Necip Fazıl’ın “Aynalar Yolumu Kesti” Şiirine Hermenötik Bir Yaklaşım ve Şiir Dilinin Fonksiyonları

Edebî metinlerin en önemli özelliği çok katmanlı bir yapıya sahip olmaları ve bu yapının getirdiği çok anlamlılık sayesinde farklı okuma tekniklerine açık olmalarıdır. Bu nedenle metni yorumlama çabası tarihin her döneminde üzerinde durulan ve tartışılan konulardan biridir. Hermenötik (yorumbilim) metni “yorumlamak” ve “açıklamak” üzerine geliştirilen bir yöntemdir. Hermenötik düşüncenin kökeni, etimolojik olarak tanrıların mesajlarını anladığı kadarıyla insanlara aktarma görevi üstlenen Hermes’e kadar dayandırılmaktadır. Başlangıçta sadece kutsal kitapların ve hukuk metinlerinin yorumlanmasında kullanılan bu yöntem, 18. yüzyıldan itibaren edebî metinlerin açıklanmasında da kullanılmaya başlanmıştır. Klasik ve modern hermenötiğin “anlama” ve “yorumlama” kavramlarına bakış açısı farklıdır. Modern hermenötiğe göre eseri yorumlayan kişi, metnin anlamını kendi diline, kavram ve hayal dünyasına, dünya görüşüne bazen de hayatına uygun olarak tatbik eder ve kaynaştırır. Bu çalışmada modern Türk şiirinin önemli isimlerinden olan Necip Fazıl’ın “Aynalar Yolumu Kesti” şiiri, çağdaş hermenötik alanında çalışanların ortaya koydukları felsefi yorumlama düşüncesinden hareketle geliştirilen tahlil yöntemiyle incelenerek şiir dilinin özelliklerini ve fonksiyonlarını üstlenen “imge”, “metafor” ve “sembol” gibi kavramlar dilbilimsel ve kültürel bağlamlarda değerlendirilecektir. Necip Fazıl’ın şiir sanatının ana eksenini oluşturan “arayış” metaforunun; dinî, felsefi, psikolojik, tarihî, mistik ve metafizik katmanlarıyla çok anlamlılığa uygun bir yapıyı nasıl desteklediği örneklemlenerek şiir dilinin farkı işlevleri görünür kılınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Hermenötik, Necip Fazıl, şiir dili, figüral anlam, metinlerarasılık

A Hermeneutic Approach to Necip Fazıl’s “Mirrors Cut My Way” and Functions of Poetry Language

The most important feature of literary texts is their multi-layered structure and the possibility of multiple interpretations. Hermeneutics is one such method of interpreting and explaining a text. Initially, it was only used in the interpretation of religious and legal texts and in the explanation of literary texts since the 18th century. However, the perspective of classical and modern hermeneutics on the concepts of understanding and interpretation is different. According to modern hermeneutics, the interpreter applies the meaning of the text to his own language, imagination, and life. Following this method, the poem of Necip Fazıl’s “Mirrors Cut My Way” will be analyzed with the analysis method developed based on the philosophical interpretation idea. Concepts such as image, metaphor, and symbol, which compose the features and functions of poetic language, will be evaluated in linguistic and cultural contexts. The functions of the language of poetry will be made visible by illustrating how Necip Fazıl’s “quest” metaphor, which constitutes the main axis of the art of poetry, supports a structure that is suitable for multiple meanings with its religious, philosophical, psychological, historical, mystical, and metaphysical layers.

Keywords:

Hermeneutic, Necip Fazıl, poetry language, figurative meaning, intertextuality,

PDF

___

Aktulum, K. (2000). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi. google scholar
Arslan, T. (2020). Antik Yunan’dan günümüze hermeneutik, Ankara: Nobel Yayınları. google scholar
Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel serüven. (M. Rifat-S. Rifat, Çev.), İstanbul: Yapıkredi Yayınları. google scholar
Bingöl, U. (2019). Felsefi hermeneutik ve serseri şiirinin felsefi hermeneutik açısından yorumlama denemesi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 94-115. google scholar
Birand, K. (1998). Kâmıran birand külliyatı. Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
Bozkurt, A. (2017). Şiir-fragmanlar/her yüz bir dünyadır. İstanbul: İnkılâp Kitapevi. google scholar
Cebecioğlu, E. (2004). Tasavvuf terimleri ve deyimleri sözlüğü. İstanbul: Anka Yayınları. google scholar
Dilthey, W. (1999). Hermeneutik ve tin bilimleri. (D. Özlem, Çev.), İstanbul: Paradigma Yayınları. google scholar
Eagleton, T. (2015). Şiir nasıl okunur?. (K. Genç, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
Eliade, M. (2005). Dinler tarihi/inançlar ve ibadetlerin morfolojisi. (M. Ünal, Çev.), Konya: Serhat Kitapevi. google scholar
Eliade, M. (2016). Okültizm, büyücülük ve kültürel modalar. (C. Soydemir, Çev.), Ankara: Doğu Batı Yayınları. google scholar
Heidegger, M. (2011). Sanat eserinin kökeni. (F. Tepebaşılı, Çev.), Ankara: De Ki Basım Yayım. google scholar
Kılıç, C. (2014). Platon’un metafizik terminolojisi ve mağara alegorisinin mistik temelleri, Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, 7(33), 570-587. google scholar
Kısakürek, N. F. (2008). Çile. (65. bs.), İstanbul: Büyük Doğu Yayınları. google scholar
Koncu, H. (2003). Klasik türk şiirinde kuyu, zindan ve mağaranın bazı kullanımları. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 30, 305-329. google scholar
Kurt, M. (2018). Çağdaş türk şiirinde modernizmin imgeleri. Ankara: Çolpan Kitap. google scholar
Metinlerle Tasavvuf Terimleri Sözlüğü (2006). (Z. Erginli, Ed.) İstanbul: Kalem Yayınevi. google scholar
Okay, O. (2013). Poetika Dersleri. İstanbul: Dergâh Yayınları. google scholar
Özlem, D. (2019). Hermeneutik ve şiir. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi. google scholar
Pala, İ. (1998). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü. İstanbul: Ötüken Neşriyat. google scholar
Schimmel, A. (2001). İslamın mistik boyutları. (E. Kocabıyık, Çev.), İstanbul: Kabalcı Yayınevi. google scholar
Şengül, A. (2015). Gaibi kurcalayan çilingir/necip fazıl kısakürek. İstanbul: Kesit Yayınları. google scholar
Tatar, B. (2004). Hermenötik. İstanbul: İnsan Yayınları. google scholar
Tatar, B. (2014). Din, ilim ve sanatta hermenötik. İstanbul: İSAM Yayınları. google scholar
Tatar, B. (2016). Felsefi hermenötik ve yazarın niyeti. İstanbul: Vadi Yayınları. google scholar
Tatar, B. (2018). 3 Derste hermenötik. İstanbul: Vadi Yayınları. google scholar
Tektaş, M. (2017). İnsan aynasında hakikati seyredebilmek. Somuncubaba Aylık İlim-Kültür ve Edebiyat Dergisi, 20, 28-34. google scholar
Tokyürek, H. (2018). Altun yaruk sudur IV. tegzinç/karşılaştırmalı metin yayını. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
Tokyürek, H. (2019). Eski uygur türkçesinde budizm ve manihaizm terimleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
Toprak, M. (2003). Hermeneutik (yorum bilgisi) ve edebiyat. İstanbul: Bulut Yayınları. google scholar
Wellek, R. & Warren, A. (2001). Edebiyat teorisi. (Ö. F. Huyugüzel, Çev. ). İzmir: Akademi Kitapevi. google scholar