Hanefi ÖZBEK, Vildan ÖZCAN, Ayşe Arzu ŞAKUL

İlaç ve gıda takviyelerinin içerikleri hakkında kullanıcıların bilgi ve talep düzeyinin ölçülmesi

Amaç: İlaçların ve gıda takviyelerinin prospektüslerine bakıldığında içeriklerinin kullanıcıya tam olarak aksettirilmediği görülmektedir. Bu nedenle ilaç veya gıda takviyesi kullanacak kişi, bunların içeriğinde kendi inanç ve kültürüne uygun olmayan bir madde olup olmadığı hakkında güvenilir bir bilgiye erişme imkanına sahip olamamakta; böyle bir şeyi arzu etse dahi bu bilgilere nereden erişeceği konusunda yeterli bir bilgiye ulaşamamaktadır. İnternet ortamındaki bilgiler ise genel itibariyle bilimsel yeterlilikten yoksun, yeterli bir denetimden geçmemiş bir bilgi kirliliği görünümü arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı ilaç ve gıda takviyesi ürünlerin içeriklerinin kullanıcıların kendi ihtiyaçları doğrultusunda şeffaflaştırılması hususundaki düşünce ve tercihlerini belirlemektir. Yöntem: Araştırmanın örneklemini eczanelere başvuran 888 reçete sahibi oluşturdu. 16 soruluk anket verileri toplandı. Veriler tanımlayıcı ve analitik istatistik yöntemleriyle değerlendirildi. Bulgular: Katılımcılar ortalama 40,05 yaşında, %92,9’u şehir veya büyük şehirlerde yaşayan, %62,2’si kadın olan gönüllülerden oluşmaktaydı. Katılımcıların eğitim seviyesi, %54,9 ilköğretim ve %43,2 yüksek öğretim olarak tespit edildi. Gönüllülerin %33,2’si her gün veya haftada en az bir gün ilaç kullanırken %66,8’i hastalandıkça veya nadiren ilaç kullandığını beyan etti. Katılımcıların %92,7’si ilaç kullanmak gerektiğinde hekim veya eczacıya başvuracağını, %92,7’si her zaman veya ihtiyaç olduğunda prospektüs okuduğunu, %92.2’si ilaçların içeriği ile ilgili olarak kendilerini hekim veya eczacının bilgilendirmesi gerektiği kanaatinde olduğunu, %44,5’i ilaç konusunda sağlık meslek mensuplarınca bilgilendirildiğini bildirdi. Gönüllülerin %94.8’i ilaç veya gıda takviyesinde bağımlılık yapıcı madde, alerjik reaksiyona sebep olabilecek bir içerik, alkol veya domuzdan elde edilmiş ürün olup olmadığını bilmek istediğini, böyle bir ürün bulunduğunu öğrenmeleri durumunda katılımcıların %80,8’i önerilen tedaviye veya gıda takviyesine alternatif yollar arayacağını, %10,8’i ise tedaviyi reddedeceğini bildirdi. Sonuç: Kullanıcıların ilaç veya gıda takviyelerine ait içerikleri gösteren bilgilerin kendi inanç ve kültürlerinin gerekliliklerini de yansıtacak şekilde prospektüslere girmesini istedikleri sonucuna varıldı. Prospektüsler hazırlanırken bu konunun da dikkate alınması, hem hasta hakları hem de tüketici hakları yönünden dikkate alınması gerekli bir husus olarak değerlendirilmiştir.

Measuring level of information and demand of users about the content of drug and food supplements

Objective: When the medicine leaflets of drugs and food supplements are examined, it is seen that the contents are not fully reflected to the user. For this reason, the person who will use drugs or food supplements does not have the opportunity to access reliable information about whether there is a substance in their content that is not suitable for their own belief and culture; even if he wishes for such a thing, he cannot reach sufficient information about where to access this information. The information on the Internet, on the other hand, presents an information pollution appearance that lacks scientific competence in general and has not been adequately audited. The aim of this study is to determine the opinions and preferences of the users regarding the transparency of the contents of pharmaceutical and food supplement products in line with their own needs. Methods: The sample of the study was made by 888 prescribers who applied to pharmacists, and the answers given to the questionnaire with 16 questions gave the results of the study. The data were evaluated by descriptive and analytical statistical methods. Results: Participants consisted of volunteers with an average age of 40.05, 92.9% living in cities or big cities, and 62.2% women. The educational level of the participants was 54.9% primary education and 43.2% higher education. When 33.2% of volunteers used medication at least once a day or week, 66.8% stated that they sick or rarely used medication. When 92.7% of the participants read the medicine leaflet or read the medicine leaflet whenever necessary, 92.7% of the participants thought that they should inform the physician or pharmacist about the contents of the drugs, 44.5% of the drug the health professions were informed about it. 94.8% of the volunteers wanted to know whether they were addictive substances in medicines or food supplements, a substance that could cause allergic reaction, alcohol or pigs, 80.8% of the participants would search for alternative ways, 10.8% he would deny the treatment. Conclusion: IIt was concluded that patients wanted the information showing the contents of medicines or food supplements to enter the pamphlets to reflect the requirements of their religious beliefs. Considering this issue while preparing the medicine leaflets has been considered as an issue that needs to be taken into account both in terms of patient rights and consumer rights.

PDF

___

1. Trevor AJ, Katzung BG, Masters SB, Katzung & Trevor Farmakoloji, 6. Baskı Nobel Tıp Kitabevleri: İstanbul, s:1, 2005.
2. Kayaalp SO, Akılcıl Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji, 1. Cilt, 13. Baskı, Pelikan Yayıncılık, Ankara, s:3, 2012.
3. Takviye Edici Gıdaların İthalatı, Üretimi, İşlenmesi ve Piyasaya Arzına İlişkin Yönetmelik. http://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2013/05/20130502-14.htm (erişim tarihi: 15.07.2018).
4. KLAMOKS BID 1000 mg 14 film tablet Kısa Ürün Bilgisi PDF Dosyası. http://www.ilacrehberi.com/ pdfs/klamoks-bid-1000-mg-14-film-tablet-b11e/ kub/ (erişim tarihi: 15.07.2018).
5. DRAMAMINE 50 mg 12 tablet Kısa Ürün Bilgisi PDF Dosyası. http://www.ilacrehberi.com/pdfs/ dramamine-50-mg-12-tablet-8c38/kub/ (erişim tarihi: 15.07.2018).
6. Voonka Tween Multivitamin - Balık Yağı Şurubu 150ml. http://www.eczane.com.tr/voonkatween- multivitamin-balik-yagi-surubu (erişim tarihi: 15.07.2018).
7. Akpınar S, Hasta-Eczacı İlişkisi Algı Düzeyi İle Hastanın Eczaneye Güveni, Sadakati, Ve Memnuniyeti Arasındaki İlişki, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı Hastane Ve Sağlık Kurumları Yönetimi, s: 23, 2015.
8. Hayran O, Özbek H, Sağlık Bilimlerinde Araştırma ve İstatistik Yöntemler, 3. Baskı, Nobel Tıp Kitabevleri, s: 257-80, 2021.
9. Faul F, Erdfelder E, Lang AG, Buchner A, G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39, 175-91, 2007.
10. Faul F, Erdfelder E, Buchner A, Lang AG, Statistical power analyses using G*Power 3.1: Tests for correlation and regression analyses. Behavior Research Methods, 41, 1149-60, 2009.
11. Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö, Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranların ilaç kullanımı konusundaki tutum ve davranışları, Dicle Tıp Derg, 38(4): 458-65, 2011.
12. İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası (İEİS) Basın Açıklaması, Ülkemizin “İlaç Kullanım Davranışları” Belirlendi. http://www.ieis.org.tr/ieis/tr/ press/14/ulkemizin-ilac-kullanim-davranislaribelirlendi (erişim tarihi: 15.07.2018).
13. Demirbağ BC, Timur M, Bir Grup Yaşlının İlaç Kullanımı İle İlgili Bilgi, Tutum ve Davranışları, Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 11(1): 1-8, 2012.
14. Saygılı M, Özer Ö, Hekimlerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 18(1): 35-46, 2015.
15. Özel Ç, Özcan Büyüktanır BG, Akılcı İlaç Kullanımında Hekimin ve Eczacının Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü, İÜHFM C. LXVI, S.2, s. 327-44, 2008.
16. T.C. İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, 2017 Türkiye Uyuşturucu Raporu (2016 verileri), Ankara 2017.
17. T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması, Ed: Ünal B, Ergör G, Ankara 2013.
18. Canbolat C, Yaman M, Hatay İlinde Yaşayan Faklı Dini İnançlara Mensup Bireylerin Gastronomik Etkileşimi, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(1): 96-104, 2017.
19. Sattar SP, Ahmed MS, Madison J et al., Patient and Physician Attitudes to Using Medications with Religious Forbidden İngredients, SAGE, 38(11):1830-5, 2004.
20. Türk Tabipler Birliği (TTB), Aydınlatılmış Onam Kılavuzu. http://www.ttb.org.tr/mevzuat/index. php?option=com_content&view=article&id=983:o nam&Itemid=65 (erişim tarihi: 15.07.2018).
21. 2UNICEF, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi. https://www.unicef.org/turkey/udhr/_gi17.html (erişim tarihi: 15.07.2018).
22. Temiz Ö, Türk Hukukunda Bir Temel Hak Olarak Sağlık Hakkı, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69(1): 165-88, 2014.
23. Hasta Hakları Yönetmeliği. http://www.tard.org. tr/assets/hukuk/hastahaklari.pdf (erişim tarihi: 15.07.2018).