İSTANBUL'UN İAŞE VE MALZEME İKMALİNDE VİZE SANCAĞI'NIN YERİ VE ÖNEMİ* (XVI. - XVII. YÜZYILLAR)

İstanbul, tarihi hüviyeti ve coğrafi konumu ile Osmanlı İmparatorluğu'nun yalnızca yönetim merkezi olmakla kalmamış, aynı zamanda imparatorluğun ihtişam ve büyüklüğünün bir simgesi olmuştur. Sarayın, ordunun ve halkın iaşesi demek olan İstanbul'un iaşesinin sağlanması, devlet yöneticilerince mühim işlerin en mühimi olarak görülmüştür. Bu mühim işin aksamadan yürümesi için de çeşitli tedbir ve önlemler alınmıştır. Taşıma maliyetlerinin yüksek olduğu devirlerde İstanbul'a iaşe ve malzeme ikmali öncelikle Rumeli Bölgesi'nden sağlanmıştır. Vize Sancağı, İstanbul Boğazı'nın batı kıyılarından başlayarak Trakya içlerine kadar yayılan geniş bir bölge üzerinde kurulmuştur. Bu nedenle de İstanbul'un iaşesinde önemli bir paya sahiptir. Çalışmamızda İstanbul'un iaşe ve malzeme ikmalinde Vize Sancağı'nın yerinin ne olduğu araştırılarak bu iaşenin boyutları ve nevileri ortaya konulmaya çalışılmıştır

The Place and Importance of the Province Vize in the Food Supply and Replenishment of Material of Istanbul (XVI. - XVII. Centuries)

Istanbul with its historical significance and geographical position was not only the administrative center of the empire but also was a symbol of magnificence and greatness. Supply of the palace, military and public was considered ad the most primary business among the other important tasks. There were number of measures and actions for possible failures. Originally, in the early period the supply of Istanbul was provided from western provinces namely from Rumelia. The province Vize was established in a wide region starting from west coast of Istanbul strait to the inner of Thrace. For this reason Vize has a significant share for the supply of Istanbul. In this work, we try to search and analyze the place and importance of the Province Vize in the food supply and replenishment of material of Istanbul. It also tried to analyze the size, dimension and variety of this supply.

PDF

___

Arşiv Kaynakları
BOA, Mühimme Defteri: 3, 5, 6, 7, 10, 12, 14, 16, 18, 19, 21, 22, 24, 26, 27, 31, 34, 35, 36, 48.
Tapu Kadastro Kuyûd-ı Kadîme Arşivi, Defter: 165.
Kitap ve Makaleler
Ahmed Refik: Onuncu Asr-ı Hicri'de İstanbul Hayatı (1495/1591), En- derun Kitabevi, İstanbul, 1988.
AYNURAL, Salih: İstanbul Değirmenleri ve Fırınları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2001.
BARKAN, Ömer Lütfi: "Research on the Ottoman Fiscal Surveys", Stu- dies in the Economic History of the Middle East from the Rise of Islam to the Present Day, Ed. M.A. Cook, New York, 1970.
BARKAN, Ömer Lütfi: Süleymaniye Cami ve İmareti İnşaatı, Cilt: 1, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1972.
BARKAN, Ömer Lütfi: "Tarihî Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Ta- rihi", Osmanlı Devleti'nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi Tetkikler-Makaleler, Yayına Hazırlayan: Hüseyin Özdeğer, Cilt: 2, İstanbul Üniversitesi Yayı- nı, İstanbul, 2000.
BEHAR, Cem: Osmanlı İmparatorluğu'nun ve Türkiye'nin Nüfusu 1500-1927, Cilt: 2, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayını, Tarihi İstatistikler Dizisi, Ankara, 1996.
BERKSAN, F. Emine: Matbah-ı Âmire (Saray Mutfağı) (1703-1730), İs- tanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2005.
BOSTAN, İdris: Osmanlı Bahriye Teşkilatı: XVII. Yüzyılda Tersane-i Amire, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1992.
BOSTAN, İdris: Osmanlılar ve Deniz, İstanbul, 2007.
BRAUDEL, Fernand: Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Cilt: 1, Eren Yayınları, İstanbul, 1989.
ELDEM, Vedat: Osmanlı İmparatorluğu'nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1994.
FAROQHİ, Suraiya: "İstanbul'un İaşesi ve Tekirdağ Rodoscuk Limanı (16. - 17. Yüzyıllar)", ODTÜ Gelişme Dergisi, Türkiye İktisat Tarihi Üzerine Araştırmalar II, 1979-80, Özel Sayı, Ankara, 1981.
FAROQHİ, Suraiya: Osmanlı'da Kentler ve Kentliler, 2. baskı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1994.
GÜÇER, Lütfi: "XVI. Yüzyıl Sonlarında Osmanlı İmparatorluğu Dahi- linde Hububat Ticaretinin Tabi Olduğu Kayıtlar", İktisat Fakültesi Mec- muası, Cilt: 13, Ekim 1951 - Temmuz 1952, No. 1-4.
GÜÇER, Lütfi: "XVI - XVIII. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu'nun Ti- caret Politikası", Türk İktisat Tarihi Yıllığı, Yıl: 1987, Sayı: 1, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1988.
GÜÇER, Lütfi: "XVIII. Yüzyıl Ortalarında İstanbul'un İaşesi için Lü- zumlu Hububatın Temini Meselesi", İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: 11, Ekim 1949 - Temmuz 1950, No. 1-4.
HALAÇOĞLU, Yusuf: Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme (Menziller), PTT Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2002.
İNALCIK, Halil: Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Cilt: 1, Eren Yayınları, İstanbul, 2000.
MANTRAN, Robert: 17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul, Çev. Meh- met Ali Kılıçbay - Enver Özcan, Cilt: I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, An- kara, 1990.
Numaralı Mühimme Defteri, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Mü- dürlüğü, C. II, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 33, Divan-ı Hümayun Sicilleri Dizisi: IV, Ankara, 1996.
ÖZERGİN, M. Kemal, "Rumeli Kadılıkları'nda 1078 Düzenlemesi", Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı'ya Armağan, Türk Tarih Kurumu Ya- yınları, Ankara, 1988.
YARCI, Güler: "Arşiv Belgeleri Işığında Vize (XVIII - XX. Yüzyıl)", Vize II. Tarih ve Kültür Sempozyumu, Vize, 10 Haziran 2005.