1. Dünya Savaşı ve mütareke dönemindeki felsefi-edebi etkinlikleriyle Rıza Tevfik

I. Dünya Savaşı'nın ilk yılı içinde özel bir okulda felsefe dersleri vermeğe başlayan Rıza Tevfik, bu etkinliği ile eş zamanlı olarak, Türk halk edebiyatıyla ilgili bilimsel çalışmaları ile de adından söz ettirmiştir. Ancak, Bektaşi öğretilerine özellikle vurgu yaptığı söz konusu süreç içinde, hiçbir zaman, Abdullah Cevdet kadar yerleşik inançları aşağılayan bir tutum içine de girmemiştir. 1915 yılında, yakın dostu Tevfik Fikret'in ölümüyle birlikte ortaya çıkan boşluğu doldurabilmek için Bebek'teki Amerikan Koleji'nde, Türkçe ve Edebiyat derslerine, İnas Darülfünunu'nda ise Felsefe derslerine girmeye başlayan Rıza Tevfik, 1918 yılında, Darülfünun Edebiyat Şubesi'ne, Felsefe Tarihi ve Estetik Müderrisi" sıfatıyla atanmış; "Abdülhak Hamid ve Mülahazat-ı Felsefiyesi" adlı ünlü eserini de bu dönemde kaleme almıştır. Savaş biterken daha çok Samih Rıfat ve Ahmed Naim ile girdiği polemikleriyle dikkat çeken Rıza Tevfik, dikkat çekmeye çalıştığımız çizgini devam eden süreçte de sürdürmüş ve gerek bastırdığı ders notları ve gerekse Ömer Hayyam ile Bergson'u tahlil eden çalışmaları sayesinde felsefi kimliğinin en belirgin olduğu zaman dilimine tanıklık etmiştir.

Rıza Tevfik with his philosophic and literary activities in the Armistice period and world war 1 st

Rıza Tevfik who started to lecture philosophy lessons in a private school during the first year of World War 1st, synchronously with his activity he also became popular with his scientific studies related to Turkish Folk Literature. However, in the mentioned period when he gave much stress on Bekhtashi doctrines, he was never in an insulting attitude to-wards iconoclastics like Abdullah Cevdet. In 1915, Rıza Tevfik started to give Turkish and Literature lesssons in the American College in Bebek and started philosophy lessons in Inas Ottoman University in order to fill the gap of his close friend Tevfik Fikret's death. He was assigned to the Literature Department of Ottoman University as a professor of philosophy history and aesthetical in 1918. He wrote his famous work Abdülhak Hamid and Mülahazat-ı Felsefiye in this period. Rıza Tevfik who stood out with his polemics with Samih Rıfat and Ahmed Naim when the war was finishing and he also continued his line we wanted to take your attention on in the following period and he witnessed the most significant philosophic period thanks to his studies which describes both Ömer Hayyam and Bergson and with the lesson notes which he published.

PDF

___

Abdullah Cevdet Bey'in Aleyhindeki Dava: Muma-ileyh İçtihad Mecmuasındaki Makalelerinden Dolayı Gıyaben İki Sene Hapse Mahkum Oldu", Peyam-ı Sabah, s. 3, 25 Şaban 1340.
"Abdullah Cevdet Bey'in Dinimize Tecavüzatı: Bütün Alem-i îslamı Rencide Eden Bu Hadise Hakkında Adliye Müsteşarı'nm Beyanat-ı Mü-himmesi", Tevhid-i Efkar, s. 2, 25 Şaban 1340.
"Dinimize Tecavüz Edenlere İbret-i Müessire: Abdullah Cevdet Bey Bir Makalesinde Din-i Mübeyyin-i Muhammediyeye Tecavüz Ettiğinden Dolayı îki Sene Hapse Mahkum Oldu", Tevhid-i Efkar, s. 1, 23 Şaban 1340.
Ayberk, Nuri Fehmi, "Rıza Tevfîk'e Dair", Ölümünden Sonra Rıza Tevfik, (Der.: Mustafa Ragıp Esatlı), Sinan Matbaası, s. 40-41, İstanbul, 1952.
Baltacıoğlu, İsmail Hakkı, "Rıza Tevfik Baba", Yeni Adam, 19 Ocak 1950.
Bölükbaşı, Rıza Tevfik, "80 Yılda Neler Gördüm", Yeni Sabah, nr. 3434, 18 Ekim 1948.
Bölükbaşı, Rıza Tevfik, "Darülfünun Müderrislerinden Muhterem Ahmed Nairn Beyefendi'ye", Zaman, nr. 177, 3 Teşrin-i Evvel 1334.
Bölükbaşı, Rıza Tevfik, "Darülfünun Müderrislerinden Muhterem Ahmed Nairn Beyefendi'ye", Zaman, nr. 177, 3 Teşrin-i Evvel 1334.
Bölükbaşı, Rıza Tevfik, "Fevkalade Bir Adam Hakkında", Peyam-ı Sabah, nr. 1213-1643, 19 Nisan 1338.
Bölükbaşı, Rıza Tevfik, "Harap Mabed", Serab-ı Ömrüm, s. 68, 1949.
Bölükbaşı, Rıza Tevfik, Serab-ı Ömrüm, Kenan Mat., s. 37, İstanbul, 1949.
Bölükbaşı, Rıza Tevfik-Hüseyin Daniş, Rubaiyat-ı Ömer Hay yam, İkbal Kütüphanesi, s. 368, İstanbul, 1340.
Cevdet, Abdullah, "İçtihad Ka'rilerine", İçtihad, No: 139, 30 Teşrin-i Sani 1921.
Cevdet, Abdullah, "İçtihad, Mahkeme-i Cezada", İçtihad, No: 138, 9 Kanun-ı Sani 1919.
Cevdet, Abdullah, "Müdafaaname", İçtihad, No: 149, s. 3095-3101, 11 Eylül 1922.
Cevdet, Abdullah, "Siyaset ve İktisad", İçtihad, No: 172, s. 3470, 1 Ka-nun-ı Evvel 1924.
Fındıkoğlu, Ziyaeddin Fahri, "Darülfünun Hayatından Bir Hatıra ve Feylesofun Türk İlmindeki Şahsiyeti", Ölümünden Sonra Rıza Tevfik, s. 70, 1952.
Horozcu, Samih Rıfat, "İran Tarihi ve Türkler", Ati, nr. 49-62, 18 Şu-bat-3 Mart 1334.
İleri, Celal Nuri, "Zerdüşt ve Medler Mübahesesinin Neticesi", Ati, nr. 160, 1 Haziran 1334.
Nairn, Ahmed, "Feylesof Rıza Tevfik Beyefendi'ye", Sebîlürreşad, nr. 373, s. 176, (10 Teşrin-i Evvel 1334).
Nairn, Ahmed, "Tevfik Fikret'e Dair", Sebilü'r-Reşad, C. XV, nr. 371, s. 8, İst.
Safa, Peyami, "Rıza Tevfik", Ulus, 6 Ocak 1950.
Şehsuvaroğlu, Bedi, "Filozof Dr. Rıza Tevfik", Ölümünden Sonra Rıza Tevfik, (Edit.: Mustafa Ragıp Esatlı), Sinan Matbaası, s. 44, İstanbul, 1952.
Tasvir-i Efkar, 26 Kânun-ı Sani 1334.
Uçman, Abdullah, "Zerdüşt Münakaşası Üzerine", İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. XXVIII, s. 511-524, İstanbul, 1998.
Uçman, Abdullah, Rıza Tevfik'in Şiirleri ve Edebi Makaleleri Üzerine Bir Araştırma, Kitabevi, s. 19, 22-23, 161-177, İstanbul, 2004.
Ulutan, Burhan, İbn-i Sina Felsefesi, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, s. 142, İstanbul, 2000.