Akarsu Adlarındaki Renk İsimleri Terminolojik midir?

Renk ifade eden leksik unsurlar, çeşitli dillerde oluşan farklı ülke ve çağlara ait hidronimlerde görülmektedir. M. Filipoviç’in dünya ülkelerinde renk isimleriyle yapılan adlandırmalarda yönelimler konulu çalışmasına dayanarak V. Mihayloviç, Sırplarda ve Hırvatlarda rüzgâr isimlerini konu edindiği makalesinde, eskiçağ kozmologları tarafından bilinen renklerle ilgili Çin sembolizmini Avrupa’ya Hunların, Avarların, Türklerin ve Moğolların getirdiğini yazmaktadır. Türkler ve Moğollar bugüne kadar, doğuyu mavi (gök), güneyi kırmızı, batıyı beyaz, kuzeyi siyahla ifade etmektedirler. M. Filipoviç Yugoslavya coğrafyasında çok sayıda ‘ak’ adıyla kurulmuş kıyı ve ırmak adlandırmasına, eksi Çin yön tayin sisteminin yansımış olabileceğini dile getirmektedir. V. Mihayloviç de aynı sistemi, Yugoslavya’nın birkaç bölgesindeki rüzgâr adlarına uygulamıştır.[1] Sözü edilen renklere dayalı yön tayini sistemi, sanki gerçekten de Çyernogo More (‘Karadeniz’) ve Krasnogo More (‘Kızıldeniz’) adlarının oluşumlarını; Akdenizin doğu kısmı için Türkçede kullanılan “Akdeniz” adlandırmasını; Belıy Nil ve Goluboy Nil (‘Ak Nil’ ve ‘Gök Nil’) ırmak adlarının kökenini gayet güzel açıklamaktadır. Fakat coğrafyacıların da dile getirdiği gibi, Kızıldeniz’in suyunun kırmızılığı, kırmızı su yosunlarının bolluğundan kaynaklanmaktadır. Bu durumda aynı isimlendirmede, olası iki farklı durumun tesadüfen örtüştüğünü söylemek zordur.
Anahtar Kelimeler:

Onomastik, Etnonim, Renkler

___

  • V. Mihayloviç. Srpskohrvatski nazivi vetrova. Prilozi prouçavan u Yazika, II. Novi Sad. 1966; M. Filipoviç. Nazivanye strana sveta po boyama. E. M. Murzayev. Osnovnıye napravleniya toponimiçeskih issledovaniy. Printsipı toponimiki, M,1964, s. 31