Azerbaycan edebiyatında “millî-ictimaî” devir olarak adlandırılan XX. yüzyılın ilk çeyreğinde, gerek ferdî, gerek sosyal, gerekse siyasi ve tarihî çalışmaları ile romantik söylemin en yetkin örneklerini vermiş isimlerden birisi de Hüseyin Cavid’dir. Hüseyin Cavid’in, Sovyet yıllarında uzun süreli bir çalışmanın ürünü olarak kaleme aldığı “Azer” poeması, hem şekil, hem de muhteva açılarından, diğer çalışmalarından farklılık arz eder. Cavid’in 1920’lerde başlayarak, 1937’ye kadar, uzun bir süre üzerinde çalıştığı eser, Azerbaycan edebiyatında modern-manzum bir destan örneği olarak kabul edilmektedir. Eserde şekil açısından dikkatleri çeken ilk husus, poemanın, çoğu müstakil bölümler halinde düşünülmüş olmakla birlikte, bir bütünün parçaları olarak sıralanmış küçük hikâyelerden teşekkül ettirilmiş olmasıdır. Şair böylelikle aruz ve hece vezinlerini, bunların farklı kalıplarını karışık olarak kullanabilme imkânı bulmuştur. Bu yöntem diğer taraftan şaire vurguyu alt başlıklar hâlinde öne çıkarma ve hayata dair farklı konulardaki görüşlerini dile getirebilme imkânı tanımıştır. “Garba Seyahat”, “Yurdsuz Çocuklar”, “Mescidde”, “Yaşamak ve Yaşatmak” gibi ara başlık ve bölümler halinde pek çok konunun güncellendiği eserde, hemen bütün boyutları ile Cavid’in hayat felsefesini bulmak mümkündür. 

The first quarter of the 20th century is known as a movement of “national-social consciousness” in Azerbaijani literature and Hüseyin Cavid, who wrote about social, political and historical issues, is one of the important names who authored the most prominent examples of romanticism. Hüseyin Cavid’s poem “Azer” is a work of extensive study written during the Soviet regime and marked by its unique features in terms of content and style. It took Cavid an extensive period (from 1920s to 1937) to complete his poem and once completed the poem has been widely accepted as an example of modern-verse epic in Azerbaijani literature. One of the distinctive features of the poem’s form is that it is composed of small self contained stories, yet those smaller units integrating into the whole poem. That gave Cavid an opportunity to use aruz prosody and syllabic meter and their alternating patterns in his poem. Cavid also had the opportunity to emphasize different points in sub-headings and write about different views about his perspective of life. Cavid presented an extensive and updated array of topics in different sub-headings and parts such as “Garba Seyahat”, “Yurdsuz Çocuklar”, “Mescidde” and “Yaşamak ve Yaşatmak”. “Azer” is a unique work where we can encounter Cavid’s philosopy and his perspective of life in almost all dimensions.