Atatürk döneminde CUmhuriyet bayramı kutlamaları: İstanbul ve Ankara örneği (1925-1938)

Cumhuriyet 29 Ekim 1923te ilan edilmesine rağmen bayram olarak kutlanmasına iki yıl sonra başlanmıştır. TBMMnin 8 Şubat 1925 günü yapılan oturumunda 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı olarak kabul edilerek, bu tarihten sonra Türkiyede ve elçiliklerimizde kutlanmaya başlanmıştır. Atatürkün sağlığında gerçekleştirilen 1925-1938 yılları arasındaki 14 kutlama ayrı bir öneme sahip olmuştur. Halk bu kutlamalara devlet erkânın heyecanına paralel bir ilgi göstermiş ve adeta her yıl beklediği bir sosyal faaliyet haline gelmişti. Taksim, Beyazıt, Üsküdar, Kadıköy ve Beşiktaş kutlamaların merkezi olmuş, sabaha kadar süren bayram eğlencelerine fener alayları ile havai fişeklerin renk cümbüşü eşlik etmiştir. Bu kutlamalar yurdun her köşesinde yapılmış, fakat özellikle İstanbul ve Ankarada doruk noktasına ulaşmıştır. Bayram kutlamaları dönemin gazetelerinde gerek haber gerekse fotoğraflarla oldukça geniş yer almıştır.

Republic day celebrations in Ataturk period: The instances of Istanbul and Ankara (1925-1938)

Although the Republic was proclaimed on 29 October 1923, celebrating it had started two years later. In TBMM s (Grand National Assembly of Turkey) session conducted on 28 February 1925, the 29th of October was accepted as Republic Day and started to celebrate in Turkey and our embassies after this date. The 14 celebrations conducted in Atatürk s lifetime between the years of 1925-1938 have a special importance. People showed an interest to the celebrations parallel to the excitement of high state officials, and the celebrations became a social activity that people virtually expected in every year. Taksim, Beyazit, Uskudar, Kadikoy and Besiktas became the centers of celebrations, and torchlight processions, array of bright colors of fireworks accompanied to the festival celebrations continued all night long. These celebrations were made in all corners of the country, but they reached to the top especially in Istanbul and Ankara. The celebrations were published widely in the newspapers of that period both with the news and the photographs.

PDF

___

Kitap ve Makaleler
Babıali Baskını, DİA, c. 4, s. 389-390, İstanbul 1991.
Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, Yay. Haz. Bedi Yazıcı, İstanbul 1995.
Çakır, Hamza, Osmanlıda Basın İktidar İlişkileri, s. 74-84, Ankara 2002.
Danişment, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, c. 4, İstanbul 1972. Danişment, İsmail Hami, Sadr-ı-azam Tevfik Paşanın Dosyasındaki Resmî ve Hususî Evraklara Göre: 31 Mart Vakası, İstanbul 1961.
Esen, Atakan, Türk İzcilik Hareketinin Tarihsel Temelleri, Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, s. 5-3, İstanbul 2009.
Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, c. 9, Ankara 1999.
Lewis, Bernard, Modern Türkiyenin Doğuşu, Ankara 2000.
Mumcu, Ahmet, Türk Devriminin Temelleri ve Gelişimi, s. 75, 76-85, İstanbul 1996.
Ortaylı, İlber, Türkiye Teşkilât ve İdare Tarihi, Ankara 2008.
Öztürk, Cemil (Editör), İmparatorluktan Ulus Devlete Türk İnkılâp Tarihi, Ankara 2005.
Show, Stanford J. - Ezel Kural Shaw, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, c. 2, s. 433-437, İstanbul 2010.
Sönmez, Sınmaz Cahide, Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü Kutlamaları ve 26 Ekim 1933 Tarihli Genel Af Yasası, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 33-34, s. 92-93,
Mayıs-Kasım 2004; Milliyet, Yıl: 8, No: 2772, s. 1, 5, 28 Teşrinievvel 1933.
Tunaya, Tarık Zafer, Türkiyede Siyasal Partiler, c. III, İstanbul 2009.
Unat, Faik Reşit, İkinci Meşrutiyetin İlânı ve Otuzbir Mart Hâdisesi, Ankara 1991.
Yücel, Yaşar, Atatürkün Cumhuriyetin Kuruluşundaki Görüş ve Etkinlikleri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, c. 14, Sayı: 25, s. 23, Ankara 1981.
Gazeteler
Akşam, Yıl: 12, No: 3968, 29 Teşrinievvel 1929.
Akşam, Yıl: 15, No: 5049, 30 Teşrinievvel 1932.
Akşam, Yıl: 12, No: 3969, 31 Teşrinievvel 1929.
Cumhuriyet, Yıl: 2, No: 529, 28 Teşrinievvel 1925.
Cumhuriyet, Yıl: 7, No: 2327, 28 Teşrinievvel 1930.
Cumhuriyet, Yıl: 2, No: 530, 29 Teşrinievvel 1925.
Cumhuriyet, Yıl: 11, No: 4117, 30 Birinciteşrin 1935.
Cumhuriyet, Yıl: 11, No: 4478, 30 Birinciteşrin 1936.
Cumhuriyet, Yıl: 15, No: 5197, 30 İlkteşrin 1938.
Cumhuriyet, Yıl: 4, No: 1248, 30 Teşrinievvel 1927.
Cumhuriyet, Yıl: 2, No: 531, 31 Teşrinievvel 1925.
Cumhuriyet, Yıl: 3, No: 890, 31 Teşrinievvel 1926.
Cumhuriyet, Yıl: 5, No: 1609, 31 Teşrinievvel 1928.
Cumhuriyet, Yıl: 6, No: 1968, 31 Teşrinievvel 1929.
Cumhuriyet, Yıl: 7, No: 2329, 31 Teşrinievvel 1930.
Cumhuriyet, Yıl: 8, No: 2688, 31 Teşrinievvel 1931.
Cumhuriyet, Yıl: 11, No: 3765, 7 Teşrinisani 1934.
Kurun, Yıl: 20-2, No: 6756-696, 30 İlkteşrin 1936.
Milliyet, Yıl: 8, No: 2772, 28 Teşrinievvel 1933.
Milliyet, Yıl: 8, No: 2774, 30 Teşrinievvel 1933.
Tan, Yıl: 3, Sayı: 900, 30 İlkteşrin 1937.
Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Sayı: 1516, Fon Kodu: 30.18.1.1, Yer No: 12.75.6, Tarih: 8/2/1925.
BCA, Sayı: 11846, Dosya: 144-118, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 23.70.8, Tarih: 11/10/1931.
BCA, Fon Kodu: 030.0.18.01.02, Yer No: 31.66.017, Tarih: 24/10/1932.
BCA, Fon Kodu: 030.0.18.01.02, Yer No: 40.71.020, Tarih: 17/10/1933.
BCA, Dosya: 7. Büro, Fon Kodu: 490.1.0.0, Yer No: 1150.36.1, Tarih: 12/12/1933.
BCA, Dosya: 7. Büro, Fon Kodu: 490.1.0.0, Yer No: 1150.36.1, Tarih: 12/12/1933.
BCA, Dosya: 7. Büro, Fon Kodu: 490.1.0.0, Yer No: 1150.36.1, Tarih: 12/12/1933.
BCA, Dosya: 23328, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 198.352.10, Tarih: 13/07/1933.
BCA, Sayı: 11854, Dosya: 154-60, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 23.70.16, Tarih: 13/10/1931.
BCA, Dosya: 23335M, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 198.352.20, Tarih: 17/07/1935.
BCA, Dosya: 94A164, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 108.716.16, Tarih: 20/11/1933.
BCA, Sayı: 8406, Dosya: 144-58, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 5.48.12, Tarih: 22/9/1929.
BCA, Fon Kodu: 51.0.0.0, Yer No: 2.13.2, Tarih: 23/4/1925.
BCA, Sayı: 8268, Dosya: 56-56, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 5.41.15, Tarih: 25/08/1929.
BCA, Fon Kodu: 490.1.0.0, Yer No: 3.13.26, Tarih: 26/09/1936.
BCA, Sayı: 4267, Dosya: 56-48, Fon Kodu: 30.18.1.1, Yer No: 21.66.11, Tarih: 27/10/1926.
BCA, Fon Kodu: 51.0.0.0, Yer No: 8.69.15, Tarih: 27/10/1928.
BCA, Dosya: 23333, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 198.353.17, Tarih: 27/10/1934.
BCA, Fon Kodu: 30.10, Yer No: 159.113.12, Tarih: 23/11/1937.
BCA, Fon Kodu: 30.10, Yer No: 159.113.13, Tarih: 23/11/1937.
BCA, Fon Kodu: 030.10, Yer No: 79.524.5, Tarih: 13 Teşrinievvel 1938.
BCA, Sayı: 98322, Dosya: 3-40, Fon Kodu: 30.18.1.2, Yer No: 85.94.7, Tarih: 28/10/1938.
TBMM Zabıt Ceridesi, 4. Devre, 16. Cilt.