İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişki

Bu çalışmanın amacı ilköğretim okullarında görev yapan okul müdürlerinin liderlik davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Veriler, liderlik davranışlarını betimleme ölçeği (LBDQ) ve örgüt iklimini betimleme ölçeği (OCDQ) ile elde edilmiştir. Araştırmanın örneklemini Niğde il ve ilçe merkezindeki 57 ilköğretim okulunda görevli 723 öğretmen oluşturmuştur. Veriler ortalama, standart sapma ve Pearson momentler çarpımı korelasyonu tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre, okul müdürlerinin en çok yapıyı kurma liderlik davranışını gösterdiği; okul ikliminde moral ve anlayış gösterme boyutlarının yüksek, çözülme ve uzak durma boyutlarının ise düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Okul müdürlerinin liderlik davranışları ile okul iklimi arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Liderlik davranışları ile örgüt ikliminin çözülme, engelleme ve uzak durma boyutları arasında negatif yönde; samimiyet, moral, yakından kontrol, işe dönüklük, anlayış gösterme arasında pozitif yönde anlamlı ilişki belirlenmiştir.

The relationship between leadership behaviors of elementary school pricipals and school climate

The purpose of this study was to investigate the relationship between school principals’ leadership behaviors and the school climate. The survey method was used in the research. The data were collected with the leadership behaviors description questionnaire (LBDQ) and the organizational climate description scale (OCDQ). The sample of the study consists of 723 teachers from 57 elementary schools who work in the center of Nigde and its districts. The data were analyzed by using the statistical techniques mean, standard deviation and the Pearson moments correlation coefficient. It was found that the school principals mostly demonstrate the initiation of structure leadership behavior based on the perceptions of the teachers who work in elementary schools. Based on the perceptions of the teachers again, it was found that morale and consideration resulted as high, but disengagement and aloofness resulted in low mean scores. There is a significantly negative relationship between leadership behaviors of principals and the disengagement, hindrance and aloofness dimensions of the organizational climate. A positive significantly relationship was found between leadership behaviors with the intimacy, esprit, production emphasis, thrust and consideration dimensions.

PDF

___

Ashkanasy, N. M., Wilderom, C. P. M. Peterson, M. F. (2000). Handbook of organizational culture & climate. London: Sage Publications, Inc.
Aydın, M. (1991). Eğitim yönetimi. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.
Balcı, A. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. (4. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Buluç, B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15 (57), 5–34.
Bursalıoğlu, Z. (2005). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Can, H. (1997). Organizasyon ve yönetim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Celep, C. (2004). Dönüşümsel liderlik. Ankara: Anı Yayıncılık.
Cemaloğlu, N. (2007a). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73–112.
Cemaloğlu, N. (2007b). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77–87.
Cerit, Y. (2008). İlköğretim okulu müdürlerinin hizmet yönelimli liderlik davranışlarının öğretmenlerin tükenmişliklerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 55, 547–570.
Çağlar, A., Yakut, Ö. ve Karadağ, E. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan kişilik özellikleri ve liderlik davranışları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi 6 (1), 61-80.
Çelik, V. (2000). Okul kültürü ve yönetim. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Çelik, V. (2002). Sınıf yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Çelik, V. (2007). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Çetinkanat, A. C. (1988). Örgütsel iklim ve işdoyumu. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Dağlı, A. (1996). İlköğretim okullarının örgüt iklimi (Adana ve Gaziantep illeri örneği). Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Erçetin, Ş. (2000). Lider sarmalında vizyon. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Erden, H. ve Erden, A. (2007). Teachers' perception in relation to principles' technology leadership: 5 primary school cases in turkish republic of northern Cyprus. International Educational Technology (IETC) Conference (Nicosia, Turkish Republic of Northern Cyprus, May 3-5, 2007, Page: 7-13).
Ergene, T. (1990). The Leadership styles of the high school administrators and relations with their type A/type B behavior patterns. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Ergun, T. (1981). Türk kamu yönetiminde önderlik davranışı. Ankara: TODAİE Yayınları.
Ertekin, Y. (1978). Örgüt iklimi. Ankara: Doğan Basımevi
Gantes, V. M. H., Phelps, L. A., Jones, J. D., Holub, T. (1995). Voices of diversity in emerging vocationalism: students’ perspectives on school climate.Annual Meeting of the American Educational Research Association. San Francisco, California. (Eric Document: ED:383906).
Griffin, W. R. (1996). Management. Newjersey: Houghton Mifflin Company.
Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş okul müdürünün liderlik alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28, 531–548.
İnandı, Y. ve Özkan, M. (2006). Resmi ilköğretim okulları ve liselerde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin görüşlerine göre müdürler ne derece öğretim liderliği davranışları göstermektedir? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (2), 123–149.
Kaya, Y. K. (1999). Eğitim yönetimi, kuram ve Türkiye’deki uygulama. Ankara: Bilim Yayıncılık.
Karadağ, E., Başaran, A., Korkmaz, T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin algıladıkları liderlik biçimleri ile iş doyumları arasındaki ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (21), 32–45.
Korkmaz, M. (2007). Örgütsel sağlık üzerinde liderlik stillerinin etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 13 (49), 57–91.
Önal, A. (1979). Kara Harp Okulunda 1978–1979 akademik yılında seçilmiş bir subay ve öğrenci örneklemi üzerinde liderlik beklenti ve uygulamaları konusunda yürütülen bir bilimsel araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Özmen, F., Aküzüm, C. (2010). Okulların kültürel yapısı içinde çatışmalara bakış açısı ve çatışma çözümünde okul yöneticilerinin liderlik davranışları. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2 (2), 65–75.
Şişman, M. (2004). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Şişman, M. ve Turan, S. (2002). Eğitimde toplam kalite yönetimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Tagiuri, R. (1968). The concept of organizational climate. (Editor: Renato Tangiuri and George H. Litwin). Boston: Harvard University Press.
Uzun, E. (2008). Özel ve devlet okulu yöneticilerinin liderlik davranışlarının öğretmen görüşlerine göre karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yakut, Ö. (2006). Eğitim yöneticilerinin liderlik davranışları ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Küçükçekmece İlçesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yılmaz, A., Ceylan, Ç. B. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 66, 277–394.