TUVA EDEBİYATININ ÖNEMLİ ŞAHSİYETİ OLEG KARLAMOVİÇ SAGAN-OOL VE UJURAJIIŞKIN “KARŞILAŞMA” ADLI HİKÂYESİ ÜZERİNE

1930’lu yıllardan sonra gelişen çağdaş Tuva edebiyatının kurucu larından biri olan Oleg Karlamoviç Sagan-ool, hem çok yönlü kişiliği ile hem de edebiyatta ele almış olduğu pek çok yeni tema ile dikkatleri çekmiştir. 1938 yılında yayımladığı ilk şiir kitabıyla edebiyat dünyasına önemli bir adım atan edebiyatçı sonrasında hikâye, roman, piyes, senar yo yazarlığı ile altın çağa damga vuran edebiyatçılarından biri olmuştur. Ayrıca Rus yazarlardan yapmış olduğu edebî çevirileri de bulunmaktadır. Döneminin olaylarını, toplumun mevcut durumunu, insanların yaşadığı zorlukları, kahramanların ruh hâllerini etkileyici üslubu ile aktaran yaza rın eserlerindeki tasvirler de yazarın ustalığını ayrıca ortaya koyar. Bu makalede, Oleg Karlamoviç Sagan-ool’un hayatı, edebî kişiliği, eserleri, edebiyata getirdiği yenilikler, sanatsal faaliyetleri gibi konularda bilgiler verilecek; yazarın 1941 yılında yayımlanan ve Tuva edebiyatında hikâye türünün ilk örneklerinden biri kabul edilen Ujurajıışkın “Karşılaş ma” adlı hikâyesinin Türkiye Türkçesine aktarması yapılacak ve hikâye nin kısa bir değerlendirmesine de yer verilecektir. Hikâyede kahramanın dilenme veya avlanmak üzere çıktığı yolculuklarda karşılaştığı karak terlerin yaşadığı olaylar, ruh hâlleri ve akıbetleri anlatılır. Karakterlerin hikâye kahramanıyla ortak olan tarafı zorlu bir yaşam sürmeleri, iyi bir yaşam arayışı içinde olmalarıdır. Yazar tüm bu karşılaşmaları etkileyici üslubuyla kaleme almıştır.

On an Important Author of Tuvan Literature Oleg Karlamovich Sagan-Ool and His Story Ujurajıışkın ‘Meeting’

Oleg Karlamovich Sagan-ool, one of the founders of the contemporary Tuvan literature that developed after the 1930’s, attracted attention with his versatile personality and many new themes he brought to literature. The writer, who took an important step into the world of literature with his first poetry book published in 1938, became one of the literary writers who marked the golden age with his writing of stories, novels, plays and screenplays. He also had literary translations from Russian authors. The descriptions in the works of the author, who conveyed the events of his period, the current situation of the society, the difficulties experienced by the people, the moods of the heroes in his impressive style, also reveal the author’s mastery. In this article, Oleg Karlamovich Sagan-ool’s life and literary personality, his works, his bringing innovation to literature, information on topics such as artistic activities will be given, and also the author’s first example of the kinds of stories published in 1941, called Ujurajıışkın “Meeting” will be translated and a brief review of the story will be included. In the story, the events, moods and fates of the characters that the hero encounters during his journeys begging or hunting are told. What the characters have in common with the hero of the story is that they live a hard life and seek a good life. The author wrote all these encounters in his impressive style.

PDF

___

Arıkoğlu, E. (1998). ‘‘Tuva Türkleri Edebiyatı.’’ Türk Dünyası El Kitabı (Cilt IV, 491-500). içinde Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.

Arıkoğlu, E. (2002). Tuva’nın 20. Asır Siyasi Tarihi. Türkler. Ed. Hasan Celal Güzel.ve diğerleri, C. 20, 173-179, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.

Kombu, S. S. (2012). Tuvinskaya Literatura. Slovar. Pod Red. D. A. Monguş, M. L. Trifonovoy. Novosibirsk: Nauka.

Kombu, S. S. (2013). Rоmаnı Оlеgа Sаgаn-ооlа: idеynо-hudоjеstvеnnое nоvаtоrstvо [Еlеktrоnnıy rеsurs]. Nоvıе isslеdоvаniya Tuvı. № 4. URL: https://www. tuva.asia/jоurnal/issuе_20/6714-kоmbu.html (dаtа оbrаşçеniya: 05.01.21).

Kombu, S. S. (2014). Тvоrçеstvо O.K. Sаgаn-ооlа. Litеrаturı Sibiri: оpıt isslеdоvаniya: mоnоgrаfiya / N.M. Kindikоvа içinde Gorno-Altaysk: RİO GAGU, s. 106.

Otyzbay, Zh. (2019). Çağdaş Tuva Yazılı Edebiyatının Gelişimi. folklor/edebiyat. C. 25, 99, 2019/3, 567-576.

Ölmez, M. (2007). Tuvacanın Sözvarlığı Eski Türkçe ve Moğolca Denkleriyle Tuwinischer Wortschatz mit alttürkischen und mongolischen Parallelen. Veröffentlichungen der Societas Uralo-Altaica, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.

Sagan-ool O. K. (1975). Çogaaldar Çıındızı. Tom II, Kızıl: Tıvanıŋ Nom Ündürer Çeri.

Sagan-ool O. K. (1975). Çogaaldar Çıındızı, Şülükter, Proza Çogaaldar, Şiiler. Tom I, Kızıl: Tıvanıŋ Nom Ündürer Çeri.

Seren-ool, Ç. (1975). Namdar Bolgaş Çogaadılga. Sagan-ool O. K. Çogaaldar Çıındızı (Tom II, s. 352-364) içinde Kızıl: Tıvanıŋ Nom Ündürer Çeri.

Tanova, E.T. (2013). Tıvanıñ Çogaalçıları: Namdar-Töögüzü, Ajıl Çorudulgazı. Kızıl: OAO “Tıvapoligraf”.

TRS (1968). Tuvinsko-russkiy slovar’ (Pod. Red. E.R. Tenişev). Moskva: Sovetskaya Entsiklopediya.

TSTY I (2003) - Tolkovıy Slovar’ Tuvinskogo Yazıka (Tıva Dıldıŋ Tayılbırlıg Slovarı. Pod. Red. D. A. Monguş). Tom 1 A-Y, Novosibirsk: Nauka.

TSTY II (2011) - Tolkovıy Slovar’ Tuvinskogo Yazıka, (Tıva Dıldıŋ Tayılbırlıg Slovarı. Pod. Red. D. A. Monguş). Tom 2 K-S, Novosibirsk: Nauka.