İKİNCİ MEŞRUTİYETİN İLK YILLARINDA SÜRGÜN VE FİRARİLER SORUNU VE FEDAKARAN-I MİLLET CEMİYETİ

Fedakaran-ı Millet Cemiyeti, II. Abdülhamit döneminde sürgüne gönderilen veya firar eden kişiler tarafından 1908 yılının ağustos ayında kurulmuştur. Cemiyet, sürgün ve firarilerin haklarını savunmuş ve onların işe alınmalarını sağlamaya çalışmıştır. Fedakaran-ı Millet Cemiyeti, yayın organı Hukuk-ı Umumiye aracılığı ile genel haklar savunusu yapmaya çalışmıştır. Fedakaran-ı Millet Cemiyeti, ayrıca II. Meşrutiyet döneminin ilk yıllarında İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne muhalefet etmiştir. 12 Ocak 1909 tarihinde bazı gerçek dışı iddialarla baskına uğrayan cemiyet, 31 Mart Ayaklanması’ndan sonra kapanmıştır

Anahtar Kelimeler:

Fedakaran-ı Millet, II. Meşrutiyet, Sürgün ve Firariler

Fedakaran-ı Millet Cemiyeti (The Comittee of Devotees of the Nation) was founded in 1908, in August by the people who had been banished by Abdülhamit II. or escaped from the exile. The committee sought to defend the exiles’ and the escapees’ rights. The main goal of the Committee was to search for appropriate jobs for these people. Fedakaran-ı Millet Cemiyeti, defended civil rights by means of media. The newspaper, Civil Rights, served for this aim. Moreover, this committee opposed to the Committee of Union and Progress. On 12thof January, 1909, the committee was raided as a result of unreal claims and after 31st March Rebellion it was abrogated

Keywords:

Devotees of the Nation, Second Constitutional Period, Exiles,

PDF

___

Arşiv Kaynakları Başbakanlık Osmanlı Arşivi Babı-ı Ali Evrak Odası (BEO) Dahiliye Giden Evrak Dahiliye Nezareti Muhaberat-ı Umumiye İdaresi (DH. MUİ.) Meclis-i Vükela Mazbataları (MV.) Yıldız Arşivi Mütenevvi Maruzat Evrakı (Y. MTV.) Yıldız Perakende Arzuhal ve Jurnaller (Y. PRK. AZJ) Resmi Yayınlar Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, I-II, Türkiye Büyük Millet Meclisi Basımevi, Ankara, 1982. Süreli Yayınlar Hukuk-u Umumiye İkdam Sabah Serbesti Şuray-ı Ümmet Tanin
İnceleme Yapıtlar, Makaleler ve Anılar AKŞİN Sina, “31 Mart Olayına Değin Sabahattin Bey ve Ahrar Fırkası”, AÜSBF Dergisi, XXVII / 3 (1972), s.541-560.
__________, “Fedakaran-ı Millet Cemiyeti”, AÜSBF Dergisi, XXIX / 1-2 (1975), s.125-136.
__________, Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, 3.baskı, İmge Yay., Ankara (1994).
__________, Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, 3.baskı, İmge Yay., İstanbul (2001).
A.V. , İhtilal Fırkalarının Teşebbüs-i İhaneti Yahut Fedakaran-ı Millet Cemiyeti, (1326).
AVCIOĞLU Doğan, 31 Martta Yabancı Parmağı, Bilgi Yay., Ankara (1969).
BAYUR Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, I, Kısım I-2, 3. Baskı, TTK Yay., Ankara (1983).
BİRİNCİ Ali, “Siyasileşmenin İlk Devresi 1908-1913”, Tarih Yolunda, Dergah Yay., İstanbul (2001), s.131-152.
ÇAPANOĞLU Münir Süleyman, Türkiye’de Sosyalizm Hareketleri ve Sosyalist Hilmi, Pınar Yay., İstanbul (1964).
EMİL Birol, Mizancı Murat Hayatı ve Eserleri, İÜEF Yay., İstanbul (1979).
EMİROĞLU Kudret, Anadolu’da Devrim Günleri İkinci Meşrutiyetin İlanı, İmge Yay., Ankara (1999).
EMRE Ahmet Cevat, İki Neslin Tarihi, Hilmi Kitabevi, İstanbul (1960).
GÖVSA İbrahim Alaettin, Türk Meşhurları Ansiklopedisi, t.y., y.y. GÜRKAYNAK Mürteza, “II. Meşrutiyet Devrinde Fırka Mücadeleleri ve Matbuat Kavgaları”, Halkın Sesi, 13 Ekim 1949-20, Aralık (1949).
İbrahim Temo’nun İttihad ve Terakki Hatıraları, 2. Baskı, Arba Yay., İstanbul (2000).
İkinci Meşrutiyetin İlanı ve Otuzbir Mart Hadisesi II. Abdülhamid’in Son Mabeyn Başkatibi Ali Cevat Bey’in Fezlekesi, (Haz. Faik Reşit Unat), 2. Baskı, TTK Yay., Ankara (1985).
İRTEM Süleyman Kani, 31 Mart İsyanı ve Hareket Ordusu, (Haz. Osman Selim Kocahanoğlu), Temel Yay., İstanbul (2003).
KABACALI Alpay, “Sinop’ta Bir Pranga Mahkumu”, Popüler Tarih, S. 27 (Kasım, 2002), s. 40-43.
KANSU Aykut, 1908 Devrimi, (Çev. Ayda Erbal), İletişim Yay., İstanbul (1995).
KARABEKİR Kazım, İttihat ve Terakki Cemiyeti 1896-1909, Emre Yay., İstanbul (1993).
Avnullahül Kazimi, Divan-ı Örfi ve Avnullahül Kazimi, Dersaadet (1327).
Avnullahül Kazimi, Son Müdafaa, Dersaadet (1326).
KERİMOĞLU Hasan Taner, Fedakaran-ı Millet Cemiyeti, DEÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir (2003).
___________, “Meşrutiyet Üzerinde İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne Karşı Hak Arama Mücadelesi Fedakaran-ı Millet Cemiyeti”, Toplumsal Tarih, 137 (Mayıs 2005), s. 40-45.
KOCAHANOĞLU Osman Selim, Derviş Vahdeti ve Çavuşların İsyanı, Temel Yay., İstanbul 2001.
KURAN Ahmet Bedevi, İnkılap Tarihimiz ve Jön Türkler, 2. Baskı, Kaynak Yay., İstanbul (2000).
___________, Harbiye Mektebinde Hürriyet Mücadelesi, Çeltüt Matbaası, İstanbul (t.y.) KÜR İsmet, Yarısı Roman, Yapı Kredi Yay., İstanbul (1995).
MARDİN Şerif, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, 9. Baskı, İletişim Yay., İstanbul (2002).
Meclis-i Mebusan ve Ayan Reisi Ahmed Rıza Bey’in Anıları, (Haz. Bülent Demirbaş), Arba Yay., İstanbul (1988).
Mevlanzade Rıfat’ın Anıları, (Haz. Metin Martı), Arma Yay., İstanbul (1992).
Son Müdafaa & Divan-ı Örfi ve Avnullah El-Kazimi, (Haz.: Ahmed Nezih Galitekin), Şehir Yay., İstanbul (2005).
Son Vak’anüvis Abdurrahman Şeref Efendi Tarihi II. Meşrutiyet Olayları (1908-1909), (Haz. Bayram Kodaman-Mehmet Ali Ünal), TTK Yay., Ankara (1996).
TOKGÖZ Admed İhsan, Matbuat Hatıralarım, (Haz. Alpay Kabacalı), İletişim Yay., İstanbul (1993).
TOPRAK Zafer, “1909 Cemiyetler Kanunu”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, I, İletişim Yay., İstanbul (1985), s. 205-208.
TUGAY Asaf, İbret Abdülhamid’e Verilen Jurnaller ve Jurnaciler, Okat Yay., İstanbul (t.y.) TUNAYA Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, I, Genişletilmiş Birinci Baskı, İletişim Yay., İstanbul (1998).
UZUNÇARŞILI İsmail Hakkı, “V. Murad’ı Tekrar Padişah Yapmak İsteyen K. Skaliyeri – Aziz Bey Komitesi”, Belleten, VIII / 29-32 (1944), s. 245-280.
___________, “1908 Yılında İkinci Meşrutiyetin Ne Suretle İlan Edildiğine Dair Vesikalar”, Belleten, XX / 77 (1956), s.103-174.
Volkan Gazetesi 1908-1909, (Haz. M. Ertuğrul Düzdağ), İz Yay., İstanbul (1992).
ZORLUTUNA Halide Nusret, Bir Devrin Romanı, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara (1978).