Sultan Abdülmecid'in Cezayir-i Bahr-i Sefid (Akdeniz Adaları) gezisi (1 Haziran 1850 - 24 Haziran 1850)

Sultan Abdülmecid, Osmanlı modernleşmesinin öncü padişahlarından biridir. Başta Tanzimat ve Islahat Fermanları olmak üzere, sosyal, siyasal, idari ve ekonomik alanda birçok yeni düzenleme o'nun zamanında yapıldı. Halkla temasa çok büyük önem verdi. Yapılan reformların halk üzerindeki etkisini görmek için, babası II. Mahmud'un başlattığı yurt gezileri geleneğini sürdürdü. Sultan Abdülmecid, birbirinden farklı zamanlarda üç ayrı geziye çıktı. Bu çalışmada Haziran 1850'de bazı Akdeniz adalarına yapılan üçüncü gezisi incelendi. Halkın yaşayışını yerinde görmek amacıyla yapılan geziye şehzade Abdülaziz ve Murat Efendiler de katıldı. Taif adlı vapurla 1 Haziran 1850'de İstanbul'dan hareket edilerek başlayan gezi yirmi dört gün sürdü. Bu süre zarfında padişah, Limni, Girit, Rodos, Sakız, Bozcaada, Gelibolu ve İzmir'de çeşitli temaslarda bulundu. Buraların yönetici ve ileri gelenleriyle görüştü, onları çeşitli rütbe ve nişanlarla ödüllendirdi. Halkın şikâyetlerini dinledi, taleplerini karşıladı.

Sultan Abdulmecid's travel to Cezayir-i Bahr-i Sefid (Mediterrenean Islands) (1 June 1850- 24 June 1850)

Abdülmecid was one of the leading sultans of the Ottoman modernization. Many social, political and economical regulations, especially the Firmans of Tanzimat (Regulations) and Islahat (Reforms), were made in his reign. Sultan Abdülmecid gave a great importance to contact with the people. In order to observe impacts of the reforms on the people, he travelled to different parts of the state, a tradition initiated by his father Mahmud II. Sultan Abdülmecid attended three different travels. In this article, Sultan Abdülmecid's third travel, the travel to the Mediterranean Islands, was studied. He travelled to observe situation and living of people in their environment and he was accompanied by Heir Prince Abdülaziz and Murat Efendi. The travel began on June 1, 1850 in Istanbul and was made with a steamboat named Taif. The travel continued twenty-four days and the Sultan visited Limni, Girit, Rodos, Sakız, Bozcaada, Gelibolu and İzmir. Abdülmecid interviewed with the administrators and notables of these places and he awarded them with different ranks and orders. He listened to complaints of people and responded their expectations.

PDF

___

1-Arşiv Belgeleri
BOA, A.AMD, nr. 19/9, 19/41, 24/2, 24/27.
BOA, A.MKT, nr. 46/20.
BOA, A.MKT, DV, nr. 29/23.
BOA, A.MKT, MHM, nr. 23/27.
BOA, Cevdet, Evkaf, nr. 25449.
BOA, Cevdet, Maliye, nr. 2958.
BOA, Cevdet, Saray, nr. 507, 1539, 7785.
BOA, Cevdet, Zaptiye, nr. 3962.
BOA, A.MKT, NZD, nr. 9/55, 11/40.
BOA, İ.DH; nr. 19, 88/4399, 143/7386, 216/12714, 217/12782, 218/12833.
BOA, İ.HR, nr. 35/1613, 35/1617.
BOA, İ.MSM, nr. 88/2488, 88/2497, 88/2514.
BOA, HSD, CB, nr. 1/17, 1/18.
2-Gazeteler
Takvim-i Vekâyi, sayı 271, 281, 298, 426, 427.
Ceride-i Havadis, sayı 183, 185, 486, 487, 488, 489, 490.
3-Kitap ve Makaleler
Ahmed Cevdet Paşa, Ma'rûzât, Yay. Haz. Yusuf Halaçoğlu, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1980.
Ahmed Cevdet Paşa, Tezâkir I-II, Yayınlayan: Cavid Baysun, TTK Yayınları, Ankara, 1986.
Ahmed Lütfı Efendi, Vak'a-nüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, IX, Yayınlayan: Münir Aktepe, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1984.
Ahmed Lütfı Efendi, Vak'a-nüvis Ahmed Lütfı Efendi Tarihi, Yay. Haz. Yücel Demirel, 6-7-8, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.
Ceride-i Havadis, sayı 490, (21 Şaban 1266/2 Temmuz 1850).
Altmay, Ahmed Refik, "Sultan Abdülmecid Han'ın Sarayında (Doktor Spitser'in Hatıratı), Tarih-i Osmanî Encümeni Mecmuası, cüz 34, 1 Teşrin-i evvel 1331, ss. 599-622.
Alikılıç, Dündar, Osmanlı'da Devlet Protokolü ve Törenler İmparatorluk Seremonisi, Tarih Düşünce Yayınları, İstanbul, 2004.
Arıkan, Sabri, "Tarihi Soru Girit Meselesi Denilen Siyasî Oyunun Son Perdesi Nasıl Oyandı Nasıl Kapandı? Kıbrıs'ın ki Nasıl Kapanacak?", Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 149, Mart-Nisan, s. 11-49, İstanbul, 2004.
Cengiz, Hasan Ali, "Girit'te Türklere Karşı Uygulanan Göçe Zorlama Politikaları", Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 154, Ocak-Şubat, s. 145-163, İstanbul, 2005.
Hayreddin, Vesâik-i Tarihiye ve Siyasiye Tetebbuâtı, Birinci Kitap, Ahmed İhsan ve Şürekâsı Matbaası, İstanbul, 1326.
Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, VII, TTK Yayınları, İstanbul, 2003.
Korkmaz, Şerif, "Sultan Abdülmecid'in İlk Memleket Gezisi 26 Mayıs-12 Haziran 1844", Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), Sayı: 25/Bahar 2009, s. 82-98, Ankara, 2011.
Küçük, Cevdet, "Abdülmecid", Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), I, s. 259-262, İstanbul, 1998.
Mehmed, Memduh, Mir'ât-ı Şu'ünât, Ahenk Matbaası, İzmir, 1328.
Mercan, Mehmed, "Sultan Abdülmecid'in Rumeli Gezisi Hakkında Bazı Tespitler", Ege Üniversitesi Tarih İncelemeleri Dergisi, XXIV/I, s. 81-100, Temmuz, 2009.
Mert, Özcan, "II. Mahmut Devrinde Anadolu ve Rumeli'nin Sosyal ve Ekonomik Durumu (1808-1839)", Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 18, Haziran, s. 33-73, İstanbul, 1982.
Ongunsu, Ahmed Hamid, "Abdülmecid", İslam Ansiklopedisi (İ.A)., I, Milli Eğitim Basımevi, s. 92-93, İstanbul, 1978.
Özcan, Abdülkadir, "II. Mahmud'un Memleket Gezileri", Prof Dr. Bekir Kütükoğlu'na Armağan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi, s. 361-379, İstanbul, 1991.
Sakaoğlu, Necdet, "Sultan Abdülmecid'in Rumeli Seyahati", Toplumsal Tarih Dergisi, Sayı: 145, s. 30-34, Ocak, 2006.
Sakaoğlu, Necdet, Nuri Akbayar, Avrupalılaşmanın Yol Haritası ve Sultan Abdülmecid, Deniz Bank Yayınları, İstanbul, 2001.
Seyahatnâme-i Hümâyûn.
Şakiroğlu, Mahmud H., "Cezâyir-i Bahr-i SefıcP, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), VII, s. 500-501, İstanbul, 1993.
Shaw, Stanford J., Shaw, Ezel Kural, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, II, Cambridge University Pres, U.K, 1977.
Şahin, F.Şayan, "Ertuğrul Faciası Şehitlerinin Aileleri İçin Girit Vilayetinde Toplanan Yardım", Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 105, Aralık, s. 99-157, İstanbul, 1996.
Tayyarzâde Ahmed Ata, Tarih-i Ata IV-V, Yahya Efendi Matbaası, İstanbul, 1880.
Topuz, Hıfzı, Abdülmecid İmparatorluk Çökerken Sarayda 22 Yıl, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2009.
Uçarol, Rifat, Siyasi Tarih (1789-1994), Filiz Kitabevi, İstanbul, 1995.
Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Devleti'nin Saray Teşkilâtı, TTK Yayınları, Ankara, 1998.