MİMAR SİNAN’IN MİLLİYETİ HAKKINDA YAPILAN TARTIŞMALAR

Bütün zamanların en büyük mimarı kabul edilen Koca Sinan’ı sahiplenen çok olmuştur. Özellikle onun Ermeni, Rum olduğu konusunda geniş ve yaygın bir kanaat vardır. Bu kanaati besleyen en büyük gerekçe ise onun bir devşirme olmasından kaynaklanmaktadır. Gerçi, bu bağlamda onu Hırvat, Slav, vb olduğunu ileri sürenler olsa da bunların bilgilerinin, belgelerden uzak sadece iddiadan ibaret olduğu görülmüştür. Ermeni ve Rum diyenlerin ellerinde de belge yoktur. Belge olarak iddia ettikleri şeyler; Sinan’ın Osmanlı Hıristiyan devşirmesi bir yeniçeri olmasından öteye gitmemektedir. Hâlbuki o dönemde Anadolu’da Hıristiyan Karaman Türkleri arasından da devşirme yapıldığını kimse görmek istemiyor. Nitekim yapılan birçok araştırmalar Sinan’ın Hıristiyan bir Türk olarak devşirildiğini göstermektedir. Yaptığımız bu araştırma boyunca Sinan hakkındaki tartışmaların izini sürerek onun milliyetini belgelemeye çalışacağız. Şurası muhakkaktır ki, tarihe mal olmuş büyük şahsiyetlerin şu veya bu kökenden olması o kadar önemli değildir. Önemli olan onun insanlığa veya kendi milletine yaptığı hizmetleri, düşünceleri, fikirleri ve eserleridir. Fakat birileri kaynakları ve belgeleri çarpıtıyor, farklı yorumluyor ve farklı etnik kökenlere dayıyor vb ise ilim adamlarına düşen bir görev de bunları inceleyip, gerçeği ortaya koymaktır. Sinan’ın sahipsiz bırakılmasının veya birilerinin haksız yere sahiplenmesinin veyahut Türklüğü ile ilgili çalışmaların görmezden gelinmesinin önüne geçilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Mimar Sinan, Türk, Ermeni, Rum

PDF

___

Ahmet Refik, (Altınay), Mimar Sinan I, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul, 1931
Ahmet Refik, Türk Tarih Encümeni Mecmuası, Yeni Seri, S. 5 (Haziran 1930-Mayıs 1931), İstanbul, 1931
Ahmet Rifat, Lüğât-ı Tarihiyye ve Coğrafiyye, İstanbul, C. VI, s. 286, 1299/1883
Babinger, Franz, Die Türkische Renaissance, Beitragezurkenntnisdes Orient, H. Grothe, Halle, , C. XI, s. 67, 1914
Balta, Evangelia, Gerçi Rum İsek de, Rumca Bilmez Türkçe Söyleriz,isimli araştırma Türkiye İş Bankası yay., 2. Basım, İstanbul, 2012
Baykut, Cami, Osmanlı Ülkesinden Hıristiyan Türkler ve Bizans İmparatorluğu’na Dahil olan Turanî Akvam, İstanbul, 1338/1922
Chisholm Hugh, The Encyclopaedia Britannica; A Dictionary of Arts, Sciences, literatureand General Information, London, 1910, s. 426
Dinç, Güven, The Social and Economic Status of the Rum (Greeks) of Antalya in the First Half of the, 19th Century, Adalya, Sayı, S. 20, s. 458, The Annual of the Koç University Suna & İnan Kıraç Research Center for Mediterranean Civilizations, İstanbul, 2017
Eckmann, Jones, Die Karamanische Literatur, PhilologiaeTurcicaFundamenta, Yay., L. Bazin, A. Bombacı, J. Deny, T. Gökbilgin, F.İz, H., Schael, P.N. Boratav, Wiesbaden, II,, 820, 1965
Egli Ernst, Osmanlı Altın Çağının Mimarı Sinan, Çev. Ve Derleyen İbrahim Ataç, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2009
Evliya Çelebi, Seyahatname, Haz. Seyit Ali Karaman, 9. Kitap, 1. Cilt, YKY, İstanbul, 2011
Göyünç, Nejat, Mimar Sinan’ın Aslı Hakkında Tarih ve Toplum, C. 4, S. 19, s. 38, Temmuz-1985, İstanbul, 1985
Göyünç, Nejat, Osmanlı İdaresinde Ermeniler, İstanbul, 1983, s. 36
http:// www.superhabertv/erhan-afyoncu-mimar-sinan, erişim tarihi: 13.12.2018
İnan, Afet, Mimar Koca Sinan, Ankara, 1968
Konyalı, İbrahim Hakkı, Mimar Koca Sinan, Vakfiyyeleri, Hayır Eserleri, Hayatı, Padişaha Vekaleti, Azadlık Kağıdı, Alım-Satım Hüccetleri, Yayımlayan: Nihat Topçubaşı, İstanbul, 1948
Mehmet Süreyya, Sicill-i Osmanî yahut Tezkere-i Meşâhir-i Osmaniye, Yay. Haz. Nuri Akbayar, Eski yazıdan çeviren, Seyit Ali Kahraman, İstanbul, 1996, C.5, s. 1508
Meriç, Rıfkı Melûl, Mimar Sinan, Hayatı, Eseri-I, Mimar Sinan’ın Hayatına Eserlerine Dair Metinler, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1965
Moravcisk, Gyula, Hıristiyanlaşan Türkler, ByzantinaTurcica, Ankara, 1983
Mülayım, Selçuk, Sinan bin Abdülmennan, Bir Dünya Mimarının Hayat Hikayesi, Eserleri ve Ötesi, İsam Yayınları, İstanbul, 2010
Mülayım, Selçuk, Ters Lâle, Osmanlı Mimarisinde Sinan Çağı ve Süleymaniye, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2001
Mülayim, Selçuk, Sinan, Osmanlı Mimarbaşısı, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. XXXVII, s. 224-227, İstanbul, 2009
Nasr, S. H., İslam Sanatı ve Maneviyatı, (terc. Ahmet Demirhan), İnsan Yayınları, İstanbul, 1992
Ralph, Peter, Sinan born an Armenian Christian, Beyond Baghdad, 2005, s. 82
Saatçi, Suphi, Bir Osmanlı Mucizesi Mimar Sinan, Ötüken, İstanbul, 2005
Sai Çelebi, Nakkaş Mustafa, Tezkiretü’l-Buldân, Dersaadet İkdam Matb.;. 1315/1899; Aynı yazar, Mimar Sinan’ın kendi ağzından hayat ve eserleri, Haz. S. Erdem, Bin bir Direk Yayınevi, İstanbul, 1988
Sivaslıyan, Hagop, Mimar Sinan’ın Kökeni Neden Tartışılır? Tarih ve Toplum, C. 4, S. 19, s. 38, Temmuz-1985, İstanbul, 1985
Tuğlacı(yan), Pars, Osmanlı Mimarisinde Batılılaşma Dönemi ve Balyan Ailesi, İstanbul, 1981
Turgal, H. Fehmi, Mülga Şer’iyye Mahkemeleri Sicilleri Üzerinde İncelemeler, TTK, Yayını, İstanbul, 1937
Uzunçarşılıoğlu, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları I, (Acemi oğlanı ve Yeniçeri Ocağı), TTK. Basımevi, 1988, s. 21
Yakıt, İsmail, Türklüğü Tartışılan Meşhurlar, Ötüken, İstanbul, 2016