'L FEDAÎL, Muhammed Hammadi b.Malik, (1948). Bâtmîlerin ve Karmatilerin İç Yüzü, çev. Şemseddin Günaltay, Ankara: Diyanet Başkanlığı Yayınları.

GÜLÇİCEK, Ali Duran, (2005). "Nusayri Aleviler",Türk Kültürü Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, Ankara, 34. http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr

HALM, Henz,(200l). Shi*ism,Edinburg: Edinburg Universty Press.

HALM, Henz, (l989)."Bateniye",Encyclopedia İranıca, London and Newyork: Roudedge & ICegan Paul,III.

HAMILTON, Bernard, (2000). The Leper King and His Heirs: Baldwin IV and The Crusader ICimgdom of Jerusalem, New York: Cambridge University Press.

HODGSON, G.S. Marshall, (1955). The Order Of Assassins, London: Mounte & Go, Gravenhage.

İBN BATTÛTA,(2004).Tancalı İbn Battûta ve Seyahatnamesi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, II.

İBNÜ'L ADÎM.(1951-1968). Zübdetu 1-Haleb min Tarihi Haleb, yay. Sami ed-DEHHAN, Dımaşk, 1 (IH).

İBNÜ'L ADÎM,(1982). Bugyet-'t-taleb fi Tarihi Haleb (Seçmeler),Biblografılerle Selçuldular Tarihi, Çev. Ali SEVİM, Ankara: TTK.

İBNÜ'L ESÎR, (1987).El Kamil Fi't-Tarih Tercümesi (İslam Tarihi),Çev.AbdÜlkerim ÖZAYDIN, İstanbul: Bahar Yayınlan,10-11

JAMAL,Nadia Eboo,(2002).Surviving The Mongols, Nizâri Quhistani and The Continuity of İsmâilı Tradition in Persia, London: I.B. Taurıs Publishers, The instate of İsmâilî Studies.

KAYGUSUZ, Ismail,(2004). Nizâri İsmâilı Devleti Kurucusu Hasan Sabbah ve Alamut Öğretisi, Tarihi, Felsefesi, İstanbul: Su Yayınlan.

KAYGUSUZ, Ismail,(2009). "Nusayrilik ve Nusayrîler", http: / /i smailkaygusuz.com/

KOPRAMAN, Kazım Yaşar, (2005) Makaleler,Haz.E.Semih YALÇIN, Altan ÇETİN, Ankara: Berikan Yayınları.

LEWIS, Bernard, (1955).İsmâilî tes and Assasins, Chapter 4 ofK.M.Setton A History of The Crusades, Philadelphia.

LEWIS, Bernard,(1960)."İsmâilîler", İA., Istanbul:MEB,V-2:1120-1123.

LEWIS, Bernard,(l999).Haşşaşiler (Ortaçağ İslam Dünyasında Terörizm ve Siyaset) Çev.Ali AKTAN, İstanbul: Sebil Yayınevi

LOCHART, L., ve MGS Hodgson (2008 )7Uamût" A.Ü.Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Çev.Süleyman TÜLÜCÜ, Erzurum, 38:247-255.

MADDEN, Richard Robert, (l862).The Turkish Empire, London: Christianity and Civilization, T.Cautlay Newby.

MADELUNG W. (l978)."İsma'iliyya" The Encylopedia of İslam, Leiden: E.J. Brill,

MANTRAN, Robert, (1981) İslam'ın Yayılış Tarihi (VII-XI. Yüzyıllar ),çev.İsmet KAYAOĞLU, A.Ü İlahiyat Fakültesi, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.

MEHDİ, Mahgug, (1382). İsmâilîye, Tahran: Esatir.

MERÇİL, Erdoğan (2002)."Büyük Selçuldu İmparatorluğu Tarihi", Genel Türk Tarihi, Ankara; Yeni Türlciye Yayınları, 3.

MİRZA, Nasseh Ahmed, (1997). Syrian İsmâilîsm, London: Cuzon Press.

NANJİ Azim ve Farhad DAFTARY, (2007). "The Ismailis and Their Role in the History of Medieval Syria and the Near East "The Aga Khan Trust for Culture, London: The Institute of Ismaili Studies.

NİZÂM'ÜL MÛLK,(2003).Sİyasetname, Nurettin BAYBURTLUGİL, İstanbul: Dergâh Yayınları.

ÖZ, Mustafa, (1988). "İsmâilîye" DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınlan,13: 128-133.

ÖZATAĞ, Onur, (2008). Suyutî'nin "Tarihu'l Hulafa " Aldı Eserine Göre XI-XTV "Vüzyıllarda Selçuklular, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: A.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü.

ÖZAYDIN, Abdülkerim, (2002 ) ."Selçuklular Zamanında Suriye'deki Bâtınî Faaliyetleri", Türklük Araştirmaları Dergisi, İstanbul,12: 195-207

SAR1KAYA, Saffet, (2002)."Türklerin İslamlaşma Süreçlerinde Mezheplerin ve TarikaÜann Yeri", Türkler, İstanbul: Yeni Türlüye Yayınları,3.

SAR1KAYA, Saffet,(2006). "XIII-XTV.yy'da Güneydoğu Anadolu'da Görülen Gali Fırkaların Bektaşilikle İlişkisi Üzerine" Uluslararası GAP Bölgesinde Alevi-Bektaşi Yerleşmeleri ve Şanlıurfa Kültür Mozaiğinde Kısas, Şanlıurfa.

SAMANCIGİL, Kemal, (1945).Bektaşilik Tarihi, İstanbul: Tecelli Matbaası.

SEVİM, Ali, (1983).Suriye Selçukluları II, Ankara: DTCF.

SEVİM, Ali(1991) "Bugyet'ü't-Taleb Fi Tarihi Haleb'inde Selçuklular ile İlginç Bilgiler" Belgeler, Ankara: TTK, LIV (209-211).

SEVİM, Ali, (2000).Suriye ve Filistin Selçukluları Tarihi, Ankara: TTK.

SEVİM, Ali,(2000)."İbnü'l Adim'in Zübdetu 1-Haleb Min Tarilıi Haleb adlı Eserindeki Selçuklularla İlgili Bilgiler", Belgeler, Ankara: TTK, XXI(25).

SEVİM, Alive Erdoğan MERÇİL, (1995) Selçuklu Devletleri Tarilıi, Ankara: TTK.

ŞEŞEN, Ramazan( 1995) "Eyyubîler" DİA,İstanbul: Türkiye Diyanet Valcfı Yayınları, XII

TAVÎL, Muhammed Emin Gâlib, (2004). Nusayrîler: Arap Alevilerinin Tarilıi, Çev: İsmail ÖZDEMİR, İstanbul: Clıivi Yazıları.

TÜRK, Hüseyin, (2005).Anadolu nun Gizli İnancı Nusayrilik: İnanç Sistemleri ve Kültürel Özellikleri, İstanbul: Kaknüs.

ÜZÜM, İlyas, (2007). "Nusayrilik" İA, İstanbul: MEB, XXXIII, 271.

WILLEY, Peter, (2005). Eagle's Nest, İsmâilî Castles in İran and Syria, London: The İnstute of İsmâilî Studies.

ZEHRA, Muahmmed Ebû, (1989). İslam'da Siyasî Ve İtikadî Mezhepler Tarihî, İstanbul: Hisar Yayınevi.