Şeyh Galib'de Ateş İmajına Dair

Klâsik Türk şiirinin iki boyutundan biri söz, diğeri ise manadır. Şiire değer katan bir unsur olarak mana, 11,yy. 'dan itibaren, Sebk-i Hindfnin de tesiriyle, şiirdeki rolünü daha da güçlendirir. Anlamca dolgunlaşan şiir dili, söz açısından kısalmış, az sözle çok şey ifade etme arzusu, şaire yeni açılımlar sağlamıştır. Kelimelere yüklenen bu yan anlamlar (connotation), manaca zengin bir imaj dünyası ve bir şiir dilinin varlığını doğurur. Bu zenginlik okuyucuya, hemen görülenin dışında, görülmeyeni sezdiren bir dünyanın da kapılarını açar. Okuyucu şiirin büyülü dünyasına, sanki bir bilmece çözergibi ulaşır. Şiirde var olan sembollere gizlenen bu "açık sır", şiirin yorumuna da bir başka değer katar. Bu makalede, Klâsik şiirin en güçlü sesi ve son temsilcisi olan Şeyh Gâlib'in "âteş" redifli gazeli, sezdirdiği imaj dünyası etrafında yorumlanacak ve Klâsik şiir geleneğine katkıları tartışılacaktır.

On Şeyh Galib's Image of Fire

The two dimensions of Classic Turkish poetry are word and sense. Sense as a component which adds a value to the poem has strengthened its role in the poem by the influence of Sebk-i Hindi since the seventeenth century. The language of poetry loaded with sense and short in word and the desire for expressing a lot with a few words has presented new usages to the poet. The connotations of the words create a world of images and a language of poetry rich in sense. This richness opens the door of the world which implies the invisible beside the visible. The reader reaches the magical world of poetry as if he solves a riddle. This "open secret" existing in the poem and concealed in the symbols brings in another value to the interpretation of the poem. In this article, the lyric poem with "fire" redifof§eyh Gdlib who is the most impressive voice and the last representative of the Classic poetry is interpreted in the world of images and his contributions to the Classic poetry tradition are discussed.

PDF

___

AYVAZOĞLU, Beşir, Kuğunun Son Şarkısı, Ötüken, İstanbul 1999,199 s.
BACHELARD, Gaston, Ateşin Tinçözümlemesi, Çev.: Nail Bezel, Öteki Yayınevi, Ankara 1999,127s.
CEYLÂN, Ömür, "Aşkın Ateşle İmtihanı, Semender", Türk Edebiyatı, S. 366, İstanbul Nisan 2004, s. 32-33.
ÇETİŞLİ, İsmail, Batı Edebiyatında Edebî Akımlar, Fakülte Kitabevi, İsparta 1997, s. 95-105.
DOĞAN, Muhammet Nur, "Divan Şiirinde Aşk", Doğu Batı Düşünce Dergisi, S.26, Ankara Şubat-Mart-Nisan 2004, s. 31-53.
İPEKTEN, Halûk, Şeyh Gâlib, Hayatı, Sanatı, Eserleri, Akçağ 1996,124s.
KARLIĞA, H. Bekir, "anâsır-ı erbaa maddesi", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1991, C. 3, s. 149-151.
Milliyet Edebiyat Ansiklopedisi, Milliyet Basımevi, İstanbul 1991, s. 292-295.
OKAY, Orhan, Sanat ve Edebiyat Yazıları, Dergâh, İstanbul 1990,234 s.
PALA, İskender, Ansiklopedik Dîvan Şiiri Sözlüğü, Akçağ, Ankara, 554 s.
Prof. Dr. Ali Nihad Tarlanhn Makalelerinden Seçmeler, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi Yaymı, Ankara 1990,191 s.
Şeyh Gâlib, Hüsn ü Aşk, Haz.: Orhan Okay-Hüseyin Ayan, Dergâh, İstanbul 1975,351s.
Şeyh Gâlib Dîvanı, Haz.: Dr. Muhsin Kalkışım, Akçağ, Ankara 1994,461 s.
TANYU, Hikmet, "ateş maddesi", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1991, C. 4, s. 52-55.
TEKİN, Gönül, "Edebî Eserlerin Değerlendirilmesine İoanna Kuçuradi'nin Getirdiği Yeni Bir Yaklaşım", TUBA 25,2001, s. 1-6.
TOPALOĞLU, Bekir, "cehennem maddesi", Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi^. 7, s. 225-233.
UÇAR, Şahin, "Mânâ ve Mazmun", Tarih Felsefesi Meseleleri, Nehir Yayınları, İstanbul 1997, s. 419-463.
WELLEK Rene-WARREN, Austin, Edebiyat Biliminin Temelleri, Çev.: Prof. Dr. Ahmet Edip Uysal, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1983, s.247-289.
YAVUZ, Yusuf Şevki, "azâb maddesi", Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.4, s. 302-309.