Kaşgarlı Mahmud'un Divanü Lügati't-Türk Adlı Eserindeki Türk Dünyası Haritası Üzerine Düşünceler ve Yorumlar

Kaşgarlı Mahmud’un Dîvânü Lûgati’t-Türk’te çizdiği harita, Türkle­rin yaşadığı coğrafyayı detaylı olarak gösteren ve günümüze gelen ilk Türk dünyası haritasıdır. Yaşadığı çağdaki Türk toplumunun dil özelliklerini ve kültür unsurlarını, Türk boyları ile komşuları arasındaki ilişkileri ele alan Kaşgarlı, Divanına eklediği bu Türk dünyası haritası ile Türkoloji bilimine çok önemli katkılar sağlamıştır. Kaşgarlı Mahmud’un Türk dünyası hari­tası basit ve plan şeklindedir. İslâm ülkeleri düzenli bir şekilde planlanıp bölgelere ayrılmıştır. Bu ülkeler ele alınırken, yazar güneyden kuzeye doğru, yani sağdan sola sınırdan sınıra kolay ve basit bir çizim uygulamıştır. Haritada dağların kırmızı, denizlerin yeşil, ırmakların mavi, kumluk alanların ise sarı renklerle çizilmiş olması, daha önce İslâm haritacılarının kullandığı bir tekniktir. Kaşgarlı Mahmud’un eserine ekli olan Türk dün­yası haritası, onun kitabının metninde bulunmayan birçok bilgiyi ihtiva etmesi itibariyle bir tarih kaynağıdır.

Thoughts on the Kaşgarlı Mahmud's Divanü Lügati't-Türk and the Map of Turkic World in It

The Turkic World Map drawn by Kashgarlı Mahmut in his Dîvânü Lûgati’t-Türk is the first of its kind to depict the geography of the Turkic world in detail so far. Taking into consideration the language features and cultural characteristics of the Turkish society of his age, the Turkish tribes and their interaction, Kashgarlı, with this map included in his collection, made serious contribution to Turkology. Mahmud’s map is quite simple and looks like a rough scetch. The Islamic world in the map is divided into regions regularly. In dealing with the separate countries, the author seems to have preferred to follow a simple method drawing direct lines from South to North, i.e., from East to West. In the map, the mountains are shown in red, the rivers in blue and the sandy places in yellow, a technique used in the Islamic cartography in the past. This map is a source for history since it contains valuable information that can not be found in the main text.

___