Barnason etkililik beklenti ölçeği kardiyak cerrahi versiyonunun Türkiye için geçerlik ve güvenirliği

Amaç: Bu çalışmada Barnason etkililik beklenti ölçeği (BEBÖ) kardiyak cerrahi versiyonunun, Türk toplumu için güvenirliği ve geçerliliği araştırıldı. Çalışma planı: Çalışma İç Anadolu Bölgesinde bir ilde Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi kardiyovasküler cerrahi yoğun bakım ünitesinde, koroner arter baypas greft (KABG) ameliyatı olan 120 hasta (95 erkek, 25 kadın; ort. yaş 60.1; dağılım 34-81 yıl) ile yapıldı. Hastaların tanımlayıcı özelliklerini belirlemeye yönelik BEES kardiyak cerrahi versiyonu ve bir anket kullanıldı. Ölçek ve anket hastalara dört hafta sonra tekrar uygulandı. Bulgular: Ölçek, dil geçerliği sağlandıktan sonra, uzman görüşüne sunuldu ve kapsam geçerlik indeksi 0.85 olarak hesaplandı. Yapılan analizler ölçeğin orijinalinden farklı olarak beş faktör içerdiğini, toplanarak bir ölçek toplam puanı elde edilmesi için uygun olduğunu ve ölçeğin hiçbir maddesinin çıkarılmasına gerek olmadığını gösterdi. Ölçeğin tüm maddeleri için test -tekrar test puanları arasında korelasyon bulunmaktadır (r=0.818; p=0.000). Ölçeğin iç tutarlık güvenirlik katsayısı (Cronbach-a) 0.837 ve alt ölçekleri için 0.75-0.79 arasında hesaplandı. Sonuç: Çalışma bulgularımız, BEBÖ kardiyak cerrahi versiyonunun Türk toplumu için güvenilir ve geçerli bir ölçek olduğunu göstermektedir.

The reliability and validity of Barnason efficacy expectation scale cardiac surgery version for Turkey

Background: This study aims to investigate the reliability and validity of the Barnason efficacy expectation scale (BEES) cardiac surgery version for the Turkish society. Methods: The study was conducted on 120 patients (95 males, 25 females; mean age 60.1; range 34 to 81 years) who underwent coronary artery bypass graft (CABG) surgery at Medicine Faculty of Başkent University, Cardiovascular Intensive Care Unit in an Inner Anatolian province. The BEES cardiac surgery version and a questionnaire were used to identify the descriptive features of the patients. The scale and questionnaire were re-administered to the patients four weeks later. Results: The scale was presented for an expert opinion when the language validity was ensured and the content validity index was calculated as 0.85. Analysis revealed that the scale contained five factors which were different from the original, that it was suitable to obtain a total scale score by addition, and that there was no need to remove any of the items. A correlation was present between the test -retest scores for all scale items (r=0.818; p=0.000). The internal reliability coefficient (Cronbach-a) was calculated as 0.837 for the scale and 0.75-0.79 for the subscales. Conclusion: Our study results suggest that the BEES cardiac surgery version was a reliable and valid scale for the Turkish society.

PDF

___

1.Aksayan S, Gözüm S. Olumlu sağlık davranışlarının başlatılması ve sürdürülmesinde öz etkililik algısının önemi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1998;2:35-42.
2.Bandura A. Social foundations of thought and action: a social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall; 1986.
3.Zulkosky K. Self-efficacy: a concept analysis. Nursing Forum 2009;44:93-102.
4.Bandura A. Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychol Rev 1977;84:191-215.
5.Schwarzer R, Fuchs R. Changing risk behaviors and adopting health behaviors: the role of selfefficacy beliefs. In: Bandura A, editor. Self-efficacy in changing societies. New York: Cambridge University Pres; 1995. p. 259-88.
6.Sol BG, van der Graaf Y, van der Bijl JJ, Goessens NB, Visseren FL. Self-efficacy in patients with clinical manifestations of vascular diseases. Patient Educ Couns 2006;61:443-8.
7. Stuifbergen AK, Seraphine A, Roberts G. An explanatory model of health promotion and quality of life in chronic disabling conditions. Nurs Res 2000;49:122-9.
8. Lev EL, Owen SV. Counseling women with breast cancer using principles developed by Albert Bandura. Perspect Psychiatr Care 2000;36:131-8.
9. Bastone EC, Kerns RD. Effects of self-efficacy and perceived social support on recovery-related behaviors after coronary artery bypass graft surgery. Ann Behav Med 1995;17;324-30.
10. Onat A. Erişkinlerimizde kalp hastalıkları prevalansı, yeni koroner olaylar ve kalpten ölüm sıklığı. Erişim: http:// tekharf.org/. [Erişim tarihi: 5 Aralık 2010].
11. Erdil F, Elbaş ÖN. Cerrahi hastalıkları hemşireliği. 4. Baskı. Ankara: Tasarım Ofset; 2001. s .297-334.
12. Gültekin G, Özbayır T. Koroner by-pass ameliyatı olan hastalara taburcu olmadan önce verilen eğitiminin etkinliğinin karşılaştırılması. 6. Ulusal Cerrahi Kongresi,24-28 Mayıs Antalya; 2006. s. 309-17.
13. Özcan H. Açık kalp ameliyatı sonrası hemşireler tarafından verilen taburculuk eğitiminin hastalar tarafından kullanılma oranları. [Bilim Uzmanlığı Tezi], Edirne: Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2008.
14. Ewart CK. Psychological effects of resistive weight training: implications for cardiac patients. Med Sci Sports Exerc 1989;21:683-8.
15. Theobald K, Worrau CL, Mcmurray A. Psychosocial issues facilitating recovery post-CABG surgery. Aust Crit Care 2005;18:76-85.
16. Barnason S, Zimmerman L, Atwood J, Nieveen J, Schmaderer M. Development of a self-efficacy instrument for coronary artery bypass graft patients. J Nurs Meas 2002;10:123-33.
17. Sokal RR, Rohlf FJ. Biometry the principles and practice of statistics in biological research. 3rd ed. New York: W. H. Freeman; 1995.
18. Gözüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber I: psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2002;4:9-14.
19. Wood GL, Haber J. Nursing research. Methods and critical appraisal for evidence-based practice. St. Louis; Mosby; 2002. p. 335-56.
20. Costello AB, Osborne JW. Best practices in exploratory factor analysis: four recommendations for getting the most from your analysis. PARE 2005;10:1-9.
21. Yurdugül H. Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. 14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Denizli; 25 Eylül 2005, Denizli: 2005. s. 28-30.
22. İ ltuş F. Migrende 24 saatlik yaşam kalitesi ölçeğinin Türkiyedeki geçerlik ve güvenirliği. [Bilim Uzmanlığı Tezi], İzmir: Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2007.
23. Cebeci F, Celik SS. Discharge training and counselling increase self-care ability and reduce postdischarge problems in CABG patients. J Clin Nurs 2008;17:412-20.
24. Hudak S, Gallo BM, Gonce Morton P. Critical care nursing: a holistic approach. 7th ed. New York: Lippincott; 1998.
25. Barnason S, Zimmerman L, Nieveen J, Schmaderer M, Carranza B, Reilly S. Impact of a home communication intervention for coronary artery bypass graft patients with ischemic heart failure on self-efficacy, coronary disease risk factor modification, and functioning. Heart Lung 2003;32:147-58.
26. Zinbarg R, Revelle W, Yovel L, Li W. Cronbachs, Revelles, and Mcdonalds: their relations with each other and two alternative conceptualizations of reliability. Psychometrika 2005;70:123-33.
27. Yılmaz M. Çifçi ES. Açık kalp ameliyatı geçirmiş bireylerin evde bakım gereksinimlerinin belirlenmesinde bir model: Fonksiyonel sağlık örüntüleri. Turk Gogus Kalp Dama 2010;18:183-9.