Alevi-Bektaşi Kültürünün Müziksel Kodları

Müzik, bütün inançlarda dinsel söylem ve uygulamalara eşlik eden etkili bir soyut araç olarak ortaya çıkar. Bilindiği gibi, Alevi-Bektaşi kültüründe de müzik dinsel temelli bir olgudur. Alevi-Bektaşi kültürünü ve inanç sistemini temsil eden, içinde müziği barındıran veya doğrudan müziğe dair bazı unsurlar vardır. Bu unsurlar Alevi-Bektaşi müzik kültürüne özgü formlar, modlar, çalgılar, yaratım ve seslendirme özellikleri olarak sayılabilir. Bu unsurlar genel olarak belirli bir standart içinde var olsa da, bölgesel farklılıkları da bulunmaktadır. Yapılan ön araştırmada Alevi-Bektaşi müzik kültürünü temsil eden kodlar ve bunların yapısal özellikleri üzerine analitik çalışmaların olmadığı görülmüş ve bu çalışma ortaya çıkarılmıştır. Bu araştırmada, bu müziksel unsurlar incelenmiş, etnomüzikoloji disiplini ve nitel araştırma modelinde kaynak tarama, içerik analizi ve müzik analizi teknikleriyle ortaya çıkan bulgular kodlanarak tanımlanmıştır. Yapılan araştırma sonucunda, bu müziksel kodların yaratıcı/seslendirici, yaratım şekli, çalgı, form, makam, mekân gibi kavramlar altında olduğu tespit edilmiş, ortaya çıkan kodlar tanımlanmış, müziksel analizi yapılmış, notalarla örneklendirilmiş ve sonuçta tartışılmıştır.

PDF

___

AKDOĞAN, Bayram (2002): “Din Görevlilerine Musiki Eğitimi Verilmesi Hakkında Örnek Bir Metot”, AÜİFD, XLIIL (2), 315-353.

AKDOĞAN, Bayram (2003): “Türk Din Musikîsinin Anadolu’da Doğuşu ve Tarihî Seyri Hakkında Bazı Mülahazalar”, AÜİFD, XLIV (1), 345-371.

AKTAŞ, Hacer (2006): Osmanlı’da Mübarek Gün ve Gecelerde Dinî Mûsiki, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, M. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

ASLANOĞLU, İbrahim (1999): “Türabi Ocağı Dedeleri İle Söyleşi”, Hacı Bektaş Veli Dergisi, (11), 1-26. http://www.hbektasveli.gazi.edu.tr/dergi_dosyalar/11-93-108.pdf. 20.07.2010.

ARTUN, Erman. (2000): “Günümüz Adana Âşıklık Geleneği Âşıklarından Âşık Kederinin Alevi-Bektaşi Edebiyatındaki Yeri”, 1. Uluslararası Hacı Bektaş Veli Sempozyumu Bildirileri, 27-28 Nisan, Ankara.

ATLI, Ahmet (2005): Türk Din Mûsikisinde Bektaşî Nefeslerinin Yeri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

ÇAĞLAYAN, Bünyamin (1997): Kerbelâ Mersiyeleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, G. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

CEBECiOĞLU, Ethem (1997): Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber Yayınları.

DABF (2008): Alevi-Bektaşi İnancının Esasları, Danimarka, Danimarka Alevi Birlikleri Federasyonu.

DEMİR, Sevgi (2009): İstanbul Cem Evlerinde Cem Erkânı, Ritüeller ve Müzikal Formasyonlar Üzerine Analitik Karşılaştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, İ. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

DUYGULU, Melih (1997): Alevi-Bektaşî Müziğinde Deyişler, İstanbul, Sistem Ofset.

ELÇİ, Armağan (1999): “Semah Geleneğinin Uygulanması”, Hacı Bektaş Veli Dergisi, (12), 1-23. http://www.hbektasveli.gazi.edu.tr/dergi_dosyalar/12-171-184.pdf. 20.07.2010.

EROL, Ayhan (2009): Müzik Üzerine Düşünmek, İstanbul, Bağlam Yayınları.

GÜNŞEN, Ahmet (2007): “Gizli Dil Açısından Alevilik-Bektaşîlik Erkân ve Deyimlerine Bir Bakış”, Turkish Studies, 2 (2), 328-350.

KARADENİZ, M. Ekrem (1979): Türk Musikısi’nin Nazariye ve Esasları, Ankara, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

KELEŞ, Ali (2008): Ortak Kimlik ve Müzik 1980 Sonrası Alevi-Bektaşi Uyanışı. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

KİP, Tarık (1995): TRT Türk Sanat Müziği Repertuar Kitabı, Ankara, TRT Müzik Dairesi Başkanlığı.

KOCA Turgut (1984): Bektâşî Nefesleri ve Şairleri. İstanbul.

KOCA, Turgut ve Zeki ONARAN (1987): Güldeste: Nefesler, Ezgiler, Notalar. Ankara.

KORKMAZ, Esat (1994): Ansiklopedik Alevilik Bektaşilik Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kaynak Yayınları.

LULL, James (2000): Popüler Müzik ve İletişim. Çev. Turgut İblağ, Ed. James Lull. İstanbul: Çiviyazıları.

MERRIAM, Alan (1964): The Anthropology of Music. USA: Northwestern Universtiy Press.

MUSTAN DÖNMEZ, Banu (Mayıs 2010): “Törensel (Cem) ve Dünyasal Türk Halk Müziği Performansı İçinde Âşıklık Geleneğinin Konumu”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 34 (1), 33-37.

OĞUZ, Öcal M. (2000): “Âşık Makamları Üzerine Bir Deneme”, Türk Halk Müziği’nde Çeşitli Görüşler, der. Salih Turhan, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.

ÖZBEK, Mehmet A. (2000): “Türk Halk Müziğinde ‘Ayak’ Tabirinin Yanlış Kullanılması Üzerine”, Türk Halk Müziği’nde Çeşitli Görüşler, der. Salih Turhan, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.

ÖZBEY, Ömer (2008): Âşık Aşur Uygur’un Hayatı-Sanatı ve Eserleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, G. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

ÖZTÜRK, Mustafa (Mart-Ağustos 2009): “Aleviliğin/Alevilerin Kur’an Tasavvuru”, Dem Dergi, 6, 10-15.

SARISÖZEN, Muzaffer (1963): Türk Halk Musikisi Usulleri. Ankara.

TAŞĞIN, Ahmet (Temmuz-Ağustos 2002): “Ayet’ten Nefese: Alevi -Bektaşi Edebiyatında Dönüşüm”, Yol Dergisi, 18, 28-43.

TDK. Büyük Türkçe Sözlük. http://www.tdkterim.gov.tr/bts/. 10-30.07.2010.

TRT NOTA ARŞİVİ. “Türk Halk Musikisi Arşivi”, http://www.trtnotaarsivi.com/thm.php. 10-30.07.2010.

TÜRK MÛSİKÎSİ (2008): “İlahiler”, http://www.turkmusikisi.com/nota/ilahiler.htm. 10- 30.07.2010.

TÜRKÜ SİTESİ (1999). http://www.turkuler.com/nota/turkuler.asp. 10-30.07.2010.

ÜNAL, Refik (2000): “Türk Halk Musikimizde Bağlama Düzenleri”, Türk Halk Müziği’nde Çeşitli Görüşler içinde. Der. Salih Turhan, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.

YENİTERZİ, Emine (1989): Divan Şiirinde Na’t, Yayımlanmış Doktora Tezi, Konya, S. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

YILDIRIM, Ali ve Hasan ŞİMŞEK (2004): Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Seçkin Yayıncılık.

YILMAZ, Mehmet Yalçın (2006): Türk Din Musikisinde Mersiyeler ve Mersiyehanlar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, M. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

YÖRE, Seyit (2000): “Türkiye’de Halk Müziğinin Çeşitliliği ve Yapısı Üzerine”, Orkestra Aylık Müzik Dergisi, (313), 39-46.

YÖRE, Seyit (2010): Ahmed Adnan Saygun’un Çoksesli Müzikte/Türk Çoksesli Müziği’nde Ulusalcılık Görüş ve Yönlerinin Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya, S. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

YÜCEL MÜZİK (2002): “Nota Arşivi”, http://www.neyzen.com/ney_ilahiler.htm.10- 30.07.2010.

Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 1306-8253
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1994
Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi