Orhon Yazıtları Üzerine Yeni Araştırmalar

Daha 1894 yılında (Nisan ayında) Prof. N. İ. Veselovskiy, okuyucuları Millî Eğitim Bakanlığı’nın dergisinde Kopenhaglı Profesör V. Thomsen’nin önemli çalışmasıyla tanıştırmıştır. V. Thomsen sayesinde Sibirya runik yazılarının okunması mümkün olmuştur. Son yıllarda iki büyük Orhon yazıtı üzerine yapılan çalışma lengüistik ve tarihî araştırmaları içermiştir. Bu çalışmalardan hareketle P. M. Melioranskiy, geçen sene (Haziran) yazdığı bu makalede yazıtların tarihi, coğrafyası ve etnografisine değinmeye çalışmıştır. Bu çalışmadan sonra Orhon Yazıtları üzerine yeni araştırmalar yapılması için yol açılmıştır. P. M. Melioranskiy’nin yaptığı bu çalışmaya bazı değişikler ve eklemeler gerekmektedir. Bu konuda Dr. İ. Markvart’ın çalışmasından yararlanmak çok önemlidir. Markvart, çalışmasında Çin ve Arap kaynaklarını da ele alarak yazıtlarda yer alan tarihî olayların daha önceki araştırmacılardan ve çevirmenlerden farklı olarak on yıl önceye ait olduğunu ortaya çıkarmıştır.

___

  • BUÇİRİN, İakinf, “Sobraniy O Naradoh, Obitavşih V Sredniy Azii”, V 3-h Çastyah, SPb; Jurn. Min. Nar. Procv, ç. LXXI, Petersburg, 1851.
  • MARQUAN, J, Die Chronologie dcr altürkischen Insthrifen mit cinem Vorwort un Anhang von Prof. W. Bang in Löwen, Leipzig, 1898.
  • MELİORANSKİY, Platon, “Ob Orhonskıy i Eniseyskih Nadgrobnıh Pamyatnikah”, Jurnal Ministersva Narodnogo Prosveşeniya, Petersburg, İyun, 1898.
  • RADLOF, Wilhem, Die Alttürkischen Inschriften der Mongolei, 2. Folge. W. Radloff. Die Inschrift des Tonyukuk. Fr. Hirth, Nachwrote zur Inschrift des Tonjukuk. W.
  • Barthold. Die Alttürkischen Inschriften und die arabischen Quellen, Akademie der Wissench, Petersburg, 1899.