Dünkü ve bügünkü Alevilik

Alevilik sözlük anlamı olarak da ifade edildiği gibi Ali’nin yanında olmak ya da onun yolunda yürümek demektir. Yaklaşık bin dört yüz yıldır bu şekilde algılanan Aleviliğin tarihinde belli zamanlarda kırılma noktaları olmuştur. Anadolu’daki Aleviliğin son kırılma noktası olarak kabul ettiğimiz 1826’da Yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla başlayan süreçte bile Alevilik anlayışı bakımından büyük farklılaşmalara pek rastlanmadı. Alevi toplumu ocak sistemini, dedelik kurumunu, musahiplik, görgü ve düşkünlük anlayışını hep canlı tuttu. Dedelerin ise toplum içindeki misyonları devam etti. İbadet anlayışlarını ve cemlerini gizli saklı yollardan da olsa devam ettirdiler. 1960–1980 yılları arasında Alevi toplumuna mensup genç kuşağın bir kısmı inanç ve ideolojiyi birbirine karıştırdı, yüzyıllardır süregelen inanç değerlerinden uzaklaşmaya başladılar. 1980’den sonra Dünya konjonktüründeki değişiklikler, Avrupa Birli- ği sürecinde yaşanan olaylar, ülkede iletişim araçları ve medyanın gelişmiş olması kendilerini boşlukta hisseden bu genç Alevileri inançları hakkında kendi özüne dönmeye yöneltti. Bu yazımızda Aleviliğin son elli yıla kadar nasıl uygulandığı, günümüzdeki uygulamalarda yapılan doğrular, yanlışlar ve eksikliklerin altını çizmeye çalıştım.

In the past and today Alevism

Alevism means to take Ali’s side and to follow in his tracks, as the denotation of Alevism indicates. There have periodically been breaking points in the history of Alevism, which has been perceived in this way during 1400 years. Even in the period of the abolition of Janissary Guild in 1826, which is accepted as the last breaking point of Alevism in Anatolia, there were no big differentation in understanding of Alevism. The society of Alevism always kept association system, the dedelik institution, muhahipship (companionship), good manners and devotion alive. The missions of the dedes in a society continued. They kept their understanding of worship and cems even in a secret way. The some youth generation of Alevi society between 1960-1980 mixed the faith and ideology, and started to alienate themselves from their longstanding faiths. After 1980, changes in the conjuncture of world, the events happened in the period of EU, the means of communication and the development of communication made these young Alevis who felt empty return to self. In this article, I tried to emphasize how Alevism was applied until the last 50 years and the truth, mistakes and deficiencies in the practices today.

PDF

___

AKSÜT, Hamza. (2009) Aleviler, Yurt Kitap-Yayın, Ankara

ARSLANOĞLU, İbrahim. (1992) Şah Hatayi ve Anadolu Hatayileri, Der Yayınları, İstanbul

ATABEYLİ, Naci Kum. (1951) Dedekargın-Kargınoğulları-Çepniler: Belgeler ve Menkibeler Üzerine Yapılan Tetkikler, Basılmamış Eser

BİRDOĞAN, Nejat. (1995) Anadolu’nun Gizli Kültürü Alevilik, Berfin Yayınları, İstanbul

BOZKURT, Fuat. (2006) Buyruk, Kapı Yayınları, İstanbul

DEDEKARGINOĞLU, Hüseyin. (2010) “Dede Garkın Süreğinde Cem”, Yurt Kitap-Yayın, Ankara

DEDEKARGINOĞLU, Hüseyin. (2008) “Dedekargın Süreğinde Cem Töreni”, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Sayı 46, s.11-75, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara

DURAN, Hamiye. (2007) Velâyetnâme Hacı Bektâş-ı Veli, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara

ERÜNSAL, İsmail E. - OCAK, Ahmet Yaşar. (1995) Menâkıbü’l Kudsiyye Fî Menasıbi’l Ünsiyye, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara

MELIKOFF, Irene. (2007) Kırkların Ceminde Demos Yayınları, İstanbul

NOYAN, Bedri. Doç. Dr. (1987) Bektaşîlik Alevîlik Nedir, Doğuş Kitap, Ankara

OCAK, Ahmet Yaşar. (1996) Babaîler İsyanı, Dergah Yayınları, İstanbul

OCAK, Ahmet Yaşar. (1997) Menâkıbnâmeler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara

ÖZKIRIMLI, Atilla. (1993) Alevilik Bektaşilik, Cem Yayınevi, İstanbul

ÖZTELLİ, Cahit. (1971) Pir Sultan Abdal, Milliyet Yayınları, İstanbul

SARICIK, Murat. (2003) Osmanlı İmparatorluğu’nda Nakîbü’l-Eşrâflık Müessesesi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara

SÜMER, Faruk. (1999) Oğuzlar-Türkmenler, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul

ŞAPOLYO, Enver Behnan. (2004) Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi, Elif Kitabevi, İstanbul

TULUM, Mertol. (2000) Tarihi Metin Çalışmalarında Usul, Menâkıbu’l Kudssiye Üzerinde Bir Deneme. Deniz Kitabevi, İstanbul

UNAT, Faik Reşit-KÖYMEN, Mehmet Altay, (1987) Kitab-ı Cihan-Numa-“Neşri Tarihi”, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara

YAMAN, Ali. (2006) Kızılbaş Alevi Ocakları, Elips Kitap, İstanbul.

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 1306-8253
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1994
Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi