Türkistan Birliği fikrinin tarihsel gelişimi ve gerçekleşebilirliği

Nursultan Nazarbayev 18 Şubat 2005 tarihinde Kazakistan Parlamentosu’nda yaptığı ve Kazakistan televizyon kanalları tarafından naklen yayınlanan ulusa sesleniş konuşmasında “Ortalık Asya” fikrini ortaya atmış, bu fikir başta Kazakistan olmak üzere diğer Türk Cumhuriyetlerinde kamuoyunda konuşulan ve tartışılan bir konu olmuştur. Tarihi temelleri olan bu fikir, gerçekleştirilebilecek bir düşünce olmakla beraber önünde çeşitli engeller bulunmaktadır. Bu engelleri iç ve dış olarak iki grupta sınıflandırmak mümkündür. Bu engeller aslında küreselleşen dünyada gelişmekte olan bütün dünya ülkelerinin ortak sorunları durumundadır. Bu sorunları aşmak zor gibi görünse de imkânsız değildir. Önemli olan bu sorunları aşmak için ciddi bir siyasi irade ortaya koymaktır.

Historical development of the Union of central Asian

On 18th of February 2005 the President of Kazakhstan, Nursultan Nazarbaev made a speech in Kazakhstan’s Parliament which was broadcasted live by Kazakh channels and offered the idea of “Central Asian Union”. The idea became one of the most discussed topics in Kazakhstan as well as in other Turkic Republics. Though the idea which has historical roots can be accomplished but it has various obstacles on its way. These obstacles can be considered in two groups as internal and external. Actually these obstacles are common problems of all developing countries in the globalizing world. It may seem difficult to overcome these obstacles but it isn’t impossible. The most important point to overcome these obstacles is to show a strong political will.

PDF

___

Akgönenç, M. Oya, “Rusya/Ortodokslar”, Yeni Türkiye (Türk Dış Politikası Özel Sayısı), Sayı 3 (Mart-Nisan 1995).
Anderson, John, The International Politics of Central Asia, Oxford, Manchester Uni. Pres, 1997.
Arı, Tayyar, “Orta Asya’da Güvenlik Sorunları ve İşbirliği Girişimleri”, Prof. Dr. Fahir Armaoğlu’na Armağan, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2008, ss. 435-458.
Aynural, Salih ve Abdulkayyum Kesici, “Batı Türkistan Cumhuriyetler Birliği”, Kırgız Cumhuriyeti Kommersiyalık Enstitüsü, Türk Dünyası İşletme Fakültesi Dergisi, Sayı: 1, ss. 41-46.
Beningsen, Alexandre - Chantal L Quelquejay, Sultan Galiyev, Üçüncü Dünyacı Devrimin Babası, İstanbul, Sosyalist Yayınları, 1995.
Brzezinski, Zbigniew, Büyük Satranç Tahtası: Amerika’nın Küresel Üstünlüğü ve Bunun Stratejik Gereklilikleri (Çev.: Y. Türedi), İnkılâp Yayınevi, İstanbul, 2005.
Devlet, Nâdir, İsmail Bey (Gaspıralı), Ankara, 1988.
DPT, Dünyada Küreselleşme ve Bölgesel Entegrasyonlar (AT, NAFTA, PASİFİK) ve Türkiye (AT, EFTA, KEİ, Türk Cumhuriyetleri, İslam Ülkeleri, ECO) İlişkileri ÖİK: Türkiye-Türk Cumhuriyetleri İlişkileri Raporu Özeti, Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, DPT Yayınları No: DPT: 2410-ÖİK: 471, Ankara, 1995.
Duman, Oğuz Şaban, Doğu-Batı Meselesi ve Sultan Galiyev, İstanbul, 1999.
Düğer, Yunus, “Bağımsızlık Sonrası Türkistan Devletlerarası Entegrasyon Düşünceleri: Gerekçe ve Engeller”, Ülkümüz, Türk Dünyası Celalabat İşletme Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı: 7 (Haziran, 2007), ss. 261-291.
Erekeşeva, Laura, “Türkistan’da Kimlik Oluşmasında İç ve Dış Faktörlerin Etkisi”, http://www.aysam.gen.tr/makaleler.php?newsid=247.
Erhan, Çağrı, “ABD’nin Türkistan Politikası ve 11 Eylül Sonrası Yeni Açılımları”, stradigma.com, Aylık Strateji ve Analiz E-Dergisi (http://www.stradigma.com/turkce/kasim2003/vizyon_sayi_10.pdf), Sayı: 9 (Ekim, 2003).
Euezov, M.M., “Ortalık Aziyadagı Aumaktık İntegraçıyanın Keleşekteri”, Mejdunarodnıy Jurnal Obşestvennıh İssledovaniy (Almatı-Kazakistan), 2006.
Hayit, Baymirza, Türkistan, Rusya ile Çin Arasında, İstanbul, 1975.
Hayit, Baymirza, SSCB’deki Türklüğün ve İslam’ın Bazı Meseleleri, İstanbul, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1987.
Kakınç, Halit, Sultan Galiyev ve Milli Komünizm, Bulut Yayınevi, İstanbul, 1991.
Kaleşnikov, L., “Değişen ve Gelişen Kırgızistan”, Ekovitrin Ekonomi Dergisi, Sayı: 60, 2003.
Karakaş, Şuayib, “Türk Dünyasında Dil ve Gönül Birliği”, Türk Yurdu, Sayı: 60, 1998.
Kırımal, Mustafa Edige, “Sovyet Türkistan’ında Milliyetçilik”, Dergi, Sovyetler Birliği’ni Öğrenme Enstitüsü, No. 41, 1965, s. 3-21.
Olcott, Martha Brill, “Taking Stock of Central Asia”, Journal of International Affairs, Spring 2003, Vol. 56, Issue 2, s. 3-17.
Olcott, Martha Brill, A. Aslund and S. Garnett; Getting It Wrong: Regional Cooperation and the Commonwealth of Independent States, (Washington DC: Carnegie Endowment for International Peace), 1999.
Olcott, Martha Brill, Central Asia’s New States: Independence, Foreign Policy and Regional Security, Washington DC : United States Institute of Peace Press, 1997.
Saray, Mehmet, Türk Dünyasında Eğitim Reformu ve Gaspıralı İsmail Bey, Ankara, 1987.
Polat, Abdurrahim, “Türkistan: Bugünkü Gerçekler”, Yeni Türkiye Dergisi, Sayı: 15 (Mayıs-Haziran, 1997).
Togan, Zeki Velidi, Türk Türkistan, Toprak Yayınları, İstanbul, 1960.
Uğrasız, Bülent, “Çin’in Hazar ve Orta Asya Bölgesine Yönelik Politikası”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 3, 2002, ss. 227-237.
Uzgel, İlhan, “ABD’yle İlişkiler”, Türk Dış Politikası-II (1980-2001), Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Yorumlar, Belgeler (Editör: Baskın Oran), İletişim Yayınları, İstanbul, 2001.
Pirinççi, Ferhat, “Soğuk Savaş Sonrasında ABD’nin Orta Asya Politikası: Beklentiler ve Gerçeklikler”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Ocak-Mart 2008, Cilt 63, Sayı 1, 2008, ss. 207-235.
Melet, Yasmin, “China’s political and economic relations with Kazakhstan and Kyrgyzstan”, 17. Central Asian Survey, Volume: 17, Number: 2, June-1998, pp. 229-253.
Zardykhan, Zardykhan; “Kazakhstan and Central Asia: Regional Perspectives”, Central Asian Survey, Vol 21, No: 2, June 2002, s.167-183.