Hastalık isimlerinde örtmece

Örtmece, söylenmesinden rahatsızlık duyulan veya utanılan bir durumu uygunsuz, kaba, yakışıksız kelimelerle ifade etmek yerine, daha uygun kelimelerle ifade etmektir. Her toplumun duyarlı olduğu konular vardır. Bazı durumlarda bir konuyu doğrudan söylemek yerine daha yumuşak ve nazik kelimelerle ifade etmek gerekir. Bu yolla, kişiler, ölüm, hastalık doğum ve diğer sosyal problemler gibi durumlarda örtmece ifadeleri kullanmak suretiyle daha uygun ve nazik şekilde konuyu ifade ederler. Bu çalışmada, hastalık isimlerinde örtmece konusu ele alınacaktır. Ayrıca, çalışmanın sonunda sözlüklerden derlenen hastalık isimleri sözlüğü de yer almaktadır.

The Euphemism in the names of illnesses

Euphemism means that an inoffensive expression or a word is used in place of blunt, harsh, indecent one that is considered to be upsetting or embarrassing. In any civilized society, there are some sensitive topics exist. In any civilized society, there are some sensitive topics exist. In some situations, it is very necessary to look for another way of saying to replace the direct expressions. By this way, people always manage to express themselves with some euphemistic terms to show their dignity and respect to others in such field as death, illness, birth, and some social problems. In this study will be handled the euphemism in the names of illnesses. There is a dictionary of names of illnesses at the end of study.

PDF

___

Akpınar, Turgut, “Dünyada ve Türklerde Ağza Alınması Yasak (Tabu) Kelimeler”, Folklor ve Etnografya Araştırmaları, İstanbul 1985, 13-27.
Aksan, Doğan, Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1995.
Atıcı, Elif, “Ortaçağ İslam Tıbbında ve Türk Tıp Tarihinde Egzama Tedavisi”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 142, 2003, s. 121-126.
Başoğlu, Bekir, “İnsan Sağlığı İle İlgili Görüş, İnanış ve Uygulamalar”, Türk Folkloru, Aylık Folklor Dergisi, Sayı: 36, Temmuz 1982, 11-13.
Bilginer, Hayriye, “Batı Dillerinde ve Türkçede Güzel Adlandırmalar”, Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı: 596, Ağustos 2001, 441-446.
Bozkaplan, Şerif Ali, “Anadolu Ağızlarında Güzel Adlandırma Örnekleri”, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish Or Turkic, 4/3 Spring 2009, 377-397.
Çağatay, Saadet, “Türklerde Batıl İnançlar Arasında Tabu”, I. Uluslararası Türk Folklor Semineri Bildirileri (8-14 Ekim 1973), Ankara 1974, 365-373.
Demirci, Kerim, “Örtmece (Euphemism) Kavramı Üzerine”, Millî Folklor, Sayı: 77, 2008, 21-35.
Demirhan Erdemir, Ayşegül, “Karantina’nın Türk Tıp Tarihindeki Yeri ve Bazı Belgeler”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 109, Ağustos 1997, s. 49-58.
Gecekuşu, Ahmet, Güzel Adlandırma, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ 2006.
Güngör, Ahmet, “Tabu-Örtmece (Euphemism) Sözler Üzerine”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Prof. Dr. Zeki Başar Özel Sayısı, Sayı: 29, Erzurum 2006, 69-93.
İnan, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Materyaller ve Araştırmalar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1986.
Kuzucular, Emin, “Şarkışla’da Hastalıklar ve Tedavileri”, Türk Folkloru, Aylık Folklor Dergisi, Sayı: 5, Aralık 1979, 27-31.
Linfoot-Ham, Kerry, “The Linguistics of Euphemism: Adiacronic Study of Euphemism Formation”, Journal of Language adn Linguistics, Vol. 4, No. 2, 2005, 227-263.
Oyarkılıçgil Ateş, Arzu, “Dilde Tabu ve Örtmecenin Yeri Üzerine”, Ankara Üniversitesi Tömer Dil Dergisi, Language Journal, Sayı: 49, Kasım 1996, 16-19.
Öztek, Zafer, Halk Dilinde Sağlık Deyişleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1992.
Sağol Yüksekkaya, Gülden, “Türklerde Ölümün Algılanışı ‘Ölmek’ Karşılığı Kullanılan Kelimelerden Hareketle”, Uçmağa Varmak Kitabı, Editörler: Emine Gürsoy Naskali, Gülden Sağol Yüksekkaya, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2009, s. 3-41.
Süleyman, Fehmi, Edebiyat, Haz. Ali Yıldırım, Fırat Üniversitesi Yayınları, Elazığ 2004.
Tâhir-ül Mevlevî, Edebiyat Lügatı, Haz. Kemal Edip Kürkçüoğlu, Enderun Kitabevi, İstanbul 1984.
Taner, Nuri, “Halk İnanmalarında Cin ve Cin Tutma”, Türk Folkloru, Aylık Folklor Dergisi, Sayı: 42, Ocak 1982, 12-15.
Tekin, Ayşe, Sağlık-Hastalık Olgusu ve Toplumsal Kökenleri (Burdur Örneği), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta 2007.
Türk Dil Kurumu, Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, http://tdkterim.gov.tr/ttas/
Türkmen, Seyfullah, “Türkçedeki Örtmece Sözler”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 6, Sayı: 23, Güz 2009, 131-140.
Üçer, Müjgan, “Sivas’ın Tıbbî Folklorunda Göz Hastalıkları-1”, Türk Folkloru, Aylık Folklor Dergisi, Sayı: 42, Ocak 1982, 3-7.
Üçer, Müjgan, “Sivas’ın Tıbbî Folklorunda Göz Hastalıkları-2”, Türk Folkloru, Aylık Folklor Dergisi, Sayı: 42, Ocak 1982, 11.
Üstüner, Ahat, “Örtmece Sözlerle İlgili Terimler”, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4/8 Fall 2009, 166-177.
Yalçın, Özkan, “Şarkışla Folklorunda Verem”, Türk Folkloru, Aylık Folklor Dergisi, Sayı: 26, Eylül 1981, 23-25.