Akademisyenlerin Tükenmişlik ve Öz- Yeterlik Düzeyleri

Araştırma, akademisyenlerin tükenmişlik ve öz-yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek ve akademisyenlerin tükenmişlik ve öz-yeterlik düzeylerinin cinsiyet, unvan, çalışma yılına göre anlamlı olarak farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, nicel verilere dayalı genel tarama modeli içinde yer alan ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırma, Erzurum Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesinin farklı bölümlerde görev alan, farklı unvanlara sahip 150 akademisyenin katılımı ile gerçekleşmiştir. Akademisyenlerin kişisel bilgilerini öğrenmek için kişisel bilgi formu, tükenmişlik duygularını değerlendirmek için “Akademik Tükenmişlik Ölçeği” ve öz-yeterliklerini değerlendirmek için de “Genel Öz-Yeterlik Ölçeği”nden yararlanılmıştır. Araştırmada kullanılan veri toplama araçları basılı olarak çoğaltılıp elden verilerek toplanmıştır. Elde edilen veriler, korelasyon, t-Testi ve tek yönlü varyans analizi ile analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda, akademisyenlerde tükenmişlik ve öz-yeterlik düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bununla birlikte akademisyenlerde tükenmişliğin cinsiyet, unvan ve çalışma yılına göre anlamlı olarak farklılaştığı, öz-yeterliğin ise cinsiyet, unvan ve çalışma yılına göre anlamlı olarak farklılaşmadığı tespit edilmiştir.

Academicians' Burnout and Self-Efficacy Levels

The research was conducted to investigate the relationship between the burnout and self-efficacy levels of the academicians and to determine whether the burnout and self-efficacy levels of the academicians differed significantly according to gender, title, and year of employment. In the study, relational screening method which is included in general scanning model based on quantitative data was used. The study was conducted with the participation of 150 academicians from different departments of Erzurum Atatürk University Kazim Karabekir Faculty of Education with different titles. The personal information form was used to learn the personal information of the academicians, the “Academic Burnout Scale” to assess burnout emotions, and the “General Self-Efficacy Scale” to assess self-efficacy. The data collection tools used in the research were multiplied by printing and collected by hand. The data obtained were analyzed by correlation, t-test and one-way analysis of variance. As a result of the study, there was significant relationship between burnout and self-efficacy levels in academicians. Nevertheless, it was determined that academicians differed significantly in their burnout according to gender, title and year of employment, and self-sufficiency did not differ significantly from gender, title and year of employment.

PDF

___

Ardınç, K. ve Polatcı, S. (2008). Tükenmişlik sendromu akademisyenler üzerinde bir uygulama (GOÜ örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 69-96.
Aypay, A. (2010). Genel Öz-yeterlik Ölçeği’nin (GÖYÖ) Türkçeye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 113-131.
Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Barut, Y. ve Kalkan, M. (2002). Ondokuz Mayıs Üniversitesi öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi [Examining the burnout levels of instructors of Ondokuz Mayıs University]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 66-77.
Bolat, O. İ. (2011). Öz yeterlilik ve tükenmişlik ilişkisi: Lider-üye etkileşiminin aracılık etkisi. Ege Akademik Bakış, 11 (2), 255-266.
Brouwers, A. and Tomic, W. (2000). A longitudinal study of teacher burnout and perceived self-efficacy in classroom managment. Teaching and Teacher Education, 16, 239-253.
Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 20(2), 95-108.
Bümen, N. (2010) The relationship between demographics, self-efficacy, and burnout among teachers. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 40, 16-35.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A.
Capri, B. and Guler, M. (2018). Evaluation of burnout levels in teachers regarding socio-demographic variables, job satisfaction and general self-efficacy. Eurasian Journal of Educational Research, 74, 123-144.
Cemaloğlu, N. ve Erdemoğlu Şahin, D. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15, 465-484.
Charkabi, M., Abarghuei, M.A. and Hayati, D. (2013). The association of academic burnout with sel-efficacy and quality of leraning experience among Iranian students. Springer Plus, 2, 1-5.
Çam, O. (2001). The burnout in nursing academicians in Turkey. International Journal of Nursing Studies, (38), 201-207.
Çavuş, M. F., Gök, T. ve Kurtay, F. (2007). Tükenmişlik: Meslek yüksekokulu akademik personeli üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 97-108.
Çelik, M. (2013). İstanbul ili Arnavutköy ilçesindeki ortaöğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin iletişim becerilerinin öğretmen motivasyonları ve akademik tükenmişlikleri üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
Denizoğlu, S., Yılmaz, B., Akyıl, R. ve Akyıl, M. Ş. (2005). Atatürk Üniversitesinde diş hekimliği fakültesinde çalışan diş hekimlerinin ve hemşirelerin mesleki durum değerlendirmesi (bölüm II: Tükenmişlik). Atatürk Üniversitesi Diş. Hek. Fak., 15(2), 43-53.
Dura, H. ve Seferoğlu, S. S. (2017). Öğretmenlerde tükenmişlik duygusunun çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. GEFAD, 32(2), 759-788.
Durán, A., Extremera, N., Berrocal, P.F. and Montalbán, F. M. (2006). Predicting academic burnout and engagement in educational settings: Assessing the incremental validity of perceived emotional intelligence beyond perceived stress and general self-efficacy. Psicothema, 18, 158-164.
Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin uyarlanması. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara, Hacettepe Üniversitesi, 143-154.
Ergin, C. (1995), Akademisyenlerde tükenmişlik ve çeşitli stres kaynaklarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12(1-2), 37-50.
Evers, W., Tomic, W. and Brouwers, A. (2001). Effects of aggressive behavior and perceived self-efficacy on burnout among staff of homes for the elderly. Issues in Mental Health Nursing, 22, 439-454.
Friedman, I. A. (2003). Self-efficacy and burnout in teaching: The importance of interpersonal-relations efficacy. Social Psychology of Education, 6, 191–215.
Gençay, Ö. A. (2007). Beden eğitimi öğretmenlerinin iş doyumu ve mesleki tükenmişliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 765 – 780.
Girgin, G. ve Baysal, A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek: Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 172-187.
Gündüz, B. (2004). Öğretmenlerde tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ve bazı mesleki değişkenlere göre yordanması. (Yayımlanmamış doktora tezi), Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Gündüz, B. (2012). Self-efficacy and burnout in professional school counselors. Educational Sicence: Theory & Practice, 12(3), 1761-1767.
Hoseinabadi-Farahani, M.J., Kasirlou, L and Inanlou, F. (2016). Academic burnout: A descriptive-analytical study of dimensions and contributing factors in nursing students. Austin Journal of Nursing & Health Care, 3(2), 1-5.
İraz, R. ve Ganiyusufoğlu, A., (2011). Örgütlerde mesleki tükenmişlik ve akademisyenler üzerinde bir uygulama, S.Ü. İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 451-472
Karahan, Ş. ve Uyanık Balat, G. (2011). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1-14.
Kinzie, M. B., Delcourt, M. A. B. and Powers, S. M. (1994). Computer technologies: Attitudes and self-efficacy across undergraduate disciplines. Research in Higher Education, 35, 745-768.
Konakay, G. ve Altaş, S. (2011). Akademisyenlerde tükenmişlik ve iş tatmini düzeylerinin demografik değişkenler açısından incelenmesi: Kocaeli Üniversitesi örneği. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, 2, 35-71.
Maraşlı, M. (2005). Bazı özelliklerine ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerine göre lise öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 27- 33.
Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
Merakoğlu, K., Kargın, N. Ç. ve Erkal, M.A. (2017). Bir diş hekimliği fakültesi çalışanlarında periyodik muayene, viral parametreler, tükenmişlik sendromu ve depresyon durumlarının değerlendirilmesi. Euras J Fam Med, 6(1), 25-34.
Naktiyok, A. ve Karabey, C. N. (2005). İşkoliklik ve tükenmişlik sendromu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 179-198.
Naktiyok A. ve Kaygın, E. (2012), Tükenmişlik ve iş tatmini düzeylerini belirlemeye yönelik akademik personel üzerinde bir uygulama. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1(4), 23-32.
Okray, Z. (2018). Akademisyenlerin tükenmişlik düzeyleri: Sistematik bir derleme. Uluslararası Bilimsel Araştırma Dergisi, 3(1). 163-180.
Orhan, U. ve Komşu, U. C. (2016). Akademisyenlerde öz yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin, öğrenmeye yönelik tutuma ve iş tatminine etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3), 1-8.
Örmen, U. (1993), Tükenmişlik duygusu ve yöneticiler üzerinde bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Özen Kutanis, R. ve Karakiraz, A. (2013). Akademisyenlerde tükenmişliğin Kopenhang Tükenmişlik Envanteri (CBI) ile ölçülmesi: Bir devlet üniversitesi örneği. İşletme Bilimi Dergisi, 1(2), 13-30.
Özer, N. (2013). Investigation of the primary school principals’ sense of self-efficacy and professional burnout. Middle-East Journal of Scientific Research, 15(5), 682-691.
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
Pines, A. M. (1997). Gender differences in burnout: Israelis’ responses to the intifada. European Psychologist, 2(1), 28-34.
Polatcı, S. (2007). Tükenmişlik sendromu ve tükenmişlik sendromuna etki eden faktörler (Gaziosmanpaşa Üniversitesi akademik personeli üzerinde bir analiz). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
Polatcı, S., Ardıç, K. ve Tınaz, Z. D. (2007). Tükenmişlik sendromu ve demografik özelliklerin tükenmişlik üzerine etkisi: Tokat ortaöğretim kurumlarında bir analiz. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 7, 1-22.
Rahmeti, Z. (2015). The Study of academic burnout in students with high and low level of self-efficacy. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 171, 49-55.
Rimm, H. and Jerusalem, M. (1999). Adaptation and validation of an Estonian version of the general self-efficacy scale (ESES). Anxiety, Stress, and Coping (Anxiety Stress Coping), 12(3), 329-345.
Salanova, M., Peiró, J.M. and Schaufeli, W.B. (2002). Selfefficacy specificity and burnout among information technology workers: An extension of the job demand-control model. European Journal of Work and Organizational Psychology, 11(1), 1-25.
Savaş, A. C., Bozgeyik, Y. ve Eser, İ. (2014). A study on the relationship between teacher self-efficacy and burnout. European Journal of Educational Research, 3(4), 159-166.
Scholz, U., Gutierrez- Dona, B., Sud, S. and Schwarzer, R. (2002). Is general self efficacy a universal construct?. European Journal of Psychological Assessment, 18(3), 242-251.
Seferoğlu, S. S., Yıldız, H. ve Avcı Yücel, Ü. (2017). Öğretmenlerde tükenmişlik: Tükenmişliğin göstergeleri ve bu göstergelerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 29(124), 348-364.
Sezgin, F. ve Kılınç, A. Ç. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 3(13), 103-127.
Skaalvik, E. M., and Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069.
Sucuoğlu, B. ve Kuloğlu, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 10(36), 44- 60.
Şanlı, S. (2006). Adana ilinde çalışan polislerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Telef, B. (2011). Öğretmenlerin öz-yeterlikleri, iş doyumları, yaşam doyumları ve tükenmişliklerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(1), 91-108.
Tetik, S. (2011). Öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi: Salihli Meslek Yüksekokulu örneği. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(7), 339-350.
Tümkaya, S. (2000). Akademik tükenmişlik ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 128-133.
Uysal, İ. (2013). Akademisyenlerin genel öz-yeterlik inançları: AİBÜ eğitim fakültesi örneği. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 144-151.
Yenihan, B., Çakır, N. N. ve Alabaşoğlu, B. (2018). Cinsiyet farklılığın tükenmişlik ve yaşam doyumuna etkisi: Kırklareli üniversitesinde görev yapan araştırma görevlileri üzerine bir araştırma. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 47-56.